อดอาหารประท้วง (ตอนจบ)
ฉบับวานนี้ (10พ.ค.) “ดังกมล”ถามว่า โลกนี้เริ่มมีการอดอาหารประท้วงตั้งแต่เมื่อไหร่ มีหลักการไหม เมื่อวานตอบถึงจุดเริ่มต้นประวัติศาสตร์ของการอดอาหารประท้วงไปแล้ว วันนี้มาอ่านกันต่อ ทั้งนี้ คำตอบนำมาจากบทความของ ศ.ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ นักวิชาการรัฐศาสตร์ เผยแพร่ในเว็บไซต์ waymagazine.org
ในสมัยกลาง วัฒนธรรมอินเดียมีประเพณี “ทุรนา” หรือ “นั่งทุรนา” เป็นการอดอาหารประท้วงที่ประหลาด คือ เจ้าหนี้อดอาหารประท้วงลูกหนี้ เมื่อทวงเงินแล้วไม่ได้คืนเจ้าหนี้จะไปนั่งหน้าบ้านของลูกหนี้ไม่ยอมย้ายที่ประท้วง อีกทั้งไม่ยอมกินอาหารใดจนกว่าลูกหนี้จะยอมชําระหนี้เต็มตามจํานวน เวลานั้นผู้คนก็จะมามุงดูกันจนลูกหนี้ทนอับอายไม่ได้ ต้องชําระหนี้ในที่สุด
ในไอร์แลนด์โบราณ ก็ถือเป็นหน้าที่ของผู้เสียหายจะต้องลงโทษคนผิดด้วยตนเองเมื่อกระทําการอย่างอื่นไม่ได้ผล ถ้าเรียกร้องค่าทดแทนอย่างโคหรือแพะแกะไม่ได้ ผู้เสียหายก็อดอาหารประท้วงผู้ที่ละเมิดสิทธิของตนได้ กระบวนการนี้เรียกว่า Troscad มักใช้กันเมื่อลูกหนี้มีศักดิ์เหนือกว่าเจ้าหนี้ ในวันที่ กําหนดไว้เจ้าหนี้จะไปนั่งที่หน้าประตูบ้านของลูกหนี้และอดอาหารประท้วง ถ้าลูกหนี้ตกลงยอมชําระหนี้ แต่เจ้าหนี้อด ต่อไปจะต้องถือ ว่าเจ้าหนี้จงใจยกเลิกหนี้สินที่มีอยู่ทั้งสิ้น บางครั้งเมื่อเจ้าหนี้อดอาหารประท้วง ลูกหนี้ต้องอดตามไปด้วย
นอกจากนี้ยังมีกรณีการอดอาหารของบุคคลสําคัญในประวัติศาสตร์อีกหลายท่าน เช่น โทมัส เจฟเฟอร์สัน ประธานาธิบดีคนที่ 3 ของสหรัฐอเมริกา ก็เคยร่วมกับนักการเมืองหนุ่มๆ ในสภาเวอร์จิเนียต่อสู้กับการที่อังกฤษออกพระราชบัญญัติปิดท่าเรือเมืองบอสตันเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน ค.ศ. 1774 ด้วยการประกาศให้วันดังกล่าวเป็นวันแห่งการ “อดอาหาร อ่อนน้อมถ่อมตน และสวดภาวนา” และเรียกร้องให้ชาวอาณานิคมในทวีปใหม่อดอาหารประท้วงอังกฤษเป็นเวลา 1 วัน สองวันหลังจากนั้นผู้ว่าการรัฐเวอร์จิเนียก็ประกาศยุบสภา เพื่อมิให้สภาของรัฐทําการอันเป็นอริกับอังกฤษต่อไปได้อีก
เกือบหนึ่งศตวรรษหลังจากเหตุการณ์นี้ นักปฏิวัติหนุ่มน้อยชาวรัสเซีย ลีออน ทร็อตสกี้ กับเพื่อน ถูกคุมขังอยู่ในคุกของพระเจ้าซาร์ รัฐบาลประกาศให้ผู้ปกครองมารับคนหนุ่มไฟแรงพวกนี้กลับบ้าน แต่มีเงื่อนไขว่าต้องนําเด็กหนุ่มพวกนี้ไปลงโทษและต้องห้ามมิให้ไปเกี่ยวข้องกับกิจกรรมการเมืองอีก ทร็อตสกี้โกรธด้วยเห็นว่าเงื่อนไขชนิดนี้เป็น “การดูหมิ่นเกียรติยศของนักปฏิวัติรุ่นเยาว์” จึงชักชวนเพื่อนนักโทษการเมืองให้อดอาหารประท้วงข้อเสนอของรัฐบาลดังกล่าว เรื่องนี้เกิดขึ้นเมื่อปี 1898
หรือในซิซิลีปี ค.ศ. 1962 ดานีโล โดลซี่ ปัญญาชนคนสําคัญชาวอิตาลี ต่อสู้กับวัฒนธรรมการยอมรับอํานาจของพวกมาเฟียด้วยการอดอาหารประท้วงชาวซิซิลีทั้งมวลเป็นเวลา 7 วัน เพราะชาวบ้านกลัวอํานาจป่าเถื่อนของพวกมาเฟียจึงไม่ยอมไปเป็นพยานให้กับตํารวจ เชื่อกันว่าผลจากการอดอาหารประท้วง ของโดลซี่ทําให้ชาวซิซิลีเปลี่ยนแปลงทัศนคติกล้าหันมา สนับสนุนตํารวจต่อสู้กับพวกมาเฟีย
กรณีต่างๆ เหล่านี้คงทําให้พอสรุปได้ว่าการอดอาหารประท้วงมีหลากรูปหลายลักษณ์ ดํารงอยู่ในวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน และนับเป็นวิธีการต่อสู้ด้วยสันติวิธีอย่างหนึ่ง
