การเรียนรู้เรื่องราวในท้องถิ่นของตนเองเป็นเรื่องสำคัญ การเรียนรู้จากสิ่งใกล้ตัวอาจนำไปสู่การพัฒนาท้องถิ่นอย่างมีประสิทธิภาพ อย่างเช่นเรื่องราวของสมุนไพรในป่าชุมขนเขาอ้ายโป้ด ต.ซับตะเคียน อ.ชัยบาดาล จ.ลพบุรี
เด็กนักเรียนโรงเรียนบ้านหนองโกวิทยาตั้งแต่วัยประถมต้นไปจนถึงมัธยมปลายมีบทเรียนสนุกๆ และมากคุณค่าจากผืนป่าเขาอ้ายโป้ดที่ชุมชนช่วยกันอนุรักษ์ดูแล
เขาอ้ายโป้ด
“เขาอ้ายโป้ด” ภูเขาหินปูนขนาด 1,200 ไร่ พบพืชพันธุ์สมุนไพรไทยเฉพาะถิ่นเฉพาะที่ เช่น พญามือเหล็ก เถาวัลย์เปรียง หนอนตายหยาก กวาวเครือขาว อรพิม ส้มกุ้ง และอีกนับร้อยชนิด บทเรียนในป่าใหญ่ นอกจากเด็กๆ จะได้ทำความรู้จักยาจากสมุนไพรในท้องถิ่นแล้ว ยังมีกิจกรรมสร้างทักษะต่อยอด คือการฝึกทำลูกประคบสมุนไพร รวมถึงการนวดผ่อนคลายด้วยลูกประคบ
น้องฟลุ๊ค ด.ช.อิธิพงษ์ อ่อนละมัย ชั้นป.6 บอกเล่าประสบการณ์ฝึกทำลูกประคบสมุนไพรสดเป็นครั้งแรก “ส่วนประกอบก็มีไพล มะกรูด ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ตะไคร้ ใบส้มป่อย ใบยอ ใบแจง พิมเสน การบูร แล้วก็เกลือครับ ตอนที่คลุกเคล้ารวมกัน กลิ่นหอมชื่นใจ สบายจมูกมากครับ”
ขึ้นเขาศึกษาสมุนไพร
“เมื่อก่อนเวลาไปเดินป่า หนูก็จะเห็นแค่เป็นต้นไม้ ใบไม้ปกติทั่วไปค่ะ ตอนนี้รู้แล้วว่าบ้านเรามีสมุนไพรเยอะมาก มีสรรพคุณหลายอย่างด้วยค่ะ” เด็กหญิงมะนาว กรกนก ทศพร นักเรียนชั้นประถม 4 เล่าถึงความรู้สึกหลังได้มาศึกษาสมุนไพรกับเพื่อนๆ
“ถ้าเรารู้จักต้นไม้ ยาสมุนไพรต่างๆ เราก็จะไม่ทำลายค่ะ” การเข้าป่าชุมชนแต่ละครั้ง เด็กๆ ได้ความรู้ใหม่ๆ มากมายไม่ซ้ำกัน มีคณะครูร่วมกับ คุณหมอชัยพร กลิ่นจันทร์ หมอประจำตำบลผู้เชี่ยวชาญการแพทย์แผนไทย คอยสื่อสารเรื่องราวคุณค่าของผืนป่าชุมชน หากไม่ช่วยกันรักษาไว้ตั้งแต่วันนี้ สมุนไพรดีๆ ก็คงหายไป
Advertisement
เด็กหญิงมะนาว
ในอดีตพื้นที่เขาอ้ายโป้ดเสื่อมโทรมหนัก เป็นป่าหญ้าคา มักเกิดไฟป่า มีการรุกล้ำเผาไร่ ตัดไม้เผาถ่าน ในปี 2542 คณะแพทย์แผนไทย กระทรวงสาธารณสุข สำรวจพบว่าที่นี่มีพืชพรรณสมุนไพรจำนวนมาก จึงชวนกันช่วยกันฟื้นฟูดูแล ทำแนวกั้นไฟ บวชป่า สืบชะตา วันเวลาผ่านไป ผืนป่าชุมชนเขาอ้ายโป้ดก็ฟื้นคืน เป็นแหล่งอาหาร แหล่งเรียนรู้ศึกษาสมุนไพรที่สำคัญแห่งหนึ่งของเมืองไทย
การถ่ายทอดความรู้เรื่องยาสมุนไพรที่มีในป่าชุมชนจึงเหมือนปลูกฝังให้เด็กๆ รู้คุณค่าของป่าชุมชนใกล้บ้านที่ทุกคนต่างมีส่วนช่วยดูแล “ขึ้นเขาอ้ายโป้ดทีไรก็สนุกครับ บางทีก็มาหาหอยหอม หาหน่อไม้ ได้รู้จักสมุนไพร ถ้าเกิดป่วยขึ้นมา สมุนไพรในป่าก็ช่วยได้”
เด็กๆ บ้านหนองโกวิทยามีป่าชุมชนเขาอ้ายโป้ดเป็นห้องเรียนขนาดใหญ่ไร้ผนัง มีตู้เย็น ตู้ยาที่ไม่มีวันหมดอายุ ตราบใดที่พวกเขายังช่วยกันรักษาป่าไว้นั่นเอง ติดตามชมเรื่องราวในรายการทุ่งแสงตะวัน ตอน ห้องยา เขาอ้ายโป้ด เช้าวันเสาร์ที่ 29 ก.ค. เวลา 05.05 น. ทางช่อง 3 กด 33 และทางเพจเฟซบุ๊กทุ่งแสงตะวัน เวลา 07.30 น.
พญามือเหล็ก
คุณหมอชัยพร
ทำความรู้จักหนอนตายหยาก
น้องฟลุ๊ค
แบบฝึกหัดลูกประคบ
พี่สอนน้องห่อลูกประคบ
ลูกประคบ
————————————————————————————————————-
กนกวรรณ อำไพ รายงาน
————————————————————————————————————-
