ภูมิภาค - ‘บางแพ’สืบสานอาชีพทำ‘แส้ม้า’จากงานบุญสู่ของที่ระลึก-แต่งบ้าน

‘บางแพ’สืบสานอาชีพทำ‘แส้ม้า’ – “แส้ม้า” เป็นอุปกรณ์สำคัญชนิดหนึ่งที่ขาดไม่ได้สำหรับกลุ่มผู้ประกอบอาชีพเลี้ยงม้าแห่นาค ซึ่งมีไว้ใช้ควบคุมจังหวะการเต้นของม้าให้เข้ากับเสียงเพลงแตรวงในงานอุปสมบท

ซึ่งส่วนใหญ่ในพื้นที่ จ.ราชบุรี จะต้องไม่พลาดมีแส้ม้าที่ทำโดย นายขวัญชัย เสริมสิน หรือ ลุงชัย บางแพ อายุ 59 ปี ช่างทำแส้ม้าแห่นาค ชาว ต.บางแพ อ.บางแพ จ.ราชบุรี ติดไม้ติดมือไว้สัก 1 อัน เนื่องด้วยความแข็งแรง ทนทาน และความอยู่ตัวของแส้ที่ช่วยควบคุมม้าได้เป็นอย่างดี จนเป็นที่ยอมรับกันในวงการม้าเต้นแห่นาค

ลุงชัย เปิดเผยว่า ตนมีอาชีพทำแส้สำหรับใช้บังคับม้าเต้นมาตั้งแต่อายุ 30 ปี โดยเริ่มลองผิดลองถูก ครูพักลักจำ ทำขึ้นใช้เองภายในฟาร์ม กระทั่งกลุ่มเพื่อนคนเลี้ยงม้าที่รู้จักกันได้มาพบเห็นและอยากมีไว้ใช้บ้าง ในช่วงแรกตนจึงทำขึ้นเพื่อแจก หลังจากนำไปใช้พบว่าใช้งานได้ดีจนเป็นที่ถูกอกถูกใจ และมีการบอกปากต่อปาก ตนจึงได้เริ่มทำออกจำหน่ายเป็นอาชีพ

วิธีการทำแส้ม้า เริ่มจากการเตรียมในส่วนของตัวด้าม ซึ่งส่วนใหญ่จะนิยมใช้ไม้ไผ่ลวดลายธรรมชาติหายาก อาทิ ไผ่จระเข้ขบฟัน และเกล็ดงู รวมไปถึงแก่นไม้มงคล ก่อนนำมาขึ้นรูปและลวดลายตามต้องการ

ในขั้นตอนนี้จะมีการใช้ศาสตร์โบราณมาใช้คำนวณเพื่อวางขนาดของไม้ด้วย เสร็จแล้วจึงเตรียมในส่วนของเชือกสำหรับใช้ทำตัวแส้ ด้วยการใช้เชือกสีขาวนำมาฟั่นให้แน่น โดยให้ปลายด้านหนึ่งมีลักษณะเรียวเล็ก เพื่อใช้สำหรับประกอบกับตัวด้าม ในส่วนของปลายเชือกอีกด้านจะมีลักษณะใหญ่ แล้วจึงใช้สายยางพลาสติกสวมเข้าไปที่โคนด้าม ทากาวและตอกสลักด้วยตะปู เพื่อใช้ให้ตัวแส้อยู่ตัวมากขึ้น จากนั้นจึงประดับตกแต่งลวดลายให้สวยงามด้วยการถักด้ายสีต่างๆ

ด้านน.ส.ณัฐวรรณ เสริมสิน ทายาทรุ่นที่ 2 เปิดเผยว่า ในอดีตแส้ม้า นอกจากจะใช้สำหรับบังคับม้าแล้ว ยังเป็นการแสดงฐานะของผู้ใช้อีกด้วย โดยสังเกตได้จากตัวด้ามและลวดลาย เนื่องจากปัจจุบันไม้ที่นิยมใช้หายากมากขึ้น จึงได้ดัดแปลงนำเอาวัสดุเหลือใช้อย่างฉนวนพลาสติกหุ้มสายเคเบิลใต้ดินขนาดใหญ่มาเหลาขึ้นรูปเป็นแส้ ซึ่งสามารถใช้งานได้ดี ทนทานไม่หักง่าย มีอายุการใช้งานนาน ในการทำแส้ม้าเป็นงานที่ต้องอาศัยความชำนาญ และต้องทำมือทุกขั้นตอน แส้ที่ได้จะต้องมีความทิ้งตัว ทั้งน้ำหนักและความยาวต้องพอดี อีกทั้งตัวแส้ต้องไม่อ่อนหรือแข็งจนเกินไป โดยในแต่ละวันจะสามารถทำแส้ขึ้นได้เพียง 3-4 ชิ้น เท่านั้น

ปัจจุบันนอกจากกลุ่มผู้เลี้ยงม้าแล้ว ยังมีกลุ่มเด็กและเยาวชนที่ชื่นชอบม้า รวมไปถึงประชาชนโดยทั่วไปก็นิยมซื้อหาไปเป็นของฝากของที่ระลึก และประดับตกแต่งบ้าน ด้วยเชื่อว่าจะช่วยเสริมบารมี และนำมาซึ่งโชคลาภ สำหรับราคาจำหน่ายเริ่มตั้งแต่หลักร้อยไปจนถึงหลักพันบาท ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาด ชนิดของด้ามและตัวแส้ รวมไปถึงวัสดุที่ใช้สำหรับตกแต่ง

ผู้สนใจติดต่อสอบถามได้ทางเฟซบุ๊ก “Kat Zeed” หรือที่เบอร์ 06-2916-2715

โดย ขวัญเพชร โชคบรรดาลสุข