ในช่วงสงกรานต์ที่ผ่านมา สถานการณ์โควิดระบาดกลับมา เป็นเรื่องน่ากังวลอีกครั้ง หลังมีผู้คนออกมาสนุกสนานร่วมกิจกรรมในเทศกาลสงกรานต์จำนวนมาก ใกล้ชิดผู้คนที่ไม่รู้จัก ซึ่งทางกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) ประเมินว่า จะมีจำนวนผู้ติดเชื้อเพิ่มมากกว่าช่วงปีใหม่ที่ผ่านมา
โดยเฉพาะการพบโควิดสายพันธุ์ XBB.1.16 ในประเทศไทย ซึ่งมีแนวโน้มที่ XBB.1.16 จะเข้ามาแทนโอมิครอนที่ระบาดอยู่ในขณะนี้
นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รองอธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวว่า XBB.1.16 เป็นลูกหลานโอมิครอน มีสมรรถนะการแพร่สูงขึ้นกว่าสายพันธุ์อื่น ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ดังนั้น วัคซีนที่ฉีดยังป้องกันการป่วยหนักได้แน่นอน แม้จะไม่สามารถป้องกันติดเชื้อได้ 100% ดังนั้น จึงรณรงค์ให้ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น โดยเฉพาะผู้สูงอายุและผู้ป่วยโรคเรื้อรัง
ศ.เกียรติคุณ ดร.วสันต์ จันทราทิตย์ หัวหน้าศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทยศาสตร์ ร.พ.รามาธิบดี เปิดเผยว่า จากฐานข้อมูลรหัสพันธุกรรมโควิดโลก หรือ GISAID ล่าสุด มีการรายงานการระบาด XBB.1.16 เริ่มพบการแพร่ระบาดในอินเดีย มีการกลายพันธุ์บริเวณหนามของไวรัสเพิ่มเติม 3 ตำแหน่งคือ E180V, K478R และ S486P ทำให้เกาะติดและติดเชื้อในเซลล์มนุษย์ได้ดีกว่าทุกสายพันธุ์ที่ระบาดทั่วโลก การกลายพันธุ์ในตำแหน่ง K478R อาจทำให้สายพันธุ์นี้เอาชนะแอนติบอดีจากการติดเชื้อตามธรรมชาติ และวัคซีนเข็มกระตุ้น
ส่วนอาการของ XBB.1.16 จะแตกต่างจากโควิดก่อนหน้านี้ โดยจะมีไข้สูง ไอ และเยื่อบุตาอักเสบตาแดง ลักษณะคล้ายตาแดง มีผื่นคัน ส่วนใหญ่อาการนี้จะพบได้ในเด็กมากขึ้น กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิคุ้มกันจากอินเดีย
ขณะที่ นพ.โอภาส การย์กวินพงศ์ ปลัด สธ. กล่าวว่า ข้อแนะนำประชาชนหลังเทศกาลสงกรานต์ ให้สังเกตอาการตนเอง 7 วัน ระหว่างนี้หลีกเลี่ยงใกล้ชิดผู้สูงอายุ หรือผู้มีโรคประจำตัวเรื้อรัง หากมีอาการป่วยให้ตรวจเอทีเค
ทั้งนี้กรมควบคุมโรคได้วางแนวทางป้องกันการระบาดของโรคโควิด-19 สำหรับประชาชน 3 มาตรการ คือ 1.ทุกคนเข้ารับการฉีดวัคซีนโควิด-19 ประจำปี โดยเฉพาะกลุ่มเป้าหมายฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ สามารถรับวัคซีนทั้ง 2 ชนิดพร้อมกัน เริ่ม พ.ค.นี้ จะช่วยลดการป่วยหนักและเสียชีวิตได้ ส่วนผู้ที่ภูมิคุ้มกันขึ้นไม่ดี สามารถรับภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป (LAAB) ยังคงมีประโยชน์สำหรับผู้ที่รับวัคซีนแล้วไม่สามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้ โดยกรมควบคุมโรคได้จัดส่งวัคซีนและ LAAB ให้สถานบริการในสังกัด สธ.ไว้ฉีดประชาชนอย่างเพียงพอ
2.สวมหน้ากากในที่สาธารณะ โดยเฉพาะเมื่อร่วมกิจกรรมหรือไปสถานที่ที่มีกลุ่ม 607 จำนวนมาก เช่น ร.พ. สถานดูแลผู้สูงวัย และ 3.ให้ตรวจเอทีเค เมื่อป่วยมีอาการทางเดินหายใจ ไข้ ไอ เจ็บคอ หากผลเป็นบวก ให้สวมหน้ากากเมื่อใกล้ชิดผู้อื่น หลีกเลี่ยงใกล้ชิดกลุ่ม 608 สถานที่มีคนจำนวนมาก หากอาการมากขึ้น เช่น เหนื่อยหอบ หายใจลำบาก ให้รีบไปพบแพทย์ เพื่อรักษาในร.พ. สำหรับกลุ่ม 608 หรือผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อรับยาต้านไวรัสและติดตามอาการอย่างใกล้ชิด กรณีที่มีสมาชิกครอบครัว เพื่อน/เพื่อนนักเรียน/เพื่อนร่วมงาน ที่ตรวจเอทีเค แล้วผลเป็นบวกในช่วง 1-2 สัปดาห์ ให้แจ้งเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเพื่อเฝ้าระวัง ป้องกันควบคุมโรค
ส่วนมาตรการสำหรับบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข คือ 1.เร่งสื่อสารประชาชน และเตรียมพร้อมฉีดวัคซีนโควิด-19 ประจำปี พร้อมวัคซีนไข้หวัดใหญ่โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง 2.เตรียมพร้อมยา เวชภัณฑ์ และเตียง รองรับผู้ป่วยโควิดที่มีอาการป่วยรุนแรงให้เพียงพอ 3.ทุกจังหวัดเร่งรัดติดตามเฝ้าระวังและรายงานโรคอย่าง ต่อเนื่อง ทั้งใน ร.พ.และชุมชน โดยเฉพาะผู้เสียชีวิตจากโควิด-19 ทุกราย ให้เก็บตัวอย่างสารคัดหลั่งทางเดินหายใจ ส่งตรวจ RT-PCR และตรวจหาสายพันธุ์ที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ตรวจสอบประวัติที่เกี่ยวข้อง และรายงานข้อมูลภายใน 24 ชั่วโมง และ 4.ทุกจังหวัดเตรียมทีมออกสอบสวนโรค กรณีผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงและเสียชีวิตทุกราย เพื่อหาสาเหตุ/ปัจจัยเสี่ยงต่อความรุนแรงของโรค รวมทั้งการระบาดของโรคที่มีลักษณะเป็นกลุ่มก้อน โดยเฉพาะในร.พ. โรงเรียน สถานดูแล ผู้สูงวัย ผู้พิการและด้อยโอกาส ค่ายทหาร เรือนจำ กลุ่มนักท่องเที่ยว ตามเกณฑ์ที่กำหนด
ด้าน นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวว่า กรมวิทย์ร่วมกับเครือข่ายห้องปฏิบัติการ ยังเฝ้าระวังสายพันธุ์ของเชื้อโควิด -19 อย่าง ต่อเนื่อง
ขณะนี้สายพันธุ์ที่แพร่ระบาดในไทยยังอยู่ในตระกูลโอมิครอน สายพันธุ์หลักเป็นสายพันธุ์ลูกผสม XBB พบ XBB.1.5 และ XBB.1.9.1 มีแนวโน้มสูงขึ้น ส่วนสายพันธุ์ XBB.1.16 พบมากขึ้นเรื่อยๆ เหมือนกันทั่วโลก ซึ่งผู้เชี่ยวชาญทั่วโลกเชื่อว่า XBB.1.16 มีแนวโน้มแทนที่สายพันธุ์อื่นๆ ทั้งหมดในที่สุด หรือกลายมาเป็นสายพันธุ์หลักที่จะระบาดในช่วงต่อไป แต่ยังไม่พบว่ามีความรุนแรงมากกว่าสายพันธุ์โอมิครอนอื่นๆ และยังไม่พบว่ามีความสามารถในการหลบหลีกภูมิคุ้มกันจากวัคซีนได้มากกว่าสายพันธุ์โอมิครอนสายพันธุ์อื่นๆ ที่พบในช่วงเวลานี้เช่นกัน
