รายงานพิเศษ - ‘สสส.-มสส.’ผนึกกำลัง! ประชุมรับมือภัยออนไลน์ อีสาน-ขอนแก่นเจอหนัก

มูลนิธิสื่อเพื่อสุขภาวะ (มสส.) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับสื่อมวลชนในขอนแก่นและสื่อมวลชนภาคอีสาน จัดประชุมโฟกัส กรุ๊ป หัวข้อ “ภัยออนไลน์รุกหนักขอนแก่น-อีสาน … ไม่จัดการอาจวิกฤต !” โดยมี นายวิเชษฐ์ พิชัยรัตน์ สื่อมวลชนอาวุโส เป็นผู้ดำเนินรายการ ณ ห้องมงกุฎทอง โรงแรมโฆษะ จ.ขอนแก่น

นายศรีสุวรรณ ควรขจร กรรมการกองทุน สสส. กล่าวเปิดการประชุมว่าการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีด้านการติดต่อสื่อสารอย่างรวดเร็วมีทั้งผลดีและผลเสียไปพร้อมๆ กัน เพราะข้อมูลข่าวสารที่ท่วมท้นและรวดเร็วหากเราไม่มีความรู้หรือไม่รู้เท่าทันย่อมตกเป็นเหยื่อของผู้ไม่หวังดีและมิจฉาชีพได้ทุกเมื่อ ซึ่งจากข้อมูลของกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (DES) และสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ที่ พล.ต.อ.ดำรงศักดิ์ กิตติประภัสร์ ผบ.ตร. แถลงผลการปฏิบัติการ Fat Fast ทลายเครือข่ายพนันออนไลน์ใน จ.ขอนแก่น จากนั้นมีการขยายผลตรวจค้น 52 จุดใน 10 จังหวัด ปรากฏว่า 6 จังหวัดที่เข้าค้นเป็นจังหวัดในภาคอีสานทั้งหมด สะท้อนความรุนแรงของปัญหาในภาคอีสานได้เป็นอย่างดี การประชุมในวันนี้จึงมีความสำคัญทั้งการนำเสนอข้อมูลสถานการณ์ของปัญหา การระดมความคิดเห็นและสร้างการรู้เท่าทัน การป้องกันและลดผลกระทบของประชาชนจากการถูกหลอกลวงออนไลน์ในรูปแบบต่างๆ โดยสสส. ยินดีสนับสนุนบทบาทของสื่อมวลชนทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาคที่จะร่วมมือกับ มสส.และหน่วยงานต่างๆ ในการสื่อสารและสร้างการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนเพื่อขับเคลื่อนเรื่องนี้ซึ่งเป็นประเด็นปัญหาที่ส่งผลต่อสุขภาวะของประชาชนร่วมกัน

นางพรนิภา สินโพธิ์ ผู้ช่วยผู้อำนวยการ ธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เผยว่าข้อมูลที่ได้แจ้งผ่านศูนย์คุ้มครองผู้ใช้บริการทางการเงิน Call Center 1213 ของ ธปท. ในภาคอีสาน ช่วง 6 เดือนแรกของปี 2566 พบว่าภัยการเงินเพิ่มขึ้นกว่า 30% ส่วนใหญ่เป็นการหลอกให้กู้เงินออนไลน์มากที่สุด รองลงมาเป็นหลอกซื้อขายของออนไลน์โดยได้รับสินค้าไม่ตรงปกหรือโอนเงินแล้วไม่ได้รับสินค้า มีการหลอกแอบอ้างเป็นหน่วยงานราชการ เช่น กรมที่ดิน การไฟฟ้าฯ และกรมสรรพากร เป็นต้น ส่วนวิธีการป้องกันไม่ให้ตกเป็นเหยื่อ คือ ไม่คลิกลิงก์ ไม่รับสายที่ไม่รู้จัก ไม่ดาวน์โหลดแอพพลิเคชั่นที่ไม่น่าเชื่อถือ ถ้าตกเป็นเหยื่อแล้วให้ตั้งสติ หยุดการติดต่อกับมิจฉาชีพทันที แล้วรีบโทร.ไปที่ call center hotline 24 ชั่วโมง ของธนาคารที่เรามีบัญชีเงินฝาก หรือธนาคารสาขาภายในเวลาทำการ เพื่อรับ Bank Case ID แล้วนำไปแจ้งความพร้อมหลักฐานที่สถานีตำรวจ เพื่อสืบสวน สอบสวนและออกหมายอายัดบัญชี จากนี้ ธปท. ได้สื่อสารและรับให้คำปรึกษาแก่ประชาชน ให้รู้เท่าทันกลโกง รู้จักวิธีป้องกัน แจ้งเตือนภัยประชาชน เพื่อลดอันตรายจากภัยดังกล่าวผ่านสื่อมวลชนและเครือข่ายสื่อสารในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งให้ความรู้ทางการเงินและการวางแผนทางการเงินกับเด็กและเยาวชนด้วย

พ.ต.อ.ไพโรจน์ ไทยพุทรา รองผบก.ภ.จว.ขอนแก่น กล่าวว่าอาชญากรรมทางเทคโนโลยีในพื้นที่ขอนแก่นถือว่ามีความรุนแรง มีผู้แจ้งความคดีออนไลน์กว่า 6,000 เรื่องติดอันดับ 1 ใน 3 ของประเทศ ความเสียหายกว่า 200,000,000 บาท ตำรวจและหน่วยงานต่างๆ จึงรณรงค์ประชาสัมพันธ์เตือนภัยออนไลน์ในรูปแบบต่างๆ ทั้งการจัดอบรมสัมมนาแก่นักเรียนเพื่อกระจายความรู้ให้ผู้ปกครองและคนในครอบครัว รวมถึงหน่วยงานราชการเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันหมู่ และประชาสัมพันธ์การทดสอบความรู้ป้องกันภัยอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ที่เรียกว่าวัคซีนไซเบอร์ สิ่งที่น่าเป็นห่วง คือ ขณะนี้สามารถเปิดบัญชีธนาคารในแอพพลิเคชั่นในโทรศัพท์มือถือได้แล้ว โดยไม่ต้องไปธนาคาร จึงอยากจะฝากธนาคารแห่งประเทศไทยช่วยหาวิธีการป้องกันปัญหาที่จะตามมาด้วย

ขณะที่ ดร.ชวลิต กงเพชร ผู้อำนวยการสถาบันแบ่ง-ปัน-ญา นักวิชาการที่สนใจปัญหาการพนันออนไลน์ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือกล่าวว่า การพนันออนไลน์ถือเป็นการหลอกลวงทางออนไลน์ที่สร้างความเสียหายต่อระบบเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง โดยเฉพาะเด็กและเยาวชนในภาคอีสานในสามจังหวัด คือ กาฬสินธุ์ มหาสารคาม และขอนแก่น หันมาเล่นพนันออนไลน์กันแพร่หลายซึ่งมีหลากหลายรูปแบบ มีความรุนแรงมาก แม้แต่การขายสลาก 2 ตัว 3 ตัว ผ่านระบบออนไลน์ หรือที่ผู้คนเรียกจนติดปากว่าหวยออนไลน์ก็เป็นเพียงการเปลี่ยนคำพูดและพยายามทำให้เห็นเป็นเรื่องปกติที่ใครๆ ก็ทำกัน ทั้งๆ ที่เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องปกติ ดังนั้นสิ่งที่รัฐบาลหรือทุกฝ่ายควรจะเร่งดำเนินการในทางนโยบายคือการสร้างแรงจูงใจและการเปลี่ยนทัศนคติและความเชื่อของคนรุ่นใหม่ต่อการประกอบอาชีพ และสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการประกอบอาชีพและสร้างรายได้ของคนรุ่นใหม่เพื่อมาทดแทนแรงจูงใจในการเข้าไปเล่นการพนันออนไลน์

นอกจากนี้ จะต้องสร้างการรู้เท่าทันถึงเทคนิค วิธีการของกลุ่มธุรกิจพนันออนไลน์ โดยเฉพาะการทำ CSR หรือการทำกิจกรรมเพื่อสังคม เรื่องนี้ สสส. และภาคีควรจะผลักดันให้มีข้อห้ามทำ CSR กับหน่วยงานภาครัฐ รวมทั้งการให้ทุนการศึกษา อุปกรณ์การเรียน อุปกรณ์กีฬาผ่านสถาบันการศึกษาและชุมชนต่างๆ แม้กระทั่งเป็นเจ้าของสโมสรฟุตบอล สนับสนุนงานวิ่ง งานกีฬา สามารถนำลิงก์พนันออนไลน์แปะไว้กับงานต่างๆ ได้

นายเจริญลักษณ์ เพ็ชรประดับ นายกสมาคมสื่อมวลชนจังหวัดขอนแก่น กล่าวว่าปัจจุบันกลุ่มมิจฉาชีพพัฒนาไปถึงการใช้ AI หรือปัญญาประดิษฐ์ในการหลอกลวง ในขณะที่ประชาชนในภาคอีสานยังไม่ใส่ใจในเรื่องนี้มากนัก แต่ต้องชื่นชมธนาคารแห่งประเทศไทยภาคอีสานเป็นหน่วยงานแรกที่ตระหนักถึงการหลอกลวงทางการเงินออนไลน์โดยการสร้าง ความรู้ ความเข้าใจและรณรงค์ มีการประสานงานกับตำรวจ

ส่วนการพนันออนไลน์เป็นขบวนการที่เชื่อมโยงกัน จังหวัดขอนแก่นมีเครือข่ายใหญ่เป็นผู้มีอิทธิพลและมีตำรวจนอกแถวเข้าไปเกี่ยวข้อง อย่างล่าสุดจับพนันออนไลน์ที่กรุงเทพฯ ปรากฏว่าเชื่อมโยงมาที่ขอนแก่น ส่วนปัญหาอุปสรรคที่สำคัญคือส่วนราชการต่างๆ ทำงานเป็นแท่ง ต่างคนต่างทำ ไม่บูรณาการกัน ในขณะที่ตำรวจโรงพักก็ไม่มีตำรวจที่เชี่ยวชาญเรื่องไซเบอร์ เรื่องนี้ต้องรณรงค์เป็นวาระระดับชาติควรมีนโยบายที่ชัดเจน ส่วนบทบาทสื่อมวลชนในจังหวัดขอนแก่นและภาคอีสานได้ทำงานอย่างใกล้ชิดกับธนาคารแห่งประเทศไทยภาคอีสาน พร้อมเสนอว่าการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุคือการให้ความรู้กับประชาชนด้านเทคโนโลยี สร้างการรู้เท่าทันภัยจากดิจิทัล และเปลี่ยนแปลงค่านิยมการสะสมความมั่งคั่ง รวยเร็วของเด็กและเยาวชน จึงจะสร้างภูมิคุ้มกันให้ประชาชนได้

ท้ายนี้ นายอภิวัชร์ เกตุทัต ประธานมูลนิธิสื่อเพื่อสุขภาวะ (มสส.) กล่าวขอบคุณและปิดการประชุมว่า ภัยออนไลน์เป็นเรื่องสำคัญมากและมีความท้าทายเป็นอย่างมากในปัจจุบัน ถือเป็นภัยคุกคามซึ่งนับวันจะทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น ทุกภาคส่วนในสังคมจะต้องเข้ามามีส่วนร่วมด้วยช่วยกันทั้งเครือข่ายมือถือ ธนาคาร ตำรวจ แพลตฟอร์มในสื่อโซเชี่ยลต่างๆ กระทรวง DES ศูนย์ดำรงธรรม ผู้นำชุมชน ผู้ประกอบการต่างๆ รวมทั้งสื่อมวลชนด้วยเพื่อช่วยกันเผยแพร่ข้อมูลให้คนในสังคมรู้เท่าทันเล่ห์เหลี่ยม และมีมาตรการช่วยเหลือต่างๆ เพื่อปกป้องสิทธิของคนในสังคม