ยุทธหัตถีสู่วันกองทัพไทย (ตอนแรก)
ขอทราบ เหตุที่นำวันกระทำยุทธหัตถีมาเป็นวันกองทัพไทยและความสับสนระหว่างวันที่ 18 และ 25 มกราคม
ตานี
ตอบ ตานี
วันกองทัพไทย ซึ่งกระทรวงกลาโหมให้ยึดเอาวันที่สมเด็จ พระนเรศวรทรงกระทำยุทธหัตถี เป็นวันเฉลิมฉลองกิจการของ กองทัพนั้น ใช้วันที่ 25 มกราคม มาตั้งแต่ พ.ศ. 2523 (ก่อนหน้านั้นใช้วันที่ 8 เมษายน) เพิ่งจะเปลี่ยนเป็นวันที่ 18 มกราคม ตามมติคณะรัฐมนตรีที่มีขึ้นในปี 2549
ทั้งที่ในความเป็นจริงนักวิชาการได้ติดตามทักท้วงการยึดเอาวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2135 เป็นวันยุทธหัตถีว่าเป็นการคำนวณที่ผิดพลาด อย่างน้อยๆ ก็ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2528 ดังที่ อาจารย์ล้อม เพ็งแก้ว ปราชญ์เมืองเพชร เล่าว่า ได้อ่านหนังสือเถลิงศก 5285 ปี ของอาจารย์ทองเจือ อ่างแก้ว ในปีดังกล่าว ซึ่งมีความตอนหนึ่งว่า
“เพราะการอ้างอย่างผิดหลักวิชาของนายฉันทิชย์ กระแสสินธุ์ และทางราชการกลาโหมเอาไปใช้เป็นวันกองทัพบก…วันชนช้างตามประวัติศาสตร์ที่ถูกต้องตามกฎเกรกอเรี่ยนแบบอังกฤษ คือวันที่ 8 มกราคม ไม่ใช่วันที่ 25 มกราคม ตามที่นายฉันทิชย์ กระแสสินธุ์ อ้างแก่ทางราชการกลาโหมแน่ เพราะผิดทั้งกฎสุริยยาตร์ กฎเกรกอเรี่ยน”
ด้วยเหตุนี้อาจารย์ล้อมจึงเห็นว่า วันกระทำยุทธหัตถีเป็นเรื่อง ที่จะต้องนำมาถกเถียงให้กระจ่างกันเสียที โดยได้นำเอาวันที่ตาม ที่ระบุไว้ในพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ ที่นักประวัติศาสตร์เห็นตรงกันว่ามีการบันทึกลำดับเหตุการณ์ที่น่าเชื่อถือที่สุด มาเป็นฐานในการคำนวณ พงศาวดารฉบับนี้ได้ระบุเอาไว้ว่า วันยุทธหัตถีตรงกับวันจันทร์เดือนยี่ แรมสองค่ำ ปีมะโรง จุลศักราชที่ 954
การหาวันที่ตามบันทึกเดิมให้ตรงกับปฏิทินปัจจุบันนั้น อาจารย์ล้อมกล่าวว่า วิธีที่ง่ายที่สุดคือการทำปฏิทินเทียบวันเดือนปีของจันทรคติและสุริยคติขึ้นมา ก็จะรู้ได้ว่าเดือนยี่แรมสองค่ำนั้นตรงกับวันจันทร์หรือไม่ และตรงกับวันที่เดือนใดในระบบสุริยคติ
จากการคำนวณของอาจารย์ล้อมพบว่า วันยุทธหัตถีตามบันทึกของพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐฯ แท้จริงแล้วตรงกับวันที่ 18 มกราคม ตามปฏิทินปัจจุบันที่เป็นระบบเกรกอเรี่ยน แต่หากไปเทียบกับปฏิทินแบบเก่าที่เป็นระบบจูเลี่ยนก็จะตรงกับวันที่ 8 มกราคม ตามที่อาจารย์ทองเจือได้คำนวณไว้
ส่วนวันที่ 25 มกราคมในปีเดียวกันนั้น ตรงกับวันจันทร์เช่นกันแต่เป็นวันแรม 9 ค่ำ คลาดเคลื่อนไป 7 วัน หาใช่วันยุทธหัตถีไม่
แม้ต้องรอเวลาค่อนข้างนาน แต่สุดท้ายข้อมูลตามที่อาจารย์ล้อมได้เคยเสนอไว้ก็ได้รับการยอมรับจากทางกองทัพ โดยกระทรวงกลาโหมยื่นเรื่องขอให้เปลี่ยนแปลงวันกองทัพไทยจากวันที่ 25 มกราคม เป็น 18 มกราคม และคณะรัฐมนตรีมีมติวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2549 ให้ถือตามข้อเสนอดังกล่าว
ก่อนหน้านั้นช่วงปี พ.ศ. 2535-2538 นักคำนวณปฏิทินเชิงประวัติศาสตร์ นายประเสริฐ ณ นคร ราชบัณฑิต และนักคำนวณปฏิทินเชิงดาราศาสตร์ นายลอย ชุนพงษ์ทอง ที่ปรึกษาราชบัณฑิตสภา ตลอดจนนักโหราคำนวณ พลตรีสุริยน เผือกสกนธ์ ก็ได้คำนวณและต่างลงความเห็นตรงกันในวาระต่างกันว่า แท้จริงแล้ววันดังกล่าวไม่ได้ตรงกับวันที่ 25 มกราคม แต่ตรงกับวันที่ 18 มกราคม
ฉบับพรุ่งนี้ (26 ม.ค.) อ่านสาเหตุการคำนวณผิด นำสู่ความเข้าใจผิด ทำให้ “วันกองทัพไทย” พลาดเพี้ยนจนต้องเปลี่ยนแปลง
