คณะกรรมการอำนวยการวันอนุรักษ์มรดกไทย มอบหมายให้กระทรวงวัฒนธรรม โดยกรมศิลปากร จัดนิทรรศการพิเศษเนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย พุทธศักราช 2567 เรื่อง “เอกสารล้ำค่าจารึกสยาม” บอกเล่าเรื่องราวการเปลี่ยนผ่านจากรัฐจารีตแบบดั้งเดิม สู่การเป็นรัฐสมัยใหม่ในห้วงศตวรรษที่ผ่านมา โดยจัดแสดงเอกสารต้นฉบับ 41 ชุด กว่า 200 รายการ ที่ล้วนเป็นเอกสารทรงคุณค่าสำคัญในหน้าประวัติศาสตร์ชาติไทย ซึ่งหลายฉบับยังไม่เคยจัดแสดงที่ไหนมาก่อน แบ่งการจัดแสดงออกเป็น 6 หัวข้อ ได้แก่
1.“จารจารึก บันทึกสยาม” เป็นชุดเอกสารโบราณที่บันทึกอยู่ในรูปของศิลาจารึก หนังสือสมุดไทย และเอกสารใบลาน ได้แก่ ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง พระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ นันโทปนันทสูตรคำหลวง คัมภีร์อัลกุรอาน ไตรภูมิฉบับพระมหาช่วยจารที่วัดปากน้ำ จินดามณี จุลศักราช 1144 รามเกียรติ์ บทละครพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 หนังสือสมุดไทย เรื่อง สามก๊ก มหาชาติคำหลวง และอุรังคธาตุ ซึ่งสะท้อนให้เห็นภาพเค้าโครงทางประวัติศาสตร์ช่วงสมัยสุโขทัยจนถึงก่อนการปฏิรูปประเทศในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
2.“แผนภูมิของแผ่นดิน” จัดแสดงแผนที่โบราณของประเทศไทย และตราประจำจังหวัด
3.“นิติสารเมื่อเพรงกาล เล่าขานประวัติศาสตร์ไทย” นำเสนอเอกสารด้านกฎหมายและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ อาทิ กฎหมายตราสามดวง สนธิสัญญาเบาว์ริ่ง เอกสารเกี่ยวกับการเลิกทาส
4.“เมื่อแรกมีการพิมพ์” จัดแสดงชุดเอกสารกลุ่มแรกๆ ในสังคมไทยที่เปลี่ยนจากการจดจารด้วยวัสดุและเทคนิคแบบโบราณ มาเป็นการบันทึกด้วยเทคโนโลยีการพิมพ์แบบตะวันตก เช่น หนังสือจดหมายเหตุ บางกอกรีคอร์เดอร์ คัมภีร์ครรภ์ทรักษา ราชกิจจานุเบกษา รัชกาลที่ 4
5.“ต้นร่างสร้างเมือง เรืองรองศิลปกรรม” จัดแสดงเอกสารการออกแบบก่อสร้างอาคารสถานที่สำคัญต่างๆ ตามรูปแบบตะวันตก เช่น แบบแปลนวังพญาไท แบบหอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แบบก่อสร้างอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ
6.“ด้วยความทรงจำอันงดงามและความคิดถึง” ย้อนระลึกถึงวันวานกับของสะสมในความทรงจำ อันสะท้อนให้เห็นว่าวัฒนธรรมตะวันตก ได้มีอิทธิพลมาสู่วิถีชีวิตประจำวันของผู้คนในสังคมไทยอย่างแพร่หลาย เช่น การเขียนจดหมาย การส่งไปรษณียบัตร ฯลฯ ตรงจุดนี้มีการจัดฉายวีดิทัศน์ประกอบนิทรรศการ รวมถึงมีโต๊ะเขียนไปรษณียบัตรและตู้ไปรษณีย์สีแดงตั้งไว้ให้บริการ โดยเมื่อผู้เข้าชมเดินเข้ามาที่จุดต้อนรับ ก่อนเข้าชมนิทรรศการ เจ้าหน้าที่จะแจกสูจิบัตรและไปรษณียบัตรติดแสตมป์ 3 บาทให้คนละแผ่น มีวัตถุประสงค์ ให้ผู้เข้าชมเดินดูนิทรรศการแต่ละจุด สามารถประทับตราสัญลักษณ์ของนิทรรศการแต่ละจุด ลงบริเวณด้านหลังของไปรษณียบัตร
ครั้นเมื่อประทับตราครบหกจุด สามารถเดินมาเขียนไปรษณียบัตรส่งถึงตนเองหรือบุคคลอื่น ลงในตู้ไปรษณีย์สีแดง ซึ่งผู้จัดนิทรรศการจะจัดส่งให้ เป็นกุศโลบายสร้างการมีส่วนร่วมให้กับผู้เข้าชมนิทรรศการอีกด้วย
ผู้สนใจสามารถเข้าชมนิทรรศการพิเศษ เนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย พุทธศักราช 2567 เรื่อง “เอกสารล้ำค่าจารึกสยาม” ตั้งแต่บัดนี้ไปจนถึงวันที่ 30 มิ.ย.2567 เวลา 09.00-16.00 น. (ปิดวันจันทร์-วันอังคาร) ณ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
