พระสมเด็จวัดระฆังฯ – สวัสดีครับ ท่านที่อ่านที่รักทุกท่าน มีคำถามมาว่าพระสมเด็จวัดระฆังมีเนื้อผงใบลานหรือไม่? พระสมเด็จวัดระฆังฯ ที่เป็นเนื้อผงใบลานเผานั้นมีอยู่จริงครับ และร่วมสมัยกับเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) ด้วย แต่เป็นพระเครื่องเนื้อผงที่หม่อมเจ้าสมเด็จพระพุฒาจารย์ (ทัด เสนีวงศ์) เป็นผู้สร้างไว้ ที่วัดระฆังฯ ซึ่งในสมัยนั้นท่านดำรงสมณศักดิ์เป็นพระราชคณะที่ หม่อมเจ้าพุทธุปบาทปิลันทน์
ในสังคมพระเครื่องมักเรียกพระเครื่องของท่านว่า “พระสมเด็จปิลันทน์” ซึ่งมีอยู่ด้วยกันหลายพิมพ์มาก มีทั้งเป็นแบบสี่เหลี่ยมชิ้นฟัก และเป็นแบบพระยืนปางประทานพร พระปิดตา ฯลฯ เนื้อของพระจะเป็นแบบเนื้อผงทั้งสิ้น ส่วนใหญ่จะเป็นพระเนื้อผงผสมผงใบลานเผา ซึ่งจะมีสี แตกต่างกันไปเช่นเนื้อออกดำ สีเทาๆ อ่อนแก่ต่างกันไปบ้าง นอกจากนี้ก็ยังมีเนื้อผง สีขาวอมเหลืองแบบพระของเจ้าประคุณ สมเด็จฯ (โต) อยู่บ้างแต่มีจำนวนน้อยมาก
พระส่วนใหญ่หม่อมเจ้าสมเด็จพระพุฒาจารย์ (ทัด) จะนำไปบรรจุกรุอยู่ในพระเจดีย์องค์หนึ่ง ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของพระอุโบสถ หลังจากเจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) สิ้นแล้วโดยอุทิศส่วนกุศลถวายเจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) พระอีกส่วนหนึ่งได้มีการแจกจ่ายไปโดยไม่ได้บรรจุกรุก็มี พระที่บรรจุกรุนั้นได้มีการแอบเจาะกรุตั้งแต่ปี พ.ศ.2471 ทางวัดจึงได้นำพระทั้งหมดขึ้นจากกรุเพื่อนำมาเก็บรักษาไว้ และเมื่อคราวสงครามอินโดจีนทางการก็ได้มีหนังสือมาขอพระเครื่องเพื่อแจกจ่ายให้แก่ทหารในราชการสงคราม ทางวัดก็ไปมอบให้ไปส่วนหนึ่ง
พระสมเด็จปิลันทน์ในส่วนที่ได้มีการบรรจุกรุนั้น ผิวของพระโดยส่วนใหญ่จะมีคราบกรุเป็นคราบไขสีขาวๆ จับอยู่บริเวณผิวของพระมากน้อยแล้วแต่องค์ พระอีกส่วนหนึ่งที่ได้แจกจ่ายไปก่อนที่จะบรรจุกรุนั้น พระในส่วนนี้จะไม่มีคราบกรุเป็นไขขาวผิวจะมีสีค่อนข้างดำเป็นส่วนใหญ่
พระสมเด็จปิลันทน์นั้นสันนิษฐานว่ามีส่วนผสมของผงวิเศษของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) เนื่องจากหม่อมเจ้าสมเด็จพระพุฒาจารย์ (ทัด) ในสมัยที่เป็นหม่อมเจ้าพระธุปบาท ปิลันทน์นั้นเป็นศิษย์เอกที่ใกล้ชิดกับเจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) มาก มีคำบอกเล่าอยู่หลายกระแส บางกระแสว่าเป็นพระที่สร้างในปี พ.ศ.2411 และท่านได้ขอผงวิเศษจากเจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) มาเป็นส่วนผสม และยังขออาราธนาให้เจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) เป็นประธานในการปลุกเสกด้วย
ในสมัยก่อนจึงมีคำเรียกพระเครื่องชนิดนี้ว่า “พระสองสมเด็จฯ” ส่วนอีกกระแสว่าสร้างหลังจากเจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) สิ้นไปแล้ว แต่ก็เป็นที่เชื่อได้ว่าน่าจะมีส่วนผสมผงวิเศษของเจ้าประคุณสมเด็จฯ (โต) ผสมอยู่ด้วย พระสมเด็จปิลันทน์เป็นที่นิยมในสังคมพระเครื่องบางพิมพ์มีมูลค่าราคาสูงมากเช่นกัน และพระสมเด็จปิลันทน์ก็มีอยู่มากมายหลายพิมพ์ค่านิยมที่ลดหลั่นกันลงไป แต่ก็ยังมีมูลค่าราคาที่สูงเช่นกัน
ครับก็เป็นคำตอบเรื่องพระสมเด็จวัดระฆังฯ ที่เป็นเนื้อผงใบลานว่ามีหรือไม่? และพระสมเด็จเนื้อผงใบลานของวัดระฆังฯที่สังคมยอมรับเป็นมาตรฐานก็คือพระสมเด็จปิลันทน์ตามที่กล่าวมานี้ครับ
ในวันนี้ผมนำรูปพระสมเด็จปิลันทน์ พิมพ์ปรกโพธิ์ใหญ่ครอบแก้ว และพิมพ์ปรกโพธิ์กลางครอบแก้วมาให้ชมครับ
ด้วยความจริงใจ
แทน ท่าพระจันทร์
