พระสมเด็จ วัดระฆังฯ พิมพ์ทรงเจดีย์ : คอลัมน์ ชมรมพระเครื่อง
สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน วันนี้เรามาคุยกันถึงพระสมเด็จ พิมพ์ทรงเจดีย์ วัดระฆังฯ ซึ่งท่านที่เพิ่งเข้ามาศึกษาเรื่องพระสมเด็จฯ ก็อาจจะนึกว่าพระพิมพ์นี้มีแม่พิมพ์อันเดียว
ซึ่งโดยส่วนมากเราก็จะเห็นพระสมเด็จ พิมพ์ทรงเจดีย์ วัดระฆังฯ อยู่แม่พิมพ์หนึ่งที่พบเห็นบ่อยๆ หรือจะเป็นภาพถ่ายก็ตาม แต่ความจริงแล้วแม่พิมพ์พระสมเด็จ วัดระฆังฯ พิมพ์ทรงเจดีย์นั้นมีอยู่หลายแม่พิมพ์ เท่าที่ผมศึกษา แม่พิมพ์ที่เป็นมาตรฐานมีมูลค่ารองรับนั้นมีอยู่ถึง 4 แม่พิมพ์ ซึ่งแต่ละแม่พิมพ์ก็มีความแตกต่างกันอยู่ครับ
พระสมเด็จ วัดระฆังฯ พิมพ์ทรงเจดีย์ เท่าที่มีการยอมรับและมีมูลค่ารองรับด้วยนั้น มีแม่พิมพ์ทรงเจดีย์แม่พิมพ์ใหญ่ พระแม่พิมพ์นี้หายากมากๆ ในสังคมพระเครื่องเท่าที่มีการบันทึกภาพไว้มีเพียงแค่ 2 องค์เท่านั้น
แต่ก็ไม่ได้หมายความว่ามีแค่ 2 องค์นะครับ เพียงแต่เท่าที่มีการบันทึกภาพไว้แค่ 2 องค์ แม่พิมพ์ที่มีพบเห็นมากที่สุดก็คือแม่พิมพ์อกวี หรือแม่พิมพ์ที่มีเส้นชายจีวร แม่พิมพ์นี้จะพบเห็นภาพถ่ายมากที่สุด แม่พิมพ์เล็ก เป็นอีกแม่พิมพ์หนึ่งที่พบเห็นไม่มากนัก
ส่วนอีกแม่พิมพ์หนึ่งเป็นแม่พิมพ์ที่ฐานมีเส้นแซม พระแม่พิมพ์นี้ตั้งแต่ในสมัยก่อนอาจจะถูกยกไปอยู่ในพิมพ์เกศบัวตูมก็มี ซึ่งการแยกพิมพ์ก็มีอยู่ 2 กลุ่ม แต่การพิจารณาว่าใช่หรือไม่นั้นจะมีหลักการพิจารณาที่เหมือนกัน จึงไม่มีปัญหาอะไร ก็แตกต่างกันแค่การเรียกชื่อพิมพ์เท่านั้น
พระแม่พิมพ์นี้ในส่วนของกลุ่มที่จัดให้อยู่ในหมวดพิมพ์เกศบัวตูมก็จะแยกเป็น พิมพ์เกศบัวตูมแม่พิมพ์ฐานยาว ส่วนแม่พิมพ์เกศบัวตูมอีกแม่พิมพ์หนึ่งก็จะเรียกเป็นพิมพ์เกศบัวตูมแม่พิมพ์ฐานสั้น ในส่วนตัวผมที่ศึกษามาจากกลุ่มที่จัดแม่พิมพ์นี้เป็นพิมพ์ทรงเจดีย์ ก็ขอจัดให้เป็นพิมพ์ทรงเจดีย์ก็แล้วกันนะครับ
เหตุผลของแต่ละกลุ่มต่างก็มีเหตุผลด้วยกันทั้ง 2 กลุ่ม ซึ่งผมคงจะไม่กล่าวถึงนะครับ เนื่องจากหลักการพิจารณาต่างก็มีหลักการพิจารณาว่าใช่หรือไม่ไม่แตกต่างกัน คือพิจารณารายละเอียดของพระพิมพ์ เนื้อหา และธรรมชาติร่องรอยการผลิตจะเหมือนๆ กัน ซึ่งมีมาตรฐานมูลค่ารองรับเหมือนกัน
พระสมเด็จ วัดระฆังฯ พิมพ์ทรงเจดีย์แม่พิมพ์นี้จะพบน้อยมาก ไม่ค่อยได้พบเห็นกันนัก แม้แต่ภาพถ่ายก็เช่นกัน สันนิษฐานว่าคงจะมีสร้างจำนวนไม่มากนักเช่นเดียวกับแม่พิมพ์ใหญ่ ซึ่งพบน้อยมาก เพราะแม่พิมพ์นี้เป็นแม่พิมพ์ที่สวยงามมาก มองเห็นพระกรรณ (หู) ชัดเจนมาก
ในส่วนของพระเกศ ที่ฐานพระเกศจะมีมุ่นมวยผมเหนือพระเศียร และต่อมาเป็นเส้นพระเกศตรงกลางมีขยัก เป็นรูปคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน คล้ายกับดอกบัวตูม (ซึ่งอาจจะเป็นจุดนี้ที่กลุ่มหนึ่งจึงจัดไปอยู่ในพิมพ์เกศบัวตูม)
แต่ปลายพระเกศจะยาวไปจรดเส้นซุ้มพอดี องค์พระล่ำสันอวบอิ่มสวยงาม หน้าตักแสดงรายละเอียดของขาทั้งสองข้าง ใต้หน้าตักระหว่างหน้าตักกับฐานชั้นบนจะมีเส้นแซม และระหว่างฐานชั้นบนสุดและฐานชั้นกลางก็จะมีเส้นแซมเห็นเป็นเส้นบางๆ ทั้งสองเส้น
พระพิมพ์ทรงเจดีย์แม่พิมพ์นี้จะหายาก พบน้อยมาก ธรรมชาติของร่องรอยการผลิตนั้นก็จะเห็นได้ว่าเป็นเช่นเดียวกับพระสมเด็จของวัดระฆังฯ ทุกองค์ ทั้งด้านหลังของพระก็จะเป็นเอกลักษณ์ของวัดระฆังฯ ด้านหลังของพระสมเด็จ ไม่ว่าจะเป็นของวัดระฆังฯ หรือของวัดบางขุนพรหม จะมีเอกลักษณ์ซึ่งเป็นร่องรอยการผลิตปรากฏอยู่ และของทั้ง 2 วัด แต่ละวัดก็จะมีเอกลักษณ์ของตัวเอง
ครับเรื่องร่องรอยการผลิตนั้นสำคัญนะครับ ไม่ว่าจะเป็นพระอะไรก็ตาม อย่างด้านหลังของพระสมเด็จนั้นถึงแม้ว่าจะไม่มีแม่พิมพ์ด้านหลังก็ตาม แต่ร่องรอยการผลิตในการสร้างพระก็จะปรากฏให้เห็นได้ และจะมีเหมือนๆ กันในทุกๆ องค์ครับ
ในวันนี้ผมขอนำรูปพระสมเด็จ วัดระฆังฯ แม่พิมพ์นี้ซึ่งหายาก และมีมาตรฐานมูลค่ารองรับมาให้ชมครับ
