แก้กะเหรี่ยงบางกลอย ชงคืนสิทธิที่ดิน-สัญชาติ

‘บิ๊กตู่’ สั่ง ทส.-มท.-สำนักปลัดนายกฯ แก้ปัญหากะเหรี่ยงบางกลอย ตามที่กมธ.เสนอรัฐคืนสิทธิให้ชาวกะเหรี่ยงบางกลอยกลับป่าใหญ่ใจแผ่นดิน พร้อมเร่งให้สัญชาติและสำรวจความประสงค์ของชาวบ้านที่เคยถูกอพยพลงมาจากหมู่บ้านดั้งเดิมในป่าใจแผ่นดิน ว่าต้องการกลับคืนไปอยู่ถิ่นเดิมหรือไม่ แนะตั้ง กก.อิสระขึ้นมาดูแลเชื่อเป็นต้นแบบแก้ปัญหาทั่วประเทศ สอดคล้องข้อเสนอกสม.ที่ส่งถึงครม.ปลายปีที่แล้ว รวมถึงขอให้อัยการและศาลเพชรบุรีพิจารณาถอน-ยกฟ้องชาวบ้านที่ถูกดำเนินคดี เพราะไม่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ

เมื่อวันที่ 4 ม.ค. รายงานข่าวจากรัฐสภาแจ้งว่า คณะกรรมาธิการการที่ดิน ทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สภาผู้แทนราษฎร ที่มีนายอภิชาติ ศิริสุนทร ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล เป็นประธาน ศึกษากรณีการแก้ไขปัญหากรณีบ้านบางกลอยและได้ส่งข้อเสนอแนะต่อรัฐบาล ดังนี้

1. ควรมีการตั้งองค์กรหรือคณะกรรมการที่เป็นอิสระจากฝ่ายรัฐ โดยมีองค์ประกอบจากทั้ง ภาคประชาสังคม ภาครัฐ และภาควิชาการในหลายแขนง ร่วมเป็นคณะกรรมการ เพราะปัญหานี้เป็นปัญหาที่พบได้ทั่วประเทศจึงควรได้รับการแก้ไขอย่างถูกทิศทาง เช่น เรื่องการเพาะปลูกไร่หมุนเวียน เป็นประเด็นถกเถียงมาอย่างยาวนานในสังคม ดังนั้น ควรมีการเสริมสร้างองค์ความรู้หรือมีการศึกษาวิจัยที่ชัดเจน เพื่อให้เกิดการรับรู้ที่ตรงกัน ซึ่งพื้นที่หมู่บ้านบางกลอยสามารถนำมาเป็นพื้นที่นำร่องได้ แม้ปัจจุบันได้มีการแต่งตั้งคณะกรรมการในประเด็นนี้เป็นการเฉพาะแล้ว แต่พบว่ายังมีอุปสรรคหลายด้านในการทำงาน จึงจำเป็นต้องเร่งรัดให้สามารถดำเนินการได้ตามแผนงานอย่างเร่งด่วน

2. ต้องกำหนดมาตรการเยียวยาและคืนสิทธิให้กลุ่มชาวบ้านผู้เดือดร้อน และประสงค์จะกลับไปอยู่อาศัยทำกินตามระบบเกษตรไร่หมุนเวียนแบบวิถีชุมชนชาติพันธุ์ โดยส่งเสริมกลไกการมีส่วนร่วม ในการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบ และต้องไม่ดำเนินการใดๆ อันจะก่อให้เกิดผลกระทบซ้ำเติม

3. ต้องเร่งดำเนินการจัดสรรที่ดินให้กับชาวบ้านที่ไร้ที่ดินทำกินและที่อยู่อาศัย และประสงค์จะดำรงชีวิตอยู่ในชุมชนบ้านบางกลอยล่าง โดยกำหนดเป้าหมายและแผนงานร่วมกันให้ชัดเจน

4. ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งดำเนินการเรื่องการให้สัญชาติไทยแก่ราษฎรในหมู่บ้านบางกลอย เพื่อรองรับสิทธิในการพัฒนาและแนวทางการแก้ไขปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต

5. กำหนดแนวทางลดผลกระทบด้านคดีความที่กำลังเกิดขึ้นกับกลุ่มชาวบ้านอย่างเป็นรูปธรรม เพื่อประโยชน์ในการแก้ไขปัญหาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว

6. การดำเนินการใดๆ ที่จะใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหา ควรต้องสร้างกลไกการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการตัดสินใจอย่างแท้จริงเนื่องจากการแก้ไขปัญหาจะต้องเป็นที่ยอมรับจากทุกฝ่าย เพราะเรื่องนี้เป็นปัญหาใหญ่ของประเทศซึ่งเกี่ยวข้องกับนโยบายของรัฐโดยตรง มีผลกระทบกับวิถีชีวิต และสิทธิชุมชนในหลายประเด็นทั้งเรื่องที่ดิน ความมั่นคงในชีวิต ทรัพยากรธรรมชาติ และสิทธิมนุษยชน

ทั้งนี้ประธาน กมธ.ที่ดินฯ ส่งหนังสือข้อเสนอแนะไปยังนายกรัฐมนตรีเพื่อดำเนินการแก้ไขปัญหา ล่าสุดนายอนุชา บูรพชัยศรี รองเลขาธิการนายกฯ ส่งหนังสือตอบกลับมาที่ประธาน กมธ.ที่ดินฯ ระบุว่า สำนักงานเลขาธิการนายกรัฐมนตรีได้นำเรียนนายกรัฐมนตรีแล้ว มีบัญชาส่งเรื่องให้กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) กระทรวงมหาดไทย (มท.) และสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี พิจารณาในส่วนที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งนำเรียนนายอนุชา นาคาศัย รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ในฐานะประธานคณะกรรมการอิสระเพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริงและแก้ไขปัญหาชุมชนกะเหรี่ยงบางกลอย

อนึ่งก่อนหน้านี้ เมื่อวันที่ 22 ธ.ค. 2565 คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) จัดทำรายงานข้อเสนอแนะถึงคณะรัฐมนตรีและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อแก้ปัญหาความเดือดร้อนของชาวบ้านบางกลอย โดยระบุให้เร่งสำรวจความประสงค์ของชาวบ้านบางกลอยที่เคยถูกอพยพลงมาจากหมู่บ้านดั้งเดิมในป่าใจแผ่นดิน ว่าต้องการกลับคืนไปอยู่ถิ่นเดิมหรือไม่ พร้อมทั้งการตรวจสอบการจับกุมชาวบ้านเมื่อวันที่ 5 มี.ค. 2564 โดยเฉพาะการออกหมายจับ การควบคุมตัว การแจ้งสิทธิ การติดต่อญาติหรือผู้เสียหายไว้วางใจ

นอกจากนี้ ขอให้อัยการสูงสุดและอัยการจังหวัดเพชรบุรีใช้ดุลพินิจในการสั่งไม่ฟ้องหรือถอนฟ้องในคดีอาญาที่ชาวบางกลอยถูกดำเนินคดี เนื่องจากเป็นการฟ้องที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ