ช้างไทย:บรรณาการสู่ปารีส
เรามีวันช้างไทย และในอดีตก็เคยส่งช้างไทยไปฝรั่งเศสด้วยใช่ไหม ในฐานะของที่ระลึก
สติวปิ๊ด
ตอบ สติวปิ๊ด
พบคำตอบในบทความ “ช้างบรรณาการจากรัชกาลที่ 4 จบชีวิตที่ร้านขายเนื้อกรุงปารีส!?” เผยแพร่ทางเว็บไซต์นิตยสารศิลปวัฒนธรรม www.silpa-mag.com ดังนี้
เครื่องราชบรรณาการจากสยามสมัยรัชกาลที่ 4 ส่งไปพระราชทานพระเจ้านโปเลียนที่ 3 ถึงฝรั่งเศส ไม่ได้มีเพียง พระมหามงกุฎเท่านั้น แต่ยังมีช้างสยามอีก 2 เชือก ที่มีชีวิตอยู่ที่นั่นนานกว่า 10 ปี แต่อนิจจา ช้างทั้ง 2 เชือกต้องเผชิญชะตากรรมรันทด และจบชีวิตด้วยฝีมือทหารฝรั่งเศส ใน ค.ศ.1870…เกิดอะไรขึ้นกับของขวัญจากสยาม
ช้างบรรณาการจากสยามได้รับการต้อนรับที่ปารีสอย่างอบอุ่น พระเจ้า นโปเลียนที่ 3 ได้ทรงมอบให้หน่วยงานของสวนสัตว์กรุงปารีสเป็นผู้ดูแลเป็นอย่างดี จนพอจะคุ้นเคยกับสภาพภูมิอากาศแบบเมืองหนาว และมีชื่อเสียงอย่างกว้างขวางกับเด็กๆ ที่มาเยี่ยมเยียนสวนสัตว์อย่างอุ่นหนาฝาคั่ง เมื่อใดที่มีการโฆษณาหรือพูดถึง สวนสัตว์ Jardin des Plantes ช้างสยาม 2 เชือกนี้ก็จะเป็นดาวเด่นในใบโฆษณาเสมอ
ที่ปารีสพระเจ้านโปเลียนที่ 3 ได้พระราชทานชื่อใหม่อันโก้หร่านให้ช้างบรรณาการคู่นี้ว่า คาสเตอร์ และ พอลลุกซ์ (Castor & Pollux) ตามชื่อของพระโอรสแฝดของเทพธิดาลีดากับเทพเจ้าซีอุส (Leda & Zeus) ทำให้ช้างทั้งคู่มีสถานภาพค่อนข้างมีเส้นสายกับทางราชสำนักและมีกิตติศัพท์พอควร
ช้างสยามทั้ง 2 เชือกใช้ชีวิตอยู่ภายในสวนสัตว์กรุงปารีสจนมีอายุราว 14 ปี ก็เกิดวิกฤตการณ์ทางการเมืองขึ้นปลายรัชกาลของพระเจ้านโปเลียนที่ 3 ที่ส่งผลต่อความเป็นอยู่ของช้างคู่นี้โดยตรง
ในปี ค.ศ.1870-1871 เกิดสงครามฟรังโก-ปรัสเซีย ฝรั่งเศสพ่ายแพ้อย่างยับเยิน พวกสาธารณรัฐนิยมในปารีสฉวยโอกาสทำการปฏิวัติล้มราชบัลลังก์ แล้วจัดตั้งระบอบสาธารณรัฐขึ้นอีกครั้ง โดยโจมตีและประณามพระเจ้านโปเลียนที่ 3 ว่าเป็นต้นเหตุของความพ่ายแพ้และอับจน ทรงถูกจับและเนรเทศออกนอกประเทศอย่างน่าเวทนา คุณความดีของราชวงศ์โบนาปาร์ตลบเลือนออกไปจากหัวใจของประชาชนจนหมดสิ้น
กรุงปารีสถูกปิดล้อมนานหลายเดือน เกิดยุคข้าวยากหมากแพง แต่ปารีสเป็นที่อยู่ของทั้งคนรวยและคนจน คนจนต้องจับหนูและเอาหมาแมวที่ตนเลี้ยงไว้มากินกันตาย ส่วนคนรวยที่อยู่ในปารีสก็ยังพอใช้เงินซื้อหาอาหารได้ แต่ที่ขาดแคลนคืออาหารชั้นดีที่คนมีฐานะต้องการในช่วงเทศกาลคริสต์มาสของสังคมมีระดับ
ปลายปี ค.ศ.1870 ทางการจึงตัดสินใจชำแหละเนื้อของสัตว์ในสวนสัตว์อันเป็นแหล่งเนื้อชั้นดีแห่งเดียวที่เหลืออยู่ และกองกำลังป้องกันชาติตั้งกองกำลังดูแลสัตว์จากการถูกขโมยมาปีกว่า
และแล้วในที่สุด ช้างสยาม 2 เชือก ซึ่งเป็นของขวัญจากพระเจ้ากรุงสยาม ก็ถูกสังเวยชีวิตเพื่อเอาใจคนมีฐานะ ถูกปลิดชีพ โดยกองกำลังป้องกันชาติและชำแหละที่ร้านขายเนื้อ เป็นเมนูอาหาร ชั้นเลิศ ณ ภัตตาคารหรูของปารีส เป็นข่าวเกรียวกราวไปทั่วยุโรปต้นปี ค.ศ.1871
