กินเจ : แรกมีในไทย
ทําไมกินเจในประเทศ ไทยจึงเฟื่องฟู ทั้งที่ที่จีนก็ไม่นิยม เริ่มต้นเป็นมาอย่างไร
สนุก
ตอบ สนุก
คำตอบนำมาจากบทความ “ผ่า กินเจ ในไทย กับอิทธิพลงิ้ว-สมาคมลับ อั้งยี่” เผยแพร่ในเว็บไซต์ศิลปวัฒนธรรม
เทศกาลกินเจเป็นประเพณีที่แพร่หลายในไทย หลายพื้นที่จัดเป็นเทศกาลใหญ่ อิทธิพลซึ่งทำให้การกินเจได้รับความนิยมอย่างสูงในไทย หากอ้างอิงตามข้อมูลของผู้เชี่ยวชาญวัฒนธรรมไทย-จีนจะพบว่า ไทยได้รับอิทธิพลหลักจากงิ้วและอั้งยี่ที่เป็นสมาคมทางการเมือง ผสมผสานกับพุทธศาสนามหายานในช่วงหลังจนมีอัตลักษณ์ชัดเจน
เนื้อหาในหนังสือ “เทศกาลจีน และการเซ่นไหว้” โดย ถาวร สิกขโกศล ระบุว่า การกินเจเดือนเก้าในไทยมีหลักฐานที่บ่งชี้ว่าได้รับอิทธิพลมาจากงิ้ว อ้างอิงจากที่ พระสันทัดอักษรสาร เขียนไว้ในเรื่อง ประวัติงิ้วในเมืองไทย เผยแพร่ในนิตยสารศัพท์ไทย เล่ม 3 ตอน 9 เมษายน พ.ศ. 2467 ซึ่งระบุว่า
“พวกงิ้วเป็นต้นเหตุที่นำเอาแบบธรรมเนียมการกินเจเข้ามา ได้ตั้งโรงกินเจเรียกว่า เจตั๊ว งิ้วนี้เมื่อถึงคราวกินเจต้องกินเจทุกโรง ต่อมาพวกจีนทั้งหลายก็พลอยพากันกินเจไปด้วย แต่ปัจจุบันการกินเจได้เสื่อมลงไปหมดแล้ว”
ถาวร สิกขโกศล อธิบายเพิ่มเติมถึงอิทธิพลของงิ้วต่อการกินเจในประเทศไทยว่า ผู้ประกอบอาชีพงิ้วจีน ส่วนมากยึดถือเทศกาลกินเจเดือนเก้าเป็นเทศกาลประจำอาชีพ ในยุคก่อนสาธารณรัฐประชาชนจีน เมื่อถึงเทศกาล กลุ่มงิ้วจะแต่งชุดขาวกินเจ 9 วัน
การกินเจในพื้นที่สำคัญอย่างภูเก็ตมีประวัติว่า พวกงิ้วเป็นผู้เริ่มเมื่อพ.ศ. 2392 ที่บ้านกระทู้ มีชาวบ้านร่วมด้วย เมื่อร่วมด้วยและโรคภัยบรรเทาลงจึงทำเป็นประเพณีสืบต่อกันมาตามรูปแบบที่กลุ่มงิ้วสอนไว้
สำหรับโรงเจในภาคกลาง ถาวร สิกขโกศล อ้างอิงข้อมูลจากอาจารย์ธีระ วงศ์โพธิ์ พระ (ธีรทาส) ซึ่งเป็นผู้ดูแลโรงเจเป้าเก็งเต็ง บ่อนไก่คลองเตย ที่อยู่ในหนังสือ “ตำนานศาลเจ้าโรงเจ อายุ 100 ปี เมืองไทย” ว่า วัดจีน ศาลเจ้าจีน โรงกินเจต่างๆ ในไทยกลุ่มที่อายุมากกว่า 100 ปีขึ้นไป ส่วนมากเป็นศิษย์สายวัดเส้าหลิน (เสี่ยวลิ้มยี่) สาขาฮกเกี้ยน มาก่อสร้างไว้หลายยุค เป็นภิกษุที่มีความรู้ นักปราชญ์ชาวฮั่นกลุ่มเชื้อสายราชวงศ์หมิงที่หลบหนีภัยสงคราม ท่านเหล่านี้ร่วมขบวนการสมาคมลับชูอุดมการณ์ “โค่นชิงฟื้นหมิง” คือพวกหงเหมิน แต้จิ๋วว่า อั่งมึ้ง เมืองไทยเรียกกันว่า อั้งยี่
ทั้งนี้มีความเห็นว่าพวกหงเหมิน (อั้งยี่) คงจะใช้เทศกาลกินเจบังหน้าหาพวกพ้องร่วมขบวนการต่อต้านราชวงศ์ชิง ศูนย์กลางอยู่ที่มณฑลฮกเกี้ยน ต่อมาถูกปราบ พลอยให้เทศกาลกินเจเสื่อมไปด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฮกเกี้ยน พวกหงเหมินเป็นอันมากหนีไปดำเนินการต่อในโพ้นทะเล กิจกรรมสำคัญประการหนึ่งคือสร้างโรงเจ ทำให้เทศกาลกินเจในโพ้นทะเล โดยเฉพาะอย่างยิ่งไทยกับมาเลเซีย คึกคักแพร่หลายยิ่งกว่าในจีน
ผู้ร่วมกิจกรรมโรงเจเหล่านี้มักพูดคำว่า “ฮ้วงเช็ง-ฮกเม้ง” หรือ “โค่นชิงฟื้นหมิง” กันติดปาก ถือเป็นหลักฐานชี้ว่าโรงเจเหล่านี้เกิดจากพวกอั้งยี่อย่างแน่นอน แต่อุดมการณ์ทางการเมืองค่อยๆ จางหายไป เหลือแต่กิจกรรมทางศาสนา
