2562ปีแห่งการลุกฮือเมื่อประชาท้าทายอำนาจรัฐ
2562ปีแห่งการลุกฮือ – ปี2562 เต็มไปด้วยข้อพิพาท การเรียกร้องสิทธิ และการทวงคืนอิสรภาพ การต่อต้านรัฐบาลของประชาชนทำให้ระบอบประชาธิปไตยถูกท้าทายมากที่สุดปีหนึ่ง
หากนับเฉพาะการประท้วงที่เพิ่งปะทุขึ้นในปีนี้มีอย่างน้อย 19 ประเทศ แทบจะทุกทวีป ยกเว้นเพียงแอนตาร์กติก ส่วนการประท้วงข้ามปีที่ยังยืดเยื้อเกิดขึ้นในอีกกว่า 10 ประเทศ จากเอเชียไปถึงละตินอเมริกา
ฮ่องกง‘เล่นกับไฟ’
กระแสต่อต้านจีนแทรกแซงฮ่องกงอึมครึมมาหลายปี นับจากการประท้วงใหญ่เมื่อปี 2557 กลับมาจุดติดอีกครั้งในปี 2562 เมื่อรัฐบาลฮ่องกงที่จีนสนับสนุนผลักดันร่างกฎหมายส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดน
แม้ต้นตอของร่างกฎหมายนี้มาจากคดีอาชญากรรมชายหญิง แต่ประชาชนจำนวนมากระแวงว่ารัฐบาลจีนจะใช้ร่างกฎหมายนี้เป็นเครื่องมือ “ตัดวงจร” ผู้มีความคิดเป็นปรปักษ์ และบั่นทอนเกราะ “หนึ่งประเทศ สองระบบ” ที่คุ้มกันฮ่องกงอยู่
นางแคร์รี่ หล่ำ หัวหน้าคณะบริหารเขตปกครองพิเศษฮ่องกง ประเมินเสียงต้านผิดพลาด และดันร่างกฎหมายเข้าสภาเมื่อวันที่ 3 เม.ย.
การลุกฮืออย่างเป็นทางการตามมา ชาวฮ่องกงเรือนล้านพร้อมใจเดินขบวนต่อต้านร่างกฎหมาย ตั้งแต่วันที่ 9 มิ.ย. และเป็นจุดเริ่มต้นของการประท้วงใหญ่ทุกสุดสัปดาห์ ถึงขั้นมากที่สุดนับตั้งแต่อังกฤษส่งคืนฮ่องกงให้จีนในปี 2540
จากการชุมนุมโดยสงบ ผู้ประท้วงยกระดับกดดันรัฐบาล มากขึ้น ไม่ว่า ปิดถนน ล้อมสถานที่ทำการรัฐบาล สภานิติบัญญัติ แห่งชาติ สำนักงานตำรวจฮ่องกง และสถานที่ราชการ ก่อนลามมาถึงย่านธุรกิจ แหล่งท่องเที่ยว และสถานีรถไฟใต้ดิน
เหตุการณ์ตึงเครียด ได้แก่ การยึดสนามบินนานาชาติฮ่องกงในสัปดาห์ที่ 10 ของการประท้วงที่ปั่นป่วนอย่างหนัก และการยึดมหาวิทยาลัย โพลีเทคนิค (โพลียู) นานกว่า 12 วัน ช่วงกลางเดือนพ.ย. ตำรวจยิงแก๊สน้ำตาเกือบ 1,500 กระป๋อง และรัวกระสุนยางไปร่วม 2,000 นัด
ตลอดการประท้วงในปีนี้ แม้นางหล่ำจะส่งสัญญาณถอยบ้างเป็นระยะ ความรุนแรงระหว่างตำรวจที่เริ่มใช้ “กระสุนจริง” และผู้ประท้วง ที่แปรวัตถุต่างๆ เป็นอาวุธ เช่น อิฐ หิน ขยายวงกว้างขึ้น โดยเฉพาะเมื่อเกิดเหตุแก๊งอันธพาลเสื้อขาวบุกสถานีหยวนหลง ทำร้ายผู้ชุมนุม บาดเจ็บไปครึ่งร้อย เมื่อวันที่ 21 ก.ค. จากนั้นมาก็เกิดเหตุปะทะระหว่างพลเรือนต่างความเห็นด้วยกันเป็นระยะ
ทุกครั้งที่รัฐบาลจีน รวมถึงผู้นำสูงสุดอย่าง สี จิ้นผิง แถลงเตือนผู้ประท้วงในฮ่องกงว่า “อย่าเล่นกับไฟ” และอย่าดูถูกอำนาจบริหารของรัฐบาลกลาง พร้อมเคลื่อนกำลังพลข้ามชายแดนมาประชิดฮ่องกง กลับไม่ช่วยเบรกหรือบรรเทาสถานการณ์
แม้กระทั่งนางหล่ำยอมถอยอีกก้าว เมื่อประกาศถอนร่างกฎหมายส่งผู้ร้าย ข้ามแดนอย่างเป็นทางการ วันที่ 4 ก.ย. แต่ ผู้ประท้วงยังยืนกรานต้องทำให้ครบทั้ง 5 ข้อ ที่เหลืออีก 4 ข้อคือ หยุดดำเนินคดีกับผู้ชุมนุม หยุดกล่าวหาว่าผู้ชุมนุมเป็น ผู้ก่อจลาจล ตั้งกรรมการอิสระสอบสวนตำรวจฐานใช้กำลังเกินเหตุกับผู้ชุมนุม และจัดการเลือกตั้งที่มีเสรีภาพ
ความสูญเสียในชีวิตจากการประท้วงปรากฏชัด วันที่ 8 พ.ย. นักศึกษาวัย 22 ปี อเล็กซ์ โจว ประสบเหตุตกจากชั้น 3 ของอาคารจอดรถ ระหว่างหนีการปราบปรามม็อบของตำรวจ ถือเป็นเหยื่อคนแรกที่เสียชีวิตจากการประท้วงในฮ่องกงโดยตรง
จากนั้นวันที่ 9 พ.ย. ลุงกวาดถนนวัย 70 ปี ถูกลูกหลงระหว่างการปะทะของกลุ่มผู้ประท้วงสายฮาร์ดคอร์กับชาวบ้านในเขตที่ต่อสู้กัน อิฐกระแทกศีรษะลุง จนเสียชีวิตเป็นรายที่สอง ตำรวจตั้งค่าหัว หาเบาะแสมือปา 3 ล้านบาท
ขณะมีผู้พลีชีพประท้วงรัฐบาลฮ่องกงไปแล้วอย่างน้อย 9 ราย
อีก 2 เหตุการณ์ที่ต้องบันทึกไว้ คือ การออกไปลงคะแนนเลือกสมาชิกสภาเขตของชาวฮ่องกง วันที่ 24 พ.ย. ลงเอยด้วยชัยชนะของพรรคหนุนประชาธิปไตยแบบ ถล่มทลาย ตามมาด้วยการลงนามบังคับใช้กฎหมายว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และประชาธิปไตยฮ่องกง ของ ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ผู้นำสหรัฐอเมริกา วันที่ 28 พ.ย.
ท่ามกลางสงครามการค้า ฮ่องกงจะกลายเป็นอีกปมขัดแย้งระหว่างสองมหาอำนาจในปี 2563
ละตินวิบากอิรักนองเลือด
สภาพเศรษฐกิจข้าวยากหมากแพงในแดนละติน เริ่มต้นอย่างชัดเจน ที่เวเนซุเอลา การประท้วงข้ามปีที่ถูกปราบปรามเป็นระยะ ทำให้มีผู้เสียชีวิตแล้ว 107 ราย บาดเจ็บกว่า 500 คน และถูกจับกุมนับพันคน
ประธานาธิบดีนิโคลาส มาดูโร ยังรั้งอยู่ในตำแหน่งได้ เมื่อได้รับการสนับสนุนจากรัสเซีย ส่วน นายฆวน กวยโด ประธานสภานิติบัญญัติ ประกาศตั้งตัวเป็นรักษาการผู้นำเพื่อกอบกู้ชาติ และได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐอเมริกา ยังไม่อาจพลิกเกมได้ ท่ามกลางเศรษฐกิจดำดิ่ง แก๊งอาชญากรรมป่วนเมือง และประชาชนนับล้านคนที่อพยพออกนอกประเทศ
ชิลี ลุกเป็นไฟตามมา เมื่อรัฐบาลขึ้นค่าโดยสารขนส่งมวลชนมาชนกับค่าครองชีพที่สูงขึ้น และความไม่เท่าเทียมทางสังคม การประท้วงเริ่มขึ้นวันที่ 14 ต.ค. และยังมีการชุมนุมต่อเนื่อง พบผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 26 ราย บาดเจ็บ 11,564 คน และถูกจับกว่า 7,000 คน
โบลิเวียไปต่อไม่ได้เช่นกัน เมื่อนาย อีโว โมราเลส หวังจะเป็นประธานาธิบดีสมัยที่ 4 ผ่านการเลือกตั้งที่น่าครหา จึงถูกประชาชนฮือประท้วงขับไล่กว่า 20 วัน มีผู้เสียชีวิต 33 ราย บาดเจ็บ 804 คน และถูกจับ 1,511 คน จนทหารไม่เอาด้วย ทำให้นายโมราเลสต้องลาออกและลี้ภัยทางการเมืองไปยังเม็กซิโก
ด้านอิรัก ประชาชนหมดความอดทนกับการคอร์รัปชั่นยาวนานของทางการท้องถิ่นในพื้นที่ตอนกลางและใต้ ประท้วงเมื่อ 1 ต.ค.2562 มีผู้เสียชีวิตถึง 485 ราย และกว่า 20,130 คนบาดเจ็บ
เป็นการห้ำหั่นกันเองของคนในชาติที่น่าวิตกที่สุดนับจากสงครามอิรักเริ่มต้นเมื่อ 16 ปีก่อน
ส่งท้ายปลายปี ปมเดือดจากกฎหมายอีกกรณีเกิดขึ้นในอินเดีย ประชาชนในหลายรัฐทั่วประเทศออกมาประท้วงกฎหมายที่พรรคชาตินิยมฮินดู ชงให้สัญชาติอินเดียแก่ผู้อพยพที่ไม่ได้นับถือศาสนาอิสลามจาก 3 ประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ ปากีสถาน อัฟกานิสถาน และบังกลาเทศ ถ้าคนเหล่านี้เผชิญกับการถูกข่มเหงรังแกจากการนับถือศาสนา
การแบ่งแยกคนด้วยศาสนาดังกล่าวทำให้กระแสต่อต้านโหมกระพือขึ้น และการใช้กำลังปราบจลาจล ก็ทำให้มี ผู้เสียชีวิตนับสิบราย และทิ้งเชื้อไฟนี้ไว้ให้ลามต่อถึงปีหน้า
