นางนพมาศกับสมัยสุโขทัย
นางนพมาศเป็นนางในวรรณคดีสมัยสุโขทัยจริงหรือไม่จริงคะ
น้ำอ้อย
ตอบ น้ำอ้อย
ประเพณีลอยกระทง และนางนพมาศ มักกล่าวกันว่าเป็นสิ่งที่มีมาแต่สมัยสุโขทัย โดยอ้างอิงจากหนังสือเรื่อง “นางนพมาศ” หรือ “ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์” ซึ่งในอดีตเป็นที่เชื่อกันในวงกว้างว่าแต่งขึ้นในสมัยสุโขทัย ทั้งนี้เนื่องจากกรมศิลปากรจัดหนังสือเรื่องดังกล่าวให้อยู่ในสมัยสุโขทัย แต่ปัจจุบันมีหลักฐานหลายอย่างที่บ่งชี้ว่านางนพมาศเป็นวรรณกรรมช่วงต้นรัตนโกสินทร์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ นักประวัติศาสตร์คนสำคัญของไทย เคยมีพระนิพนธ์กล่าวถึงหนังสือเรื่องนางนพมาศไว้ในคำนำเมื่อครั้งตีพิมพ์เป็นฉบับ หอพระสมุดวชิรญาณ เมื่อปี พ.ศ. 2457 ว่า
“ว่าโดยทางโวหาร…จะแลเห็นได้โดยง่ายว่าเปนหนังสือแต่งในครั้งกรุงรัตนโกสินทร์ นี้เอง แต่งในระหว่างรัชกาล ที่ ๒ กับที่ ๓ ไม่ก่อนนั้นขึ้นไป ไม่ทีหลังนั้นลงมาเปนแน่ ถ้าจะหาพยาน จงเอาสำนวนหนังสือเรื่องนี้ไปเทียบกับสำนวนหนังสือจาฤกครั้ง ศุโขไทยหรือหนังสือที่เชื่อว่าแต่งครั้งศุโขไทย เช่นหนังสือไตรภูมิพระร่วงเปนต้น หรือแม้ที่สุดจะเอาไปเทียบกับหนังสือที่แต่งเพียงในชั้นกรุงเก่า ก็จะเห็นได้แน่นอนว่าสำนวนหนังสือเรื่องนางนพมาศเปนหนังสือแต่งใหม่เปนแน่”
ทั้งทรงกล่าวว่า ในหนังสือเรื่องนี้ยังมีการระบุข้อเท็จจริงที่ผิดไปจากยุคสมัยที่อ้างถึงอย่างชัดเจน “ยกตัวอย่างดังตรงว่าด้วยชนชาติต่างๆ หนังสือนี้ออกชื่อฝรั่งหลายชาติ ซึ่งที่จริงไม่ว่าชาติใดยังไม่มีเข้ามาในประเทศนี้เมื่อครั้งนครศุโขไทยเปนราชธานี เปนแน่ อีกข้อ ๑ ที่ว่าครั้งศุโขทัยมีปืนใหญ่ขนาดหนักนับด้วยหลายหาบ ปืนใหญ่ในครั้งนั้นก็ยังไม่เกิดขึ้นในโลก แต่ที่น่าพิศวงยิ่งกว่าอย่างอื่นนั้นมีแห่ง ๑ ที่ลงชื่อว่าชาติฝรั่งอเมริกันลงไว้ในนั้นด้วย ชาติอเมริกันพึ่งเกิดขึ้นยังไม่ถึง ๒๐๐ ปี จะมีในครั้งพระร่วงอย่างไรได้”
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ยังทรงวิเคราะห์ว่าบางตอนอาจเป็นพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า เจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3
ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ เป็นอีกหนึ่งนักวิชาการที่อธิบายไว้อย่างชัดเจนว่า “นางนพมาศมีข้อความอยู่หลายตอนที่แสดงว่าจะ แต่งในสมัยสุโขทัยไม่ได้ เช่น การอ้างถึงอเมริกัน ปืนใหญ่ ฯลฯ
นอกจากนี้สำนวนโวหารก็เห็นได้ชัดเจนว่าเขียนขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ ซ้ำยังเชื่อกันอีกด้วยว่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ ได้ทรงพระราชนิพนธ์แทรกอยู่ประมาณครึ่งเรื่อง”
อย่างไรก็ตามกรมศิลปากรยังคงจัดหนังสือเรื่องนางนพมาศให้เป็นวรรณกรรมสุโขทัย โดยให้เหตุผลว่า “มิให้เกิดความสับสนแก่ผู้ศึกษาและไม่ขัดกับตำรับตำราว่าด้วยวิชาประวัติวรรณคดีไทยปัจจุบัน”
ถึงอย่างนั้นก็เป็นที่แน่นอนและชัดเจนแล้วว่าวรรณคคีเรื่อง นางนพมาศนั้น ถูกแต่งขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เป็นวรรณกรรมแห่งยุคต้นรัตนโกสินทร์ มิใช่วรรณกรรมสุโขทัย แต่อย่างใด
