อิ่มบุญ-ไหว้พระธาตุดอยกองมู – จังหวัดแม่ฮ่องสอนมีแหล่งท่องเที่ยวมากมาย วิถีชีวิตวัฒนธรรมอันงดงาม มีผู้คนหลากหลายชาติพันธุ์อาศัยอยู่ร่วมกันอย่างเป็นสุข เช่น ชุมชนบ้านห้วยปูแกงของชาวกะเหรี่ยงคอยาว หรือจะเข้าตัวเมืองแม่ฮ่องสอนขึ้นไปชมวัดสำคัญคือ วัดพระธาตุดอยกองมู เดิมมีชื่อเรียกว่า วัดปลายดอย ประกอบด้วยพระธาตุเจดีย์ที่สวยงาม 2 องค์ คือ พระเจดีย์องค์ใหญ่สร้างโดยจองต่องสู่ เมื่อ พ.ศ.2403 เป็นที่บรรจุพระธาตุของพระโมคคัลลานะเถระ นำมาจากประเทศพม่า
ส่วนพระธาตุเจดีย์องค์เล็ก สร้างเมื่อ พ.ศ.2417 เป็นที่บรรจุพระธาตุของพระสารีบุตรเถระ โดยพระยาสิงหนาทราชา เจ้าเมืองแม่ฮ่องสอน คนแรก
ณ วัดแห่งนี้ จะมองเห็นภูมิประเทศและสภาพตัวเมืองแม่ฮ่องสอนได้อย่างชัดเจน
วัดแห่งนี้มีงานเทศกาลประจำปี เช่น วันขึ้นปีใหม่ วันสงกรานต์ โดยเฉพาะในวันออกพรรษา มีการตักบาตรดาวดึงส์
เมื่อเร็วๆ นี้ กระทรวงวัฒนธรรม โดยนางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ชวนไปเยี่ยมชมสะพานข้าว ๙ เพื่อสุข และชุมชนคุณธรรมฯ บ้านผาบ่อง สุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ประจำปี 2564 ณ กาดซอกจ่า ต.ผาบ่อง อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน ชมการแสดงศิลปวัฒนธรรม รำนกกิ่งกะหร่า รำโต ระบำชาติพันธุ์ ขบวนแห่ส่างลอง ขบวนแห่จองพารา จากนั้นชมและให้กำลังใจเครือข่ายชุมชนคุณธรรม ที่มาสาธิตภูมิปัญญาพื้นบ้าน และจำหน่ายสินค้าของชุมชน
มีนายโกวิท ผกามาศ ผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม นายศิริวัฒน์ บุปผาเจริญ รองผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน, นายอมร ศรีตระกูล กำนันตำบลผาบ่อง ผู้บริหาร คณะที่ปรึกษากระทรวงวัฒนธรรม ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดแม่ฮ่องสอน ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอเมือง ผู้แทนหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ผู้นำชุมชน เข้าร่วม
นางยุพาเล่าว่า ชุมชนคุณธรรมบ้านผาบ่อง มีอัตลักษณ์เป็นชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ไทยใหญ่ (ไต) และปกาเกอญอ อยู่ร่วมกันอย่างสามัคคีและใช้ชีวิตร่วมกันบนความแตกต่างทางวัฒนธรรมด้วยความเคารพและให้เกียรติซึ่งกันและกัน มีวิถีชีวิตวัฒนธรรม ประเพณีที่งดงามและเรียบง่าย มีแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เช่น วัดผาบ่องเหนือ วัดผาบ่องใต้ กาดซอกจ่า เป็นตลาดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ชุมชน สินค้าและอาหารไต ซุ้มสาธิตและจำหน่ายหัตถกรรม เปิดเฉพาะเย็นวันศุกร์และเสาร์
ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนคุณธรรมบ้านผาบ่อง มีกิจกรรมสาธิตภูมิปัญญาของชาวไต เช่น การอีดน้ำมันถั่วลิสง ร้านค้าผลิตภัณฑ์ถั่วลายเสือ ซึ่งคั่วด้วยเตาฟืนเป็นของฝากขึ้นชื่อของแม่ฮ่องสอน ชมการแสดงรำนกกิ่งกะหร่า รำโตและระบำชาติพันธุ์
มีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ได้แก่ จิบชาชมวิวผาบ่อง เป็นจุดชมทิวทัศน์ป่าเขาที่ทับซ้อนและจุดกำเนิดของคำว่า “ผาบ่อง” เนื่องจากมีน้ำไหลระหว่างช่องเขา ชาวบ้านเรียกว่า “บ่อง” แปลว่า ช่อง น้ำตกผาบ่อง บ่อน้ำพุร้อนผาบ่อง มีบริการนวดผ่อนคลายและห้องอาบน้ำแก่นักท่องเที่ยว สะพานข้าว ๙ เพื่อสุข สะพานไม้ไผ่ที่ทอดยาวไปใน นาข้าว
ปัจจุบันเป็นศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงด้วย โดยมีผู้นำชุมชน มัคคุเทศก์ท้องถิ่น พร้อมโฮมสเตย์ โรงแรม หรือรีสอร์ต ในพื้นที่ชุมชนไว้บริการนักท่องเที่ยวด้วย
นอกจากชุมชนคุณธรรมบ้านผาบ่อง กระทรวงวัฒนธรรม ได้พัฒนาต่อยอดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมไปสู่อีก 9 สุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ได้แก่ ชุมชนคุณธรรมฯ บ้านโนนบุรี จ.กาฬสินธุ์ ชุมชนคุณธรรมฯ บ้านศรีดอนชัย จ.เชียงราย ชุมชนคุณธรรมบ้านโคกเมือง จ.บุรีรัมย์ ชุมชนคุณธรรมบ้านสามช่องเหนือ จ.พังงา ชุมชนคุณธรรมวัดศรีดอนคำ จ.แพร่ ชุมชนคุณธรรมบ้านเก่าริมน้ำประแส จ.ระยอง ชุมชนคุณธรรมบ้านท่ามะโอ จ.ลำปาง ชุมชนคุณธรรมวัดบางใบไม้ จ.สุราษฎร์ธานี และชุมชนคุณธรรมเมืองลับแล จ.อุตรดิตถ์
ถือเป็นการขับเคลื่อนนโยบายของนายอิทธิพล คุณปลื้ม รมว.วัฒนธรรม ที่มุ่งขับเคลื่อนโมเดลเศรษฐกิจใหม่ BCG นำความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรมมาพัฒนาประเทศไทย หลังการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) คลี่คลาย
