ภายใต้สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) ยังคงรูปแบบการประเมินผ่านระบบออนไลน์ 100% โดยในปีงบประมาณ 2565 ได้ตั้งเป้าหมายจำนวนสถานศึกษาที่เข้ารับการประเมินคุณภาพภายนอกไว้จำนวน 18,000 แห่ง แบ่งออกเป็น การศึกษาปฐมวัย (ศูนย์พัฒนาเด็ก) 6,376 แห่ง ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน 10,468 แห่ง การศึกษาขั้นพื้นฐาน ประเภทวัตถุประสงค์พิเศษ 326 แห่ง การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย 360 แห่ง ด้านการอาชีวศึกษา 440 แห่ง และระดับอุดมศึกษา 30 แห่ง ซึ่ง การเข้ารับการประเมินยังคงยึดหลักการ เป็นกัลยาณมิตรและไม่เป็นภาระแก่สถานศึกษา
ศ.ดร.สมคิด เลิศไพฑูรย์ รักษาการประธานกรรมการ สมศ. การประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษา สมศ. ได้แบ่งการประเมินเป็น 2 ระยะ ประกอบด้วย ระยะที่ 1 คือ การประเมินผลและวิเคราะห์รายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา (SAR) ที่ส่งผ่านหน่วยงานต้นสังกัดตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 ซึ่งเป็นการประเมินโดยพิจารณาจาก SAR โดยไม่ร้องขอเอกสารเพิ่มเติมจากสถานศึกษา เพื่อเป็นการช่วยลดภาระของสถานศึกษา ซึ่งเกณฑ์การประเมินจะพิจารณาแยกเป็นรายมาตรฐานตามการประกันคุณภาพภายใน (IQA) และสรุปผลการประกันคุณภาพภายนอกเป็น ควรได้รับการพัฒนาให้เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด และ เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด
และระยะที่ 2 คือ การลงพื้นที่ตรวจเยี่ยม เมื่อสถานศึกษาเข้ารับการประเมินในระยะที่ 1 เป็นที่เรียบร้อยแล้ว และมีความประสงค์ให้ลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมสถานศึกษา โดยส่งคำร้องผ่านคณะผู้ประเมินภายนอกมายัง สมศ. เพื่อให้มีการตรวจสอบหลักฐานและข้อมูลผ่านทางอิเล็กทรอนิกส์ โดยจะพิจารณาแยกเป็นรายมาตรฐานตามการประกันคุณภาพภายใน (IQA) และสรุปผลการประกันคุณภาพภายนอกเป็น ควรได้รับการพัฒนาให้เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด และ เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด ซึ่งจะใช้ระยะเวลาในการประเมินน้อยที่สุด เพื่อเป็นไปตามมาตรการรักษาระยะห่างทางสังคม (Social Distancing)
ด้าน ดร.นันทา หงวนตัด รักษาการผอ.สมศ.กล่าวว่า ช่วงเวลาที่จะเข้าประเมินภายนอกสถานศึกษาเป็น 2 ช่วง คือ ช่วงที่ 1 ตั้งแต่เดือนต.ค.2564-มิ.ย.2565 เป้าหมาย 12,047 แห่ง และช่วงที่ 2 เดือนมิ.ย.-ก.ย.2565 เป้าหมาย 5,953 แห่ง
สมศ. ยังได้จัดอบรมคัดเลือกและพัฒนา ผู้ประเมินภายนอกเพิ่มเติม เพื่อเป็นการสร้างผู้ประเมินให้เพียงพอกับเป้าหมายการประเมิน ควบคู่ไปกับการพัฒนาหลักสูตรอบรม ผู้ประเมินภายนอกให้มีความรู้ความสามารถ ในการวิเคราะห์ สังเคราะห์ SAR ได้อย่างถูกต้อง เข้าใจแนวทางและวิธีการประเมินคุณภาพภายนอก การให้ข้อเสนอแนะกับสถานศึกษา ตลอดจนการใช้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศการประเมินคุณภาพภายนอกอย่างมีประสิทธิภาพ
ล่าสุด สมศ.พัฒนาระบบ AQA ให้สถานศึกษาสามารถดาวน์โหลดหนังสือรับรองการประกันคุณภาพภายนอก (E – Certificate) ได้ด้วยตนเอง ภายหลังจากที่สถานศึกษาทำการประเมินผลการปฏิบัติงานของผู้ประเมินภายนอก ผ่านระบบ QC100 เพื่อนำผลมาปรับปรุงพัฒนาผู้ประเมินภายนอกให้มีคุณภาพต่อไป
“ขอฝากถึงสถานศึกษาที่ได้รับการประเมินคุณภาพภายนอกไปแล้วนั้น ขอให้นำข้อเสนอแนะที่ได้รับจาก สมศ. ในด้านต่างๆ ไปใช้พัฒนาและยกระดับคุณภาพสถานศึกษาให้ดียิ่งขึ้น และสำหรับสถานศึกษาที่ยังไม่ได้รับการประเมินหรืออยู่ในกระบวนการประเมินนั้น ขอย้ำว่าไม่ต้องกังวลว่าการประเมินคุณภาพภายนอกจะสร้างภาระเพิ่ม เพราะการประเมินของสมศ. จะมุ่งเน้นตามบริบทของสถานศึกษาและสอดคล้องตามเกณฑ์การประกันคุณภาพภายใน” ดร.นันทากล่าวในที่สุด
