สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน พระเครื่องของจังหวัดกำแพงเพชร นั้นมีอยู่มากมายหลายกรุ พระที่มีชื่อเสียงและคนส่วนมากจะนึกถึงก็คือพระประเภทเนื้อดิน ซึ่งพระเนื้อดินของกำแพงเพชรมีความหนึกนุ่ม มองดูแล้วสวยซึ้ง โดยเฉพาะพระของกรุทางทุ่งเศรษฐี ตำบลนครชุม เช่น พระกำแพงซุ้มกอ พระกำแพงเม็ดขนุนเป็นต้น
ในส่วนของพระปางลีลาแล้วพระกรุ ทุ่งเศรษฐีก็มีความนิยมกันมากและได้รับ คำยกย่องว่ามีพุทธศิลปะที่งดงามอ่อนช้อย ยิ่งนัก และก็มีพระอยู่หลายอย่างทั้งเนื้อดินและเนื้อชิน ประเภทพระเนื้อดินเผา เช่น พระกำแพงเม็ดขนุน พระกำแพงพลูจีบ พระกำแพงกลีบจำปา เป็นต้น ประเภทเนื้อชินก็มีพระกำแพงขาว พระกำแพงเชยคางข้างเม็ด เป็นต้น
พระกำแพงลีลาพิมพ์ต่างๆของกำแพงเพชร จะมีพุทธศิลปะที่อ่อนช้อยแบบสุโขทัยหมวดกำแพงเพชร ซึ่งมีความพลิ้วไหวดุจดั่งองค์สมเด็จพุทธเจ้าเสด็จพระราชดำเนินลอยล่องอยู่ในอากาศ พระพุทธรูปปางลีลานั้นถือเป็นสุดยอด แห่งศิลปะของสุโขทัย
ครับ พระกำแพงลีลาเชยคางข้างเม็ดก็เป็นหนึ่งในพระกรุกำแพงเพชรที่มีความนิยมมากตั้งแต่ในอดีต ที่มาของชื่อนั้นเนื่องจากพุทธลักษณะปางลีลาเยื้องก้าวอันประกอบด้วยพระกรข้างซ้ายที่กรีดพลิ้วอยู่นั้นช่างอ่อนไหวอยู่ใกล้ๆ กับคาง มากกว่า พระพิมพ์อื่นๆ
คล้ายกับกำลังเชยคางอยู่ และที่กรอบซุ้มเรือนแก้วขององค์พระมีเม็ดไข่ปลาประดับอยู่รายรอบภายในซุ้มเรือนแก้ว จนได้ชื่อนามอันไพเราะว่า “พระกำแพงเชยคาง ข้างเม็ด”
พระกำแพงเชยคางข้างเม็ดถูกขุดพบครั้งแรกที่กรุวัดบรมธาตุ ต่อมาก็พบอีกที่วัดอาวาสน้อย วัดสี่อิริยาบถ พระที่พบเป็นพระเนื้อ ชินเงินเป็นส่วนใหญ่ ที่พบเป็นพระเนื้อชินตะกั่วสนิมแดงก็มีบ้างแต่พบน้อยมาก
พระที่พบของกรุวัดบรมธาตุนั้นมักจะพบว่าผิวเนื้อจะเป็นสีออกดำอมเทา และมีไขขาวเกาะอยู่ ของกรุอาวาสน้อยบางองค์จะมีร่องรอยคราบปรอทจับอยู่บ้าง พระกำแพงเพชรเชยคาง ที่พบจะมีพระพิมพ์ใหญ่ พิมพ์กลาง และพิมพ์เล็ก พระพิมพ์ใหญ่จะพบน้อยมาก แทบไม่ค่อยได้เห็นนัก
พระพิมพ์กลางจะมีปริมาณที่มากกว่าทุกพิมพ์ จึงถือว่าเป็น พิมพ์มาตรฐาน ส่วนพิมพ์เล็กก็พบบ้างตามกรุต่างๆ
พระกำแพงเชยคางข้างเม็ด ในสมัยก่อนนั้นมีความนิยมสูงพอๆ กับพระกำแพง เม็ดขนุน ด้วยศิลปะที่สวยงดงาม ในด้านพุทธคุณก็เด่นทางด้านเมตตาโชคลาภ โภคทรัพย์ เฉกเช่นเดียวกับพระเม็ดขนุน แต่ปัจจุบันนั้นก็พบหาได้ยากมาก และมีการปลอมแปลงกันมาตั้งแต่อดีต
จนทุกวันนี้แทบไม่มีใครได้พูดถึงหรือพบเห็นกันเลย แต่ก็ยอมรับครับว่าพระแท้ๆ หายากจริงๆ อาจจะเป็นเพราะเรื่องจำนวนอาจมีไม่มากนัก และอีกอย่างเนื่องจากเป็นพระเนื้อชินที่มีอายุความเก่าแก่ยาวนานถึงประมาณราว 600 ปีมาแล้ว
จึงทำให้มีการเสื่อมสภาพของเนื้อวัสดุ เกิดการแตกระเบิด ผุกร่อน ไปตามกาลเวลาจึงทำให้เหลือองค์พระที่สมบูรณ์น้อยมาก ก็เป็นได้ จึงทำให้ไม่ค่อยได้พบเห็นกันเลยครับ
ในวันนี้ผมจึงได้นำรูปพระกำแพงเชยคางข้างเม็ด จากหนังสืออมตพระกรุอันล้ำค่าของไทยมาให้ชมความงดงามของศิลปะ และเพื่อการอนุรักษ์พระกรุต่อไปครับ
