เครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร

การเปลี่ยนเครื่องทรงพระแก้วมรกตมีที่มาอย่างไร

วัฒนี

ตอบ วัฒนี

พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือ พระแก้วมรกต เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ทำด้วยมณีสีเขียว หน้าตักกว้าง 48.3 เซนติเมตร สูงตั้งแต่ฐานถึงยอดพระรัศมี 66 เซนติเมตร พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกให้อัญเชิญมาประดิษฐาน ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อวันจันทร์ เดือน 4 แรม 5 ค่ำ ปีมะโรง พ.ศ. 2327

พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรมีมาตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โดยโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องทรงถวายสำหรับฤดูร้อนและฤดูฝน อย่างละสำรับ เป็นพุทธบูชา และเสด็จพระราชดำเนินเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรปีละ 2 ฤดู

ครั้นถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องทรงสำหรับฤดูหนาวถวายอีกสำรับ พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรจึงทรงเครื่องทรง 3 ชุด ตามฤดูกาลของประเทศไทย เป็นต้นกำเนิดพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงทั้งสามฤดูทุกปี

ถึง พ.ศ. 2539 ได้จัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรชุดใหม่ทดแทนชุดเดิมที่ทรุดโทรม อีกทั้งเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เนื่องในพระราชพิธีกาญจนาภิเษก ซึ่งก็ได้ใช้เครื่องทรงชุดดังกล่าวมาจนปัจจุบัน

เครื่องทรงสำหรับฤดูร้อน เป็นเครื่องต้นอย่างพระมหากษัตริย์ ทำด้วยทองคำลงยา ประดับเพชรและมณีต่าง ๆ มงกุฎที่ทรงเป็นเทริด ยอดประดับเพชรเม็ดใหญ่ รวมใช้อัญมณีทั้งสิ้น 6,297 เม็ด น้ำหนัก 2,132.81 กะรัต, น้ำหนักทองสุทธิ 7,145.00 กรัม รวมน้ำหนัก 7,737.80 กรัม

เครื่องทรงสำหรับฤดูฝน ทรงอย่างห่มดอง ใช้ทองคำทำเป็นกาบจำหลักลายทรงข้าวบิณฑ์ ประดับมณีต่าง ๆ ลักษณะเหมือนผ้าทรงอย่างห่มดอง พระศกศิราภรณ์ทำด้วยทองคำลงยาสีน้ำเงินแก่ ปลายพระเกศาที่เวียนเป็นทักษิณาวรรตประดับด้วยมณีเม็ดย่อม ๆ ทั่วไป พระรัศมีลงยา รวมใช้อัญมณีทั้งสิ้น 15,388 เม็ด น้ำหนัก 694.98 กะรัต, น้ำหนักทองสุทธิ 7,913.84 กรัม รวมน้ำหนัก 8,206.38 กรัม

เครื่องทรงสำหรับฤดูหนาว ประกอบด้วย ผ้าคลุมทองคำลงยาลายดอกชิงดวงฝังทับทิม กลีบดอกประกอบจากโกเมน กลางดอกฝังพลอย ชายผ้าคลุมเป็นลายดอกลงยาประดับด้วยมรกตและบุษราคัม ริมขอบด้านนอกฝังเพชร พร้อมสายสร้อยทอง 4 สาย พระศกฝังไพลิน ต้นพระรัศมีฝังเพชร รวมใช้อัญมณีทั้งสิ้น 15,868 เม็ด น้ำหนัก 2,863.44 กะรัต, น้ำหนักทองสุทธิ 5,579.50 กรัม รวมน้ำหนัก 6,179.87 กรัม

พระมหากษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์จะทรงประกอบพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรในวันเริ่มฤดูเป็นประจำทุกปี กรณีที่ทรงติดพระราชภารกิจอื่นไม่อาจเสด็จฯได้ จะโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์เสด็จแทนพระองค์

พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรในแต่ละปีมีกำหนดเวลา ดังนี้ วันแรม 1 ค่ำ เดือน 4 เปลี่ยนเครื่องทรงฤดูหนาวเป็นเครื่องทรงฤดูร้อน, วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 เปลี่ยนเครื่องทรงฤดูร้อนเป็นเครื่องทรงฤดูฝน และวันแรม 1 ค่ำ เดือน 12 เปลี่ยนเครื่องทรงฤดูฝนเป็นเครื่องทรงฤดูหนาว

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน