16สิงหาคม‘วันสันติภาพไทย’
วันสันติภาพไทยคือวันจบสงครามใช่ไหม
มะกรูด
ตอบ มะกรูด
วันสันติภาพไทย คือ วันที่ 16 สิงหาคม ของทุกปี เป็นวันระลึกถึงการสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ทั้งนี้ย้อนไปในวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2488 ประเทศไทยโดย นายปรีดี พนมยงค์ หัวหน้าขบวนการเสรีไทย ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในรัชกาลที่ 8 ได้ออกประกาศสันติภาพในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ให้การประกาศสงครามต่อสหรัฐอเมริกาและบริเตนใหญ่เมื่อวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2485 เป็นโมฆะ
เนื่องจากเป็นการกระทำอันขัดต่อเจตจำนงของประชาชนและขัดต่อรัฐธรรมนูญ ซึ่งประชาชนชาวไทยทั้งในและนอกประเทศได้ร่วมกันแสดงเจตจำนงไม่ยอมรับคำประกาศดังกล่าวด้วยการจัดตั้งขบวนการเสรีไทยช่วยเหลือฝ่ายสัมพันธมิตรในการต่อสู้กับกองทัพญี่ปุ่นที่ยึดครองประเทศไทยอยู่ในระหว่างสงคราม (ตั้งแต่วันที่ 8 ธันวาคม 2484) โดยที่ประเทศไทยประกาศว่าจะร่วมมือเต็มที่ทุกทางกับสหประชาชาติในการสถาปนาเสถียรภาพในโลกนี้ ประกาศสันติภาพนี้มีนายทวี บุณยเกตุ นายกรัฐมนตรี รับสนองพระบรมราชโองการ
“ประกาศสันติภาพ” มีใจความตอนหนึ่งว่า “…เมื่อญี่ปุ่นยาตราทัพเข้าในดินแดนประเทศไทยในวันที่ 8 ธันวาคม พุทธศักราช 2484 ได้มีการต่อสู้การรุกรานทุกแห่ง ทหาร ตำรวจ ประชาชน พลเมืองได้เสียชีวิตในการนี้เป็นอันมาก
เหตุการณ์อันปรากฏเป็นสักขีพยานนี้ ได้แสดงให้เห็นอย่างแจ่มแจ้งว่า การประกาศสงครามเมื่อวันที่ 25 มกราคม พุทธศักราช 2485 ต่อบริเตนใหญ่และสหรัฐอเมริกา ตลอดทั้งการกระทำทั้งหลายซึ่งเป็นปรปักษ์ต่อสหประชาชาตินั้น เป็นการกระทำอันผิดจากเจตจำนงของประชาชนชาวไทย และฝ่าฝืนขัดต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญและกฎหมายบ้านเมือง ประชาชนชาวไทยทั้งภายในและภายนอกประเทศ ซึ่งอยู่ในฐานะที่จะช่วยเหลือสนับสนุนสหประชาชาติผู้รักที่จะให้มีสันติภาพในโลกนี้ ได้กระทำการทุกวิถีทางที่จะช่วยเหลือสหประชาชาติ
Advertisement
บัดนี้ ประเทศญี่ปุ่นได้ยอมปฏิบัติตามคำประกาศของสหรัฐอเมริกา บริเตนใหญ่ จีน และสหภาพโซเวียต ซึ่งได้กระทำ ณ นครปอตสดัมแล้ว สันติภาพจึงกลับคืนมาสู่ประเทศไทย อันเป็นความประสงค์ของประชาชนชาวไทย
ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ในพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงขอประกาศโดยเปิดเผยแทนประชาชนชาวไทยว่า การประกาศสงครามต่อสหรัฐอเมริกาและบริเตนใหญ่ เป็นโมฆะไม่ผูกพันประชาชนชาวไทย…”
ในการประกาศให้การประกาศสงครามของไทยต่อสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรเป็นโมฆะ ไทยได้คืนดินแดนที่ญี่ปุ่นให้มาคือ “สหรัฐไทยเดิม” (มีอาณาเขตรวมดินแดนของรัฐฉาน, รัฐกะยา จนไปถึงครึ่งใต้ของเมืองมัณฑะเลย์ในประเทศพม่า) และ “สี่รัฐมาลัย” (กลันตัน, ตรังกานู, ไทรบุรี และปะลิส ปัจจุบันทั้งหมดตั้งอยู่ทางตอนเหนือในอธิปไตยของประเทศมาเลเซีย) ให้อังกฤษด้วย
เพื่อรำลึกถึงวีรกรรมระดับเสี่ยงชีพของขบวนการเสรีไทยที่ช่วยให้ประเทศไทยสามารถธำรงไว้ซึ่งเอกราชอธิปไตย รอดพ้นจากการเป็นประเทศพ่ายแพ้สงครามในเหตุการณ์สงครามโลกครั้งที่ 2 มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2535 เห็นชอบกำหนดให้วันที่ 16 สิงหาคมของทุกปี ซึ่งตรงกับวันที่นายปรีดีออกประกาศสันติภาพ เป็น “วันสันติภาพไทย”
และด้วยตลอดระยะเวลาที่สงครามโลกครั้งที่ 2 เข้าสู่ประเทศไทย (8 ธันวาคม 2484-16 สิงหาคม 2488) นายปรีดี หัวหน้าขบวนการเสรีไทย ได้ใช้มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นศูนย์กลางบัญชาการลับ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์จึงตั้งชื่อถนนที่เชื่อมระหว่างประตูถนนพระอาทิตย์กับประตูท่าพระจันทร์และผ่านหน้าตึกโดมว่า ถนน 16 สิงหาคม
