งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 51 และสัปดาห์หนังสือนานาชาติ ครั้งที่ 21 ที่ศูนย์การประชุม แห่งชาติสิริกิติ์ ระหว่างวันที่ 30 มีนาคม-9 เมษายน 2566
นอกจากสำนักพิมพ์มติชนจะขนทัพนักเขียนและทัพหนังสือหลากหลายแนว มาให้นักอ่านเลือกสรรกันแล้ว ครั้งนี้ยังเป็นวาระครบรอบ 10 ปีที่สำนักพิมพ์เชิญ Guest Artist มาร่วมออกแบบคีย์วิชวลของบูธมติชน กอปรกับวาระเลือกตั้งที่กำลังจะเกิดขึ้นเร็วๆ นี้ ศิลปินครั้งนี้จึงพิเศษกว่าครั้งไหนๆ และจะเป็นใครอื่นไม่ได้นอกเสียจาก “ไข่แมว”
“ไข่แมว” ศิลปิน-การ์ตูนิสม์ ผู้ผลิตงานศิลปะผสมอารมณ์ขันยั่วล้อเสียดสีสังคม หนึ่งในนักเขียนการ์ตูนที่มีผู้ติดตามจำนวนมาก ตัวการ์ตูนทุกตัวของไข่แมว ทำงานในฐานะศิลปะที่ตีแผ่เบื้องลึก เบื้องหลังของเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในสังคมได้อย่างแสบสันต์ ในขณะเดียวกันก็นุ่มลึก มีอารมณ์ขัน และเปี่ยมด้วยพลังของคน รุ่นใหม่ซึ่งตรงกับเจตจำนงของสำนักพิมพ์มติชนที่มีหมุดหมายในการผลิตสื่อเพื่อสะท้อนและสร้างบทสนทนาต่อสังคมทั้งในอดีต ปัจจุบัน และอนาคตเสมอมา
งานสัปดาห์หนังสือฯ ครั้งนี้ ‘สำนักพิมพ์มติชนxไข่แมว’ มาพร้อมกับธีม ‘BOOKSELECTION’ เสรีภาพในการเลือกอ่าน เสรีภาพในการเลือกหนังสือ และแน่นอนเสรีภาพในการเลือกตั้ง หนังสือทุกเล่ม ที่สำนักพิมพ์มติชนคัดสรรมานำเสนอต่อนักอ่านทั่วประเทศ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของประวัติศาสตร์ รัฐสวัสดิการ ทุนนิยม เมืองในฝัน ผู้นำ ชนชั้นและอำนาจ ฯลฯ ย่อมสะท้อนทุกบทบาทหน้าที่ในฐานะ สำนักพิมพ์คนทำหนังสือ ผู้เป็นสื่อกลางในการเชื่อมโยงความรู้ และส่งต่อพลังอิสรภาพในการอ่านให้กับนักอ่านทุกคน ขณะเดียวกัน นักอ่านย่อมมีอิสรภาพในการเลือกหนังสือที่จะมาเติมเต็มส่วนหนึ่ง ในชีวิต ของทุกคน จนกระทั่งหนังสือและความรู้เหล่านี้ส่งต่อถึงผู้แทน ที่จะเข้ามาสร้างสรรค์สังคมของเราต่อไป
สำคัญไปกว่านั้น…เพราะการอ่านและความรู้เป็นเรื่องสนุก! ‘Matichon X ไข่แมว 2023’ จึงมาในรูปแบบที่สนุกสนานใน หลากสีสัน ในความเชื่อที่ว่าความสนุกสนานของการอ่านและความรู้จะพาเราไปได้ไกลกว่านั้นเสมอ นั่นคือสังคมที่เราวาดหวัง ตลอดจนวันที่การเมืองและการอ่านล้วนเป็นสิ่งที่เรา “เลือกได้”
“นี่เป็นครั้งแรกที่ผมได้ร่วมงานกับมติชนในการจัดบูธให้เป็นสไตล์แบบไข่แมว ก่อนหน้านี้ผมไม่เคยทำงานแบบนี้มาก่อน รู้สึกดีใจที่ได้เผยแพร่งานของตัวเองอยู่ในบูธในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ พอเด็กๆ ที่มางานหนังสือเดินผ่านบูธแล้วเขาอาจจะสนใจการ์ตูน ของผม เขาอาจจะสะดุดว่ามีการ์ตูน แล้วจูงแม่ไปบูธนี้ ได้ไปเห็น ได้อ่านหนังสือดีๆ เริ่มซึมซับ มีโอกาสตื่นรู้เรื่องสังคมการเมือง แต่จริงๆ เด็กสมัยนี้ฉลาด เขาคิดของเขาเองได้ เราไม่จำเป็นต้องสอนเขาเลย งานที่ออกแบบให้มติชนคราวนี้ ผมจับกลุ่มที่คนรุ่นใหม่ เพื่อดึงดูดเด็กๆ วัยรุ่นให้มาสนใจ เราเลยทำให้ภาพออกมาสนุก ไม่เคร่งเครียดเกินไป เพราะคนส่วนใหญ่มักจะมองว่าหนังสือจะต้องซีเรียส จริงจัง ผมเลยทำงานออกมาให้ดูสดใส ผ่อนคลายขึ้น” ไข่แมวระบุ
Advertisement
สำหรับแรงบันดาลใจเริ่มต้นในการถือกำเนิด ‘ไข่แมว’ เกิดจากช่วงเวลาที่เกิดรัฐประหารใหม่ๆ รัฐบาลทหารที่ยึดอำนาจ ออกคําสั่งจับกุมตัวประชาชนไปปรับทัศนคติกันเยอะมาก ตอนนั้นถ้าใครโพสต์วิพากษ์วิจารณ์หรือแซะรัฐบาลเมื่อไหร่ จะโดนสั่งจับตัวไปปรับทัศนคติทันที เลยวาดเป็นการ์ตูนล้อเลียนเผด็จการออกมา ตอนแรกก็วาดเล่นๆ วาดไปวาดมา คนเริ่มแชร์เยอะขึ้น ผมเลยคิดว่าทำเป็นเพจดีกว่า เลยเกิดเป็นเพจ ‘ไข่แมว’ ขึ้นมา
ที่ตั้งชื่อว่า “ไข่แมว” ผมได้แรงบันดาลใจจากการ์ตูน “ไข่กวน” (โดย ยุชิโต้ อุซุย ผู้วาดเครยอน ชินจัง) และความเป็นทาสแมว ของผม
ส่วนที่เลือกเขียนการ์ตูนเพราะคิดว่า เราน่าจะถนัด และการ์ตูนเป็นงานที่น่าจะสื่อสารกับคนได้มากกว่าสื่ออื่นๆ ด้วยความที่การ์ตูนมีความเป็นแฟนตาซี สามารถจับประเด็น โน่น นี่ นั่น มาใส่ในการ์ตูนให้เชื่อมโยงกับเหตุการณ์ในปัจจุบัน หรือเรื่องที่กำลังเป็นประเด็นร้อนๆ ในสังคมตอนนั้นๆ ว่ามีเรื่องราวอะไรเกิดขึ้น เราก็เอามาผสมกับสิ่งที่กำลังฮิตๆ ในช่วงเวลานั้นอย่าง หนัง, เพลง, การ์ตูน
สำหรับผม การวาดออกมาเป็นการ์ตูน ในสไตล์ของเรานั้น ง่ายกว่าการพิมพ์ออกมาเป็นตัวหนังสือ
แต่ถึงแม้คนจะมองว่าการ์ตูนของผม ตลกร้าย คมคาย แต่ไม่แน่ใจว่าคนที่รู้จักผมเขาจะมองว่าผมเป็นอย่างนั้นหรือเปล่า บางคนอาจ มองว่างานที่เราทำมักจะสะท้อนนิสัยส่วนตัวของเราออกมา แต่จริงๆ ผมมักจะเป็นคนนิ่งๆ เงียบๆ มากกว่า
จริงๆ ผมก็เล่นมุขในขอบเขตของผม เท่าที่เล่นคือมุขล้อพวกเผด็จการ แต่ถ้าไปไกลหรือแรงกว่านั้นผมจะยั้งเอาไว้ เอาจริงๆ คือผมอยากเล่นมุขแรงๆ อยู่แล้วแหละ แต่ถ้าคนที่แชร์การ์ตูนของผมไปแล้วโดนแจ้งความ คดี พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ หรือคดีอื่นที่ร้ายแรงกว่านั้นจากโพสต์ของเรา ผมคงรู้สึกแย่
แต่ท้ายที่สุด ผมแค่อยากจะสื่อสารในสิ่งที่ผมคิดออกมา ถ้าแค่วาดการ์ตูนล้อเลียนแล้วจะผิดกฎหมาย ต้องโดนคดีความ โดนจับ ติดคุกก็ติดไป ช่างมัน แต่เท่าที่ผ่านมายังไม่เคยมีใครโดนแจ้งความจากการแชร์การ์ตูนของผม เพราะผมไม่ได้วาดออกมาเป็นภาพเหมือนอะไรขนาดนั้น แต่เหมือนการตีความของแต่ละคนไม่เหมือนกัน บางทีคนอ่านอาจจะตีความไปอีกแบบหนึ่ง ก็อาจมีช่องว่างทางกฎหมายบางอย่างที่ทำให้เรายังวาดการ์ตูน ล้อเลียนได้ แต่ผมไม่ได้ศึกษากฎหมายอะไร ผมแค่มองว่าภาพที่ผมวาดล้อเลียนนั้นไม่ได้เหมือนเท่าไหร่ แต่ถ้าใครจะคิดว่าเหมือน ก็แล้วแต่วิจารณญาณของเขา
มีตัวละครนึงในการ์ตูนไข่แมวที่หลายคนถูกใจในความแสบสันต์ คือตัวละครที่หน้าเหมือน แจ๊ค หม่า (หรือ แจ๊ค แม้ว) ตัวละครนี้มีที่มาจากไหน
ไข่แมวตอบว่า จริงๆ ก็ล้อเลียนคุณโทนี่ นั่นแหละ เห็นอยู่ชัดๆ ว่าตัวละครนี้แทนตัวเขา ตอนที่ผมวาดนั้นเกิดจากการที่ประเทศเราเหมือนมีผีทักษิณ ผีแม้ว ถึงเขาจะไม่อยู่ในประเทศไทยอีกต่อไปแล้ว แต่พอเกิดเรื่องอะไรไม่ดีขึ้นมา ทุกคนจะโทษเขาอย่างเดียว ผมเลยจับเขามาทำให้เป็นตัวละครที่ประมาณว่า “…กูอีกแล้วเหรอ?” แทรกเข้าไปในเหตุการณ์ต่างๆ บางครั้งก็ซ่อนอยู่จนแทบจะมองไม่เห็นก็มี
พอยิงคำถามว่า ใครบางคนเคยกล่าวไว้ว่า วิธีการแก้เผ็ดและลดทอนอำนาจของเผด็จการ และเป็นการเอาคืนเล็กๆ น้อยๆ ของประชาชนที่ถูกกดขี่ คือการทำให้เผด็จการกลายเป็น ตัวตลก คุณคิดแบบนั้นไหม
ไข่แมวกล่าวว่า ต้องดูว่าเผด็จการรู้สึกเจ็บแสบไหม เวลาที่ถูกทำให้เป็นตัวตลก ถูกคนขำ ผมว่าเผลอๆ เขาก็อาจจะไม่แคร์หรอกนะ ถ้าเราคิดเข้าข้างตัวเองว่าเขารู้สึกเจ็บแสบ ก็อาจเป็นไปได้
ในช่วงแรกๆ ที่เกิดรัฐประหารใหม่ๆ ทุกคนต่างอึดอัด อัดอั้นตันใจ เพราะถูกควบคุมอย่างหนัก ไม่เหมือนในปัจจุบันที่เพดาน สูงขึ้น ใครๆ ก็สามารถออกมาพูด ออกมาล้อเลียนได้ ตอนนั้นพอมีใครออกมาทำอะไรแบบนี้ขึ้นมาให้เขาได้สะใจบ้าง ก็เหมือนเป็นการปลดปล่อยในอีกรูปแบบหนึ่ง
ยืนยันพลังของเสรีภาพในการ “เลือกอ่าน” ไปพร้อมกัน ด้วยการมาเปิดหีบ “การเมืองการเลือกอ่าน” และ “การเมืองการเลือกตั้ง” กับ ‘Matichon x ไข่แมว’ ได้ในบูธ M49 สำนักพิมพ์มติชน
พร้อมกับยกขบวนหนังสืออีกหลากรสหลายแนวมาฝากนักอ่าน
ในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 51 และสัปดาห์หนังสือนานาชาติ ครั้งที่ 21 ที่ฮอลล์ 5-7 ชั้น LG ศูนย์การประชุม แห่งชาติสิริกิติ์ ระหว่างวันที่ 30 มีนาคม- 9 เมษายน 2566
