การพัฒนาเมือง-เสาไฟ – สิ่งที่การพัฒนาเมืองที่ควรเป็นอยู่ก็คือการสร้างอัตลักษณ์ของเมืองให้ได้รู้จักกัน เป็นโครงการทางสถาปัตยกรรมที่เรียกว่า การสร้างคติสัญลักษณ์ทางภูมิสถาปัตยกรรม
โคมไฟฟ้าประติมากรรมเป็นส่วนหนึ่งของงานภูมิสถาปัตยกรรมที่ท้องถิ่นต่างพยายามสร้างอัตลักษณ์ของเมืองของตน เช่น รูปปั้นสุนทรภู่ที่เมืองแกลง เป็นทั้งประติมากรรมและภูมิสถาปัตยกรรมที่แสดงเอกลักษณ์ท้องถิ่น
ส่วนเสาไฟฟ้ารูปนางกินรี คชสีห์ เรือสุพรรณหงส์ ฯลฯ ก็ไม่แตกต่างไปจากประติมากรรม และภูมิสถาปัตยกรรมในพื้นที่อื่นๆ แต่เกิดคำถามว่างบประมาณที่ใช้ในโครงการที่สร้างอัตลักษณ์เช่นนี้มีข้อสงสัยว่า สมควรหรือไม่ และประโยชน์ที่ได้จากโครงการนี้ไม่ว่าในทางใด ตกถึงผู้คนส่วนใหญ่ของชุมชนนั้นอย่างไร
คำถามทางจิตวิทยาชุมชนก็คือ ทำไมชุมชนเมือง หรือพื้นที่ต่างๆ เหล่านั้น ต้องสร้างอัตลักษณ์ของตนให้ประจักษ์
เราจะเห็นประเทศต่างๆ อย่างประเทศสิงคโปร์ศูนย์กลางธุรกิจระดับโลกก็มีรูปสิงห์ปลา เป็นเอกลักษณ์ของเมือง ของประเทศ แม้ในสังคมเล็กย่อยระดับสมาคมต่างๆ เช่น สมาคมกีฬาก็จะมีสัญลักษณ์ประจำสมาคมนั้น
สำหรับไทย กินรีเป็นสัตว์ในจินตนาการ อยู่ป่าหิมพานต์อันเป็นที่อยู่กันอย่างไม่เบียดเบียนกันของสัตว์ทั้งหลาย
รูปกินรี ราชสีห์ คชสีห์ นกสวรรค์ ต่างๆ จึงมักประดับอยู่ ในพื้นที่ที่สมมติว่าเป็นสวรรค์ เป็นศูนย์กลางของจักรวาลหรือศูนย์กลางแห่งอำนาจ ซึ่งมีได้ก็เมื่อสร้างขึ้นในบริเวณพิเศษเฉพาะคือ พระบรมราชวังหรือพระราชวัง
คำถามต่อมาก็คือ การนำสัตว์ในจินตนาการเหล่านี้มาสร้างเป็นสัญลักษณ์ของพื้นที่ก็โดยสำนึกของพื้นถิ่นที่จะทำให้พื้นที่นั้นเป็นสัญลักษณ์ของศูนย์กลางอำนาจนั้นใช่หรือไม่
หรือการตัดสินใจที่จะมีสัญลักษณ์ของสัตว์ในจินตนาการเหล่านั้นทำไปโดยไม่มีความเข้าใจในเรื่องของ ฐานานุรูป ฐานานุศักดิ์ได้พอ
แต่เมื่อขาดความเข้าใจ จึงทำให้เสาไฟฟ้าประติมากรรมที่ใช้สัญลักษณ์ของสัตว์ในจินตนาการที่แสดงถึงความเป็นศูนย์กลางของอำนาจ กลายเป็นส่วนเกินของพื้นที่นั้น
ประกอบกับระบบการบริหารราชการแผ่นดินบางส่วน เปิดโอกาสให้เกิดการแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบ (ตรวจสอบได้ยาก) จึงทำให้โครงการเหล่านี้กระจายทั่วไปในพื้นที่ต่างๆ ของประเทศที่มีกำลังทางเศรษฐกิจ พอจะใช้งบส่วนเกินนี้
รวมทั้งสองประการข้างต้น ชุมชนหลายแห่งจึงมีโครงการเหล่านี้เกิดขึ้น (แต่ไม่เคยมีการตั้งข้อสงสัยใดๆ) และเพื่อจะให้มีให้ได้ โครงการเหล่านี้จึงไปเกิดในพื้นที่ที่ไม่ควรจะให้มีนั่นคือที่มาของข้อสงสัยในโครงการเสาไฟฟ้ากินนรี
ทำนองเดียวกันนี้ การพัฒนาเมืองที่จะเกิดขึ้นในพื้นที่ที่ระบบคมนาคมรถไฟทั้งหลายเกิดขึ้น ก็อาจจะมีโครงการ เช่นเดียวกัน เราคงต้องมาทำความเข้าใจเรื่องของการพัฒนาเมืองอย่างที่ควรจะเป็นกันใหม่ ในตอนต่อไป
นายช่าง
