ยุบพรรคการเมือง
คอลัมน์ รู้ไปโม้ด
น้าชาติ ประชาชื่น
ยุบพรรคการเมือง – น้าชาติ การเมืองเรื่องยุบพรรคกลับมาร้อนแรงอีกแล้ว ขอประวัติเกี่ยวกับการยุบพรรคการเมือง เป็นมาอย่างไร
ลุลี
ตอบ ลุลี
จากรายงานการศึกษาวิจัยเรื่อง การยุบพรรคการเมือง โดยองค์กรวินิจฉัยความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ, สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ ของ ผศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล เว็บไซต์ศิลปวัฒนธรรม www.silpa-mag.com/ สรุปข้อมูลเผยแพร่ดังนี้
“การยุบพรรคการเมือง” เกิดขึ้นครั้งแรกที่ประเทศเยอรมนี เมื่อปี ค.ศ.1923 พรรคที่ถูกยุบก็คือ พรรคแรงงานสังคมชาตินิยมเยอรมนี (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiter Partei) หรือ พรรคนาซี ของ ฮิตเลอร์ ด้วยเหตุที่พรรคดังกล่าวปฏิเสธการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา แต่อาศัยรูปแบบของพรรคการเมืองแฝงกายเข้ามาทําลายระบบการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ทั้งพยายามในการก่อรัฐประหารเมื่อวันที่ 8-9 พฤศจิกายน ค.ศ.1923 หรือที่เรียกว่า “กบฏโรงเบียร์”
แต่เนื่องจากรัฐธรรมนูญของเยอรมนีในเวลานั้น การยกเลิกพรรคการเมืองจะกระทําได้ก็ต่อเมื่อพรรคการเมืองนั้น กระทําผิดต่อกฎหมายอาญา กล่าวคือ ใช้กําลังเข้ายึดอํานาจรัฐเท่านั้น เพื่อเป็นการอุดช่องว่างของกฎหมายดังกล่าว เมื่อมีการตรากฎหมายพื้นฐานขึ้น จึงมีการกําหนดเงื่อนไขในการยกเลิกพรรคการเมืองไว้ในมาตรา 21 อนุมาตรา 2 ประโยคแรกว่า
“ไม่ว่าจะโดยเป้าหมายของพรรคหรือเมื่อพิจารณาจากพฤติกรรมของบรรดาผู้ที่ฝักใฝ่ในพรรคแล้ว พรรคการเมืองใด มีความมุ่งหมายเพื่อขัดขวางการปกครองในระบอบเสรีประชาธิปไตย หรือเป็นภัยต่อการดํารงอยู่ของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี พรรคการเมืองนั้นขัดต่อรัฐธรรมนูญ” และในประโยคที่สองของกฎหมายพื้นฐานได้กําหนดตัวองค์กรที่มีอํานาจตัดสินเกี่ยวกับเรื่องนี้ไว้ว่า “ศาลรัฐธรรมนูญแห่งสหพันธ์ เป็นผู้พิจารณาพิพากษาปัญหาการขัดต่อรัฐธรรมนูญนี้”
ซึ่งเท่ากับว่ากฎหมายพื้นฐานได้บัญญัติองค์ประกอบของความผิดของพรรคการเมืองที่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ และให้ศาลรัฐธรรมนูญแห่งสหพันธ์เท่านั้นเป็นผู้มีอํานาจตัดสิน
ที่ผ่านมาของเยอรมนีมีการวินิจฉัยยุบพรรคการเมืองเกิดขึ้น 3 ครั้ง กล่าวคือ
ครั้งแรกเกิดขึ้นในยุคสาธารณรัฐที่ 1 ก่อนจะมีการจัดตั้งศาลรัฐธรรมนูญขึ้น โดยพรรคนาซีของฮิตเลอร์ถูกศาลสูง และศาลระดับมลรัฐ ออกคําสั่งห้าม ต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งศาลรัฐธรรมนูญได้มีคําวินิจฉัยยุบพรรคการเมืองอีก 3 ครั้ง คือ ครั้งที่ 2 ในปี ค.ศ.1952 ยุบพรรคสังคมนิยม (Sozialistische Reichs Partei) หรือ พรรค SRP
ซึ่งเป็นพรรคที่เรียกตัวเองว่า พรรคสืบนโยบายนาซี ที่มีลักษณะเผด็จการต่อต้านระบบรัฐสภา และมีความคิดเรื่องเชื้อชาติอย่างรุนแรง ครั้งที่ 3 ในปี ค.ศ.1956 มีคําวินิจฉัยให้ยุบพรรคคอมมิวนิสต์ (Kommunistische Partei Deutschlands) หรือ พรรค KPD ด้วยมีแนวคิดก้าวร้าวและเป็นปฏิปักษ์ต่อหลักการพื้นฐานของหลักประชาธิปไตย
และครั้งที่ 4 ในปี ค.ศ.2001 ทั้งสภาผู้แทนราษฎรแห่งสหพันธ์ สภาที่ปรึกษาแห่งสหพันธ์ และรัฐบาลแห่งสหพันธ์ ยื่นคําร้องเพื่อขอให้ยุบ พรรคชาติประชาธิปไตย (Nationaldemokratischen Partei Deutschlands) หรือ พรรค NPD ซึ่งเป็นพรรคที่มีอุดมการณ์ขวาจัด ที่อาจเรียกได้ว่าเป็นพวกนาซีใหม่ และมีกิจกรรมที่เป็นภัยหลายประการ เช่น การวางระเบิดกลุ่มคนยิวที่อพยพมาจากรัสเซีย
อย่างไรก็ดี เนื่องจากคะแนนเสียงการวินิจฉัยของคณะตุลาการในคดีนี้ ไม่ถึงหลักเกณฑ์ตามที่กฎหมาย กําหนด จึงเป็นผลทําให้คดีนี้ถูกจําหน่ายไปในปีค.ศ.2003 และส่งผลให้ศาลรัฐธรรมนูญมิได้วินิจฉัย ในเนื้อหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของพรรคดังกล่าวโดยตรงจนถึงปัจจุบัน ที่ผ่านมาจึงมีการตัดสินยุบพรรคการเมือง 3 ครั้ง 3 พรรคการเมืองเท่านั้น
