สมุทรสาครเป็นจังหวัดปริมณฑลที่ติดกับกรุงเทพมหานคร เมืองหลวงของประเทศไทย เป็นแหล่งอาหารทะเลสดที่ หลายคนนิยมเดินทางมาจับจ่ายจนเมืองขยายตัวเจริญขึ้นมากจากแต่ก่อน
เดิมทีแล้วสมุทรสาครเป็นเมืองท่าจอดเรือสินค้าของชาวจีนและแขกมลายู ทำให้เป็นศูนย์รวมเศรษฐกิจที่มีการขยายตัวและเติบโตอย่างรวดเร็ว ประชากรส่วนใหญ่ในสมัยก่อนประกอบอาชีพประมงน้ำเค็ม นาเกลือ อาหารแห้งแปรรูป รวมไปถึงสวนจาก
สวนจากเป็นธรรมชาติที่สำคัญเสมอมาของชาวสมุทรสาคร เพราะจากเต็มไปด้วยมูลค่า ทั้งใบจากที่นำไปสร้างงานหัตถกรรม โม่งจากที่ก่อเกิดอาหารรสเลิศ รวมไปถึงน้ำตาลจากจาก และอีกหลายอย่าง
แต่แล้ววันหนึ่งทุกอย่างเริ่มเปลี่ยนไป!!
“ตั้งแต่ปี 2563 สิ่งที่เห็นได้ชัดคือชาวบ้านที่มีที่ดินแล้วเป็นที่รกร้าง เขาจะเสียภาษีในราคาหนึ่งซึ่งค่อนข้างสูง แต่ถ้าเป็นพื้นที่เกษตรจะเสียภาษีในราคาที่ต่ำกว่า เป็นเหตุผลที่ทำให้ชาวบ้านต้องเอาพื้นที่มาปรับปรุงเป็นพื้นที่เกษตร ทำให้สิ่งที่มีอยู่เดิมอย่างพวกต้นจากป่าจากที่จัดเป็นพื้นที่รกร้างต้องถูกถางไถ นั่นหมายความว่าภูมิประเทศบางอย่างเปลี่ยนแปลงไปอย่างน่าเสียดาย”
คิม จิรพันธ์ พรหมรักษา อุปนายกสมาคมปลากัด คนต่างถิ่นแต่คุ้นชินกับพื้นที่ป่าจากมหาชัยเป็นอย่างดี เพราะคิมเดินทางมาสำรวจและศึกษาปลากัดในป่าจากมหาชัยจนทำให้เห็นถึงปัญหาของป่าจากที่ถูกทำลายลงไป
“สิ่งที่ผมและทีมงานทำอยู่ทุกวันนี้คือการนำพาเด็กๆ กลับมาสู่ป่าจากบ้านเขาอีกครั้ง โดยวิธีการให้เขาเรียนรู้ว่าป่าจากของเขามีอะไร และปลากัดก็เป็นส่วนหนึ่งที่สามารถดึงดูดเด็กๆ ให้เข้าใกล้ป่าจากได้ ผมเชื่อว่ามันต่อยอดให้เด็กๆ เห็นคุณค่าของป่าจากและกลับมาอนุรักษ์ป่าจากกันมากขึ้น” คิมกล่าวต่อ
ทุกวันนี้ป่าจากมหาชัยหรือในสมุทรสาครนี้ลดลงอย่างเห็นได้ชัด จากข้างทางที่มีต้นจากขึ้นแซมแทรก ก็แปรเปลี่ยนเป็นตึกอาคารบ้านเรือนรวมไปถึงโรงงาน พื้นที่ที่เคยมีชาวบ้านหาอยู่หากินกับป่าจาก เย็บจาก ตัดจาก ก็ลดลง ชาวบ้านรุ่นใหม่หันหน้าเข้าสู่โรงงานอุตสาหกรรมเพราะรายได้ที่มั่นคง จนทำให้วิถีเก่าๆ ถูกลืมเลือน
“สมัยก่อนยายเลี้ยงลูกส่งลูกเรียนจากอาชีพเย็บจากนี่แหละ เพราะที่นี่ก็มีแต่อาชีพสวนจาก เย็บจาก แต่ทุกวันนี้โรงงานขึ้นเต็มไปหมด คนรุ่นใหม่ก็ไปทำงานโรงงาน ส่วนคนแก่วัยเกษียณก็มารวมกลุ่มเย็บจากกัน ตับละบาท ราคาถูก แต่ก็ดีกว่าอยู่บ้านเฉยๆ”
ยายแม่น วิมาณจันทร์ วัย 73 ปี โตและใช้ชีวิตมากับจาก มองเห็นความเปลี่ยนแปลงของกาลเวลาและป่าจากที่ค่อยๆ ถูกลดทอนมูลค่าและกำลังจะหายไปในอนาคต
“น่าเสียดายนะครับถ้าวันหนึ่งไม่มีป่าจาก เพราะพวกเราก็เล่นกันในป่าจาก ทั้งหาปลากัด ทั้งเล่น ปีนป่ายในป่าจากสนุกมากนะครับ” เจ๋ง ด.ช.ธนพงษ์ ภรินทนันท์ โตมาในวัย 11 ขวบกับป่าจากใกล้บ้าน วันนี้เขาได้เห็นคุณค่าและความสำคัญของป่าจากมหาชัยแล้ว และรู้สึกถึงความเปลี่ยนแปลงที่น่าเสียดายนี้
คงมีเพียงความหวังที่อนาคตระบบโครงสร้างต่างๆ จะแก้ไขปัญหาป่าจากที่กำลังจะหายไปนี้ได้ เพราะหากวันหนึ่งป่าจากหายไป ความหลากหลายของธรรมชาตินี้ก็จะหายไปด้วยเช่นกัน
สัมผัส รับรู้ ป่าจากผืนเล็กๆ ใจกลางเมืองมหาชัยในรายการทุ่งแสงตะวัน ตอน ลมหายใจของป่าจาก วันเสาร์ที่ 15 กรกฎาคม 2566 เวลา 05.05 น. ทางช่อง 3 กด 33 และทางเฟซบุ๊กทุ่งแสงตะวัน
รัตนาภรณ์ ละมูลเจริญ
