อร่อย มงคล สืบปกาเกอะญอ
สดจากเยาวชน
ปะน้อยปู่ หมู่บ้านเล็กๆ ขนาดอบอุ่นตั้ง อยู่ใน ต.แม่อุสุ อ.ท่าสองยาง จ.ตาก เป็นหมู่บ้านที่ไม่ไกลเมืองนัก ชาวปกาเกอะญอ ที่นี่มีวิถีชีวิตพึ่งพาธรรมชาติดั้งเดิม ขณะเดียวกันก็ผสมผสานความเป็นคนเมืองเข้าไปอย่างกลมกลืน
แม้ยุคสมัยเปลี่ยนไป อะไรหลายๆ อย่างเริ่มเลือนราง พิธีกรรม ความเชื่อต่างๆ เริ่มน้อยลง แต่ใช่ว่าจะหมดไป หลายสิ่งยังคงสืบทอดกันต่อๆ มาจนถึงปัจจุบัน
ในอดีตชาวปกาเกอะญอนับถือผี มีประเพณีและพิธีกรรมต่างๆ ในชีวิตที่เกี่ยวข้องกับผี อย่างเช่น การบวงสรวงบูชาผี พิธีเลี้ยงผีเฝ้าไร่เฝ้านา หรือที่เห็นชัดเจนตามบ้านเรือนมักมีเครื่องรางต่างๆ ที่เชื่อว่าจะช่วยปกป้องอันตรายและขับไล่ผีร้ายต่างๆ ได้
ปะน้อยปู่ จ.ตาก
ผู้คนเริ่มนับถือศาสนาอื่นๆ มากขึ้น
ความเชื่อที่ยังเห็นตามบ้านเรือน
ขนมมงคลในพิธีกรรมต่างๆ
เหม่ต่อ
ใบตองกงหรือใบเคแมละ
การนับถือผีของชาวปกาเกอะญอยังคงต่อเนื่องมาจนถึงทุกวันนี้ หากแต่เมื่อเวลาเปลี่ยนผ่านหลายสิ่งหลายอย่างเกิดขึ้น ชาวปกาเกอะญอหลายพื้นที่เริ่มหันมานับถือศาสนาต่างๆ มากขึ้น เช่น ศาสนาคริสต์ และพุทธ จึงเกิดการผสมผสานความเชื่อดั้งเดิมและศาสนาต่างๆ เช่น พิธีกรรมหม่าบู้นุ่ยนิ่นุ่ยหน่า หรือพิธีกรรมทำบุญ 7 วัน 7 คืน งานบุญสะเดาะเคราะห์หมู่บ้านพร้อมการโยง สายสิญจน์เชื่อมกันไปทุกบ้านจนครบทุกหลังคาเรือน เพื่อให้หมู่บ้านและผู้คนที่อยู่อาศัยในที่แห่งนี้พ้นจากสิ่งชั่วร้ายภัยอันตรายทุกประการ พิธีนี้จะจัดขึ้นในช่วงเดือนเมษายนก่อนวันสงกรานต์ 7 วัน
นอกจากนี้ยังมีความเชื่อดั้งเดิมอีกอย่างหนึ่งคือพิธีกรรมอ้อแข แปลว่ากินอาหารบูชาบรรพบุรุษ เป็นความเชื่อดั้งเดิมของคนที่นี่ซึ่งสืบทอดต่อๆ กันมา พิธีกรรมนี้เป็นการบูชาบรรพบุรุษให้ช่วยดูแลปกป้องคุ้มครองไม่ให้สิ่งชั่วร้ายมาสู่ลูกหลานทุกคน ให้อยู่เย็นเป็นสุขพ้นภัยอันตรายโดยใช้ไก่สื่อสารไปถึงบรรพชน
พิธีกรรมที่เกิดขึ้นมักเป็นการรวมตัวกันของครอบครัวเพื่อมาทำอาหารและกินข้าวรวมกัน สื่อถึงการเชื่อมจิตเชื่อมใจและเพื่อบูชาขอบคุณบรรพบุรุษ สร้างความสัมพันธ์ ความรัก ความสามัคคีของคนในครอบครัวใหญ่ พิธีกรรมอ้อแขนี้จัดขึ้นปีละครั้งหลังฤดูกาลเพาะปลูก หรือหากมีการเจ็บป่วยของคนในครอบครัวก็จะจัดพิธีกรรม อ้อแขขึ้นเพื่อขับไล่สิ่งชั่วร้ายให้พ้นภัยอันตราย
ในพิธีกรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นตามความเชื่อมักเกี่ยวโยงกับอาหาร การกิน จึงมีอาหารหลากหลายที่มาจากพืชพรรณและผลผลิตใน ท้องถิ่นซึ่งล้วนมีความหมายแอบแฝงไว้ อย่างเช่น ขนมเหม่ต่อ ขนมที่ใช้ในพิธีมงคลของชาวปกาเกอะญอ โดยนำใบตองกงหรือที่เรียกว่า ใบเคแมละซึ่งรู้จักกันในชื่อใบไม้กวาด นำมาห่อข้าวเหนียว มัดด้วยตอกแล้วนำไปต้มจนสุก ตามความเชื่อของชาวปกาเกอะญอ ใบเคแมละหรือใบตองกงนี้มีความคม ช่วยฟาดฟัน ขับไล่ และปกป้องคุ้มครองผู้คนที่ได้กินจากผีและสิ่งชั่วร้ายที่จะเข้ามา ขณะเดียวกัน ข้าวเหนียวสื่อถึงความเหนียวแน่นกลมเกลียวกัน
เสน่ห์ของความเชื่อที่สืบทอดกันมาคือความหมายที่ซ่อนอยู่ในทุกๆ สิ่งรอบตัว เช่นเดียวกับพิธีกรรม อาหาร และสิ่งต่างๆ มักมีเรื่องราวให้ค้นหาอีกมาก
เหม่ต่อ ขนมมงคลนี้ก็เช่นกัน ยังมีความเชื่อที่อยากบอกเล่าอีกมาก ติดตามในรายการทุ่งแสงตะวัน ตอน อร่อย มงคล วันที่ 31 ธันวาคม 2565 เวลา 05.05 น. ทางช่อง 3 กด 33 และทางเพจทุ่งแสงตะวัน เวลา 07.30 น.
รัตนาภรณ์ ละมูลเจริญ
