แมวกับมนุษย์

มีข่าวเกี่ยวกับแมวบ่อยมากทำไมถึงเป็นทาสแมว แมวเป็นสัตว์เลี้ยงตั้งแต่เมื่อไหร่

ดาด้า

ตอบ ดาด้า

มีคำตอบอยู่ในบทความ “แมวในอารยธรรมโบราณ แรกเริ่มมนุษย์ปฏิสัมพันธ์กับแมว สู่ความเชื่อในแต่ละสังคม”

แมวเป็นสัตว์ที่อยู่คู่กับมนุษย์ยาวนานนับหมื่นปี โดยที่แมวในอดีตมีลักษณะรูปร่างหน้าตาแตกต่างจากแมวปัจจุบัน เพราะก่อนที่มนุษย์จะนำแมวมาเลี้ยงนั้น แมวก็เป็นสัตว์นักล่าจำพวกหนึ่ง คาดว่ามนุษย์นำแมวมาเลี้ยงเพราะเห็นประโยชน์จากการที่แมวล่าหนูและสัตว์อื่นๆ ที่เป็นศัตรูต่อการเกษตรกรรม ไม่นานการนำแมวมาเลี้ยงก็แพร่ขยายไปทุกมุมโลก ปรากฏในตำนานและเรื่องเล่าในอารยธรรมต่างๆ

อารยธรรมอียิปต์บูชาแมวเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งมาจากการนับถือเทพีบาสเตต (Bastet) เทพีแห่งความรัก ความอุดมสมบูรณ์ต่อต้านสิ่งชั่วร้ายและความเจ็บป่วย เทพีองค์นี้มีส่วนหัวเป็นแมว ลำตัวเป็นคน เมื่อมีแมวเป็นสัตว์เทพเจ้า ชาวอียิปต์จึงมีกฎห้ามทำร้ายแมว ห้ามนำแมวออกจากอาณาจักร ผู้ใดละเมิดกฎอาจมีโทษถึงชีวิต

แมวยังมีประโยชน์ตรงที่พวกมันช่วยกำจัดหนูและล่างู สัตว์ทั้งสองชนิดเป็นภัยคุกคามอย่างหนักในยุคนั้น จึงไม่แปลกที่จะบูชาแมวเป็นสัญลักษณ์แห่งเทพเจ้า ทั้งนี้ แมวปรากฏในอักษร เฮียโรกลิฟฟิก “miu” หรือ “mau” พ้องกับเสียงร้องของมัน

สันนิษฐานว่าแมวเข้าสู่ยุโรปในช่วงต้นศตวรรษที่ 5 ก่อน คริสตกาล โดยพ่อค้าชาวฟินิเชียนที่ค้าขายอยู่ในทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ชาวโรมันชอบแมวเพราะพวกมันจับหนูและสัตว์อื่นๆ ได้ กองทัพใช้แมวจับหนูที่ชอบกัดกินอาหารในคลัง กัดกินไม้และหนัง ทำลายชุดเกราะและยุทโธปกรณ์ จนแมวกลายเป็นมิตรคู่กายของทหารโรมัน และชาวโรมันยังมองว่าแมวเป็นสัตว์สัญลักษณ์แห่งเสรีภาพอิสรภาพ สะท้อนจากเทพเจ้าลิเบอร์ตัส (Libertas) เทพเจ้าแห่งเสรีภาพที่มักจำแลงกายเป็นแมว

ทางด้านญี่ปุ่น แมวถูกนำไปยังเกาะญี่ปุ่นเมื่อประมาณคริสต์ศักราช 500 คาดว่าอาจนำเข้าไปโดยชาวจีน ชาวญี่ปุ่นเลี้ยงแมวเพื่อปกป้องคลังอาหารเช่นกัน หนูไม่เพียงทำลายคลังอาหารของมนุษย์ พวกมันยังแทะกินหนังสือของวัด เช่น พระไตรปิฎก พระจึงอาศัยแมวช่วยจับหนู จากนั้นแมวก็กลายเป็นที่รู้จักในฐานะผู้ปกป้องหนังสือหายาก พวกมันได้รับการยกย่องและความรักเพิ่มขึ้น

ตำนานเล่าว่า ขุนนางผู้หนึ่งเดินไปบนถนน เห็นแมวยกอุ้งเท้าขึ้นราวกำลังกวักมือเรียก จึงเดินเข้าไปดู ทันใดนั้นสายฟ้าก็ฟาดลงมาตรงจุดที่เพิ่งผ่านไป เชื่อว่าแมวช่วยชีวิตเอาไว้ แมวจึงเป็นสัญลักษณ์แห่งความโชคดีในวัฒนธรรมญี่ปุ่น ที่มาของ “แมวกวัก”

แมวยังปรากฏในอารยธรรมอื่นๆ เช่น ตำนานของชาวนอร์สแห่งสแกนดิเนเวีย กล่าวถึงแมวที่เป็นพาหนะของเทพี Freya ในอารยธรรมอินเดียก็กล่าวถึงแมว และนำแมวมาจับหนู ขณะที่อารยธรรมอาราเบียนำแมวมาป้องกันงู อารยธรรมเปอร์เซียก็เช่นกัน

แมวอยู่คู่กับประวัติศาสตร์มนุษยชาตินานนับหมื่นปี พร้อมกับที่มุมมองของมนุษย์ที่มีต่อแมวเปลี่ยนไป จากสัตว์บูชา สัตว์เลี้ยงไว้เป็นประโยชน์ต่อการเกษตร สู่สัตว์เลี้ยงแสนน่ารัก ด้วยความผูกพันอันยาวนานของมนุษย์กับแมว จึงไม่น่าแปลกใจว่าทำไมคนในปัจจุบันชอบแมว ยอมตกเป็น “ทาสแมว” แต่โดยดี

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน