ไพ่-หวย
คนไทยเล่นไพ่-แทงหวยกันตั้งแต่เมื่อไหร่
ตั๊กแตน
ตอบ ตั๊กแตน
คำตอบนำมาจากบทความ “ดูสารพัดการพนันสมัยคุณปู่ ถึง ‘ลอตเตอรี่’ ในปัจจุบัน” อ้างอิงข้อมูลจากงานเขียนของ ส. พลายน้อย ดังนี้
การพนันดั้งเดิมของคนไทยมีตั้งแต่ ชนไก่ กัดปลา แข่งเรือ รวมถึงการพนันแปลกๆ เช่น เด็ดปลีกล้วย, แทงห่วง, กอบข้าวสาร ซึ่งไม่ทราบว่าเล่นกันอย่างไร
แต่ที่ติดกันงอมแงมในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นการพนันที่นำเข้ามาจากจีน คือ ไพ่ นิยมเล่นกันตั้งแต่ครั้งใดไม่ปรากฏหลักฐานชัดแต่พบว่าพระราชกำหนดเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม พ.ศ. 2337 ในรัชกาลที่ 1 มีคำว่า “ไพ่งา” และมีเรื่องเล่าว่า เมื่อครั้งรัชกาลที่ 4 เสด็จ ทอดพระเนตรสุริยุปราคา ทรงเห็นพวกมหาดเล็กเล่นไพ่บนดาดฟ้าเรือ ก็มีพระบรมราชโองการให้นำพวกเล่นไพ่ไปปล่อยไว้บนฝั่ง ส่วนเจ้าของไพ่ให้ลงพระราชอาญา 30 ที
การพนันที่จีนนำเข้ามาเผยแพร่อีกอย่างคือการเล่นถั่ว เข้าใจว่าตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา มีเรื่องปรากฏในพระราชพงศาวดารว่า เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินเสด็จไปตีเมืองนครศรีธรรมราช บรรดาพวกฝีพายได้ทรัพย์สินเป็นอันมาก จึงทรงให้เล่นให้สนุกและให้เล่นถั่วหน้าพระที่นั่งกระดานละ 50 ชั่งบ้าง 100 ชั่งบ้าง นอกจากนี้ก็มี โปที่เข้ามาในช่วงรัชกาลที่ 2 หรือรัชกาลที่ 3
การพนันของจีนอีกอย่างที่แพร่หลายคือ หวย ย้อนไปสมัยรัชกาลที่ 3 เกิดข้าวยากหมากแพง 2 ปีติดกัน คนไม่มีเงินก็มารับจ้างทำงานแลกเอาข้าวไปกิน เงินตราก็พลอยงวดหายไปจากตลาด ทรงสงสัยว่าเงินตราทำออกมามากมายแต่หายไปข้างไหนหมด
จีนหง หรือ เจ๊สัวหง (ภายหลังได้เป็นนายอากรสุรามีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาศรีไชยบาน) ได้เข้าเฝ้ากราบทูลว่า เงินตรานั้นยังมีอยู่มากไม่ได้หายไปข้างไหน พวกราษฎรเอาใส่ไหฝังดินไว้ไม่ยอมเอาออกมาใช้ ถ้าจะเรียกเอาเงินขึ้นมาใช้ต้องออกหวยเหมือนในเมืองจีน จึงโปรดให้จีนหงออกหวยเป็นครั้งแรกเมื่อเดือนยี่ ปีมะแม พ.ศ. 2378
เมื่อหวยมาจากจีน ตัวหวยในแผ่นป้ายจึงเป็นรูปคนที่สมมติเป็นตัวหวยอย่างหนึ่ง และเขียนชื่อเป็นภาษาจีนบอกชื่อตัวหวย ครั้นนำเข้ามาเมืองไทย คนไทยอ่านหนังสือจีนไม่ออก จึงต้องเขียนอักษรไทยกำกับไว้โดยใช้ พยัญชนะ ก ข ค เรียงไปตามลำดับ แต่ตัดทิ้งไปเสีย 8 ตัว คือ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ศ ษ จึงเหลือเพียง 36 ตัว เป็นเหตุให้คนไทยเรียกการพนันชนิดนี้ว่า หวย ก ข
ระหว่างที่คนไทยยังเล่นหวย ก ข อยู่นั้น มีชาวต่างประเทศ กับขุนนางไทยขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้กรมทหารมหาดเล็กออกลอตเตอรี่เป็นครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อ พ.ศ. 2417 คราวนี้เป็นการออกลอตเตอรี่ตามแบบยุโรป ผู้ถูกรางวัลให้รับเป็นสิ่งของที่มีราคาเท่ากับเงินรางวัล หรือถ้าจะรับเป็นเงินสดก็จะถูกลด 10 เปอร์เซนต์
หวยเบอร์หรือลอตเตอรี่สมัยก่อนออกเป็นครั้งคราวตามความจำเป็นที่ต้องการเงินไปใช้ในราชการเป็นกรณีพิเศษเท่านั้น ครั้นต่อมาเห็นว่ารายได้จากลอตเตอรี่ช่วยในด้านงบประมาณแผ่นดินได้ก็เลยออกมาเป็นอาชีพ เรียกว่า สลากกินแบ่งรัฐบาล
