พระกรุมีแม่พิมพ์อันเดียวหรือ? – สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน สงสัยไหมครับว่าพระกรุบางชนิดทำไมจึงมีจำนวนพระอยู่มากมาย แต่รายละเอียด ของแม่พิมพ์มีรายละเอียดเหมือนกันหมด แล้วจะสร้างได้อย่างไรมีแม่พิมพ์ชิ้นเดียวหรือ ? ครับในสมัยที่ผมเริ่มศึกษาเล่นหา พระเครื่องใหม่ๆ ก็มีความสงสัย และรู้สึก ขัดแย้งอยู่ในใจเช่นกัน จึงเริ่มศึกษาว่า ความจริงเป็นอย่างไร
เรื่องของแม่พิมพ์พระกรุพระเก่านั้นมีการค้นพบกันอยู่ในกรุอยู่หลายกรุ ทั้งที่กรมศิลปากรค้นพบและนำมาแสดงไว้ในพิพิธภัณฑ์เอง และที่ถูกนำมาขายโดยผู้ที่ลักลอบขุดบ้าง ในสมัยก่อนพอเห็นอยู่บ้างในสมัยสนามวัดมหาธาตุยุคปลายและที่สนามท่าพระจันทร์ยุคต้นๆ
ผมเองก็เคยเห็นอยู่หลายชิ้นแต่ก็ไม่ได้ซื้อหาไว้ เพราะหาแต่องค์พระ ก็มีเพื่อนบางคนซื้อหาไว้ก็มี มาศึกษาตัวแม่พิมพ์ของพระเก่าดูก็เห็นว่ากรรมวิธีการทำนั้นเขาถอดจากตัวต้นแบบมาทั้งสิ้น แม่พิมพ์มีทั้งที่เป็นดินเผา แม่พิมพ์สัมฤทธิ์ กรรมวิธีการสร้างนั้นก็ใช้การถอดจากต้นแบบเช่นเดียวกัน ดังนั้นรายละเอียดของแม่พิมพ์จึงมาจากต้นแบบอันเดียวกัน และมีรายละเอียดที่เหมือนกันในพระที่เป็นแม่พิมพ์เดียวกัน
จากการศึกษาเรื่องแม่พิมพ์ของพระ ก็พบว่าการสร้างพระในสมัยโบราณนั้น เขาสร้างต้นแบบเป็นองค์พระแบบที่เราเห็นกันนี่แหละครับ วัสดุที่นำมาทำตัวต้นแบบนั้นก็แล้วแต่จะนำมาใช้ แล้วนำมาแกะให้เป็นตัวต้นแบบแล้วจึงนำมามาถอดเป็นแม่พิมพ์ ซึ่งก็สามารถถอดแม่พิมพ์ออกมาได้หลายตัวเท่าที่ต้องการถ้าเป็นพระเนื้อดินเผาก็ใช้ดินที่นำมา สร้างพระนั่นแหละมาถอดพิมพ์ หลังจากนั้น ก็นำไปเผาไฟ เพื่อให้แม่พิมพ์แข็งตัวคงทน แล้วจึงนำไปพิมพ์พระออกมาได้มากมาย
ยกตัวอย่างพระกรุลำพูนที่เรียกกันว่าพระคง ในสมัยที่ผมเริ่มศึกษามีพระจำนวนมากสนนราคาก็อยู่ที่หลักสิบ สวยๆ หน่อยก็แค่ร้อยกว่าบาท ผมได้เช่าหามาศึกษาดูและได้รับคำแนะนำจากผู้ใหญ่เรื่องรายละเอียดของพิมพ์ ก็ลองสังเกตดูก็เห็นว่ามีรายละเอียดของแม่พิมพ์เหมือนๆ กันหมด ก็ศึกษาดูว่าจำนวนพระที่พบในบริเวณวัดพระคงนั้นมีมากน้อยแค่ไหนอย่างไรก็พบว่ามีจำนวนมากมาย
ยิ่งในปี พ.ศ.2518 ทางวัดได้บูรณะโบสถ์ใหม่ มีการขุดฐานรากใหม่ ก็พบพระคงจำนวนหลายพันองค์ และทางวัดเปิดให้เช่าบูชา เพื่อนำปัจจัยมาบูรณะวัดในครั้งนั้น พระที่พบในครั้งนั้นเรียกว่าพระกรุใหม่ เนื่องจากเป็นการพบในครั้งใหม่หลังสุด ผมก็ได้เช่ามาอยู่หลายองค์ นำมาศึกษาเปรียบเทียบกับพระกรุเก่าที่เช่าหามาก่อนหน้านั้น สังเกตดูรายละเอียดของแม่พิมพ์ก็เหมือนกันทั้งสิ้น เนื้อหาก็เหมือนกัน ผิดกันอยู่ที่ผิวของพระที่เป็นแบบพระที่เพิ่งขึ้นจากกรุใหม่ๆ เท่านั้น
ดังนั้นเรื่องของรายละเอียดแม่พิมพ์จึง เป็นสิ่งสำคัญอันดับแรกของการพิจารณาพระเครื่องว่าใช่หรือ ไม่เพราะสิ่งของหรือพระเครื่องก็ตามที่ สร้างขึ้นมาจากแม่พิมพ์อันเดียวกันย่อม มีรายละเอียดของพระนั้นๆ ก็ต้องมี รายละเอียดของแม่พิมพ์เหมือนกันหมด จะผิดเพี้ยนกันไม่ได้เด็จขาด หลังจากนั้น จึงพิจารณาเรื่องของเนื้อพระ และธรรมชาติความเก่าตามอายุของพระ และธรรมชาติการผลิตต่างๆ ของพระนั้นๆ ก็จะเหมือนๆ กันหมด จึงจะสรุปได้ว่าใช่หรือไม่
ครับสำหรับพระคง ลำพูนที่นำมายกเป็นตัวอย่างนี้ ผมก็ได้นำรูปพระคงมาให้ชมเปรียบเทียบดูรายละเอียดของแม่พิมพ์ว่าเหมือนกันหรือไม่อย่างไร สังเกตดูใบโพธิ์ต่างๆ ก็จะเหมือนกัน กิ่งโพธิ์ก็ต้องเหมือนกัน เส้นสายต่างๆ ก็จะเหมือนๆ กันไม่ผิดเพี้ยน รายละเอียดขององค์พระ ฐานที่ประทับ รอยเส้นพิมพ์แตกก็จะเหมือนกันทั้งหมด มิติความลึกตื้นในส่วนต่างๆ ก็จะต้องเหมือนกันด้วยเช่นกันครับ
ด้วยความจริงใจ
แทน ท่าพระจันทร์
