ยูเนสโกยก‘ดอยเชียงดาว’ พื้นที่สงวนชีวมณฑลของโลก

ยูเนสโกยก‘ดอยเชียงดาว’ พื้นที่สงวนชีวมณฑลของโลก – เป็นที่น่ายินดีอย่างยิ่งเมื่อผลการพิจารณาของสำนักเลขาธิการคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ในการประชุมคณะกรรมการสภาประสานงานระหว่างประเทศว่าด้วยโครงการด้านมนุษย์และชีวมณฑล ครั้งที่ 33 ที่เมืองอาบูจา ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐไนจีเรีย

มีมติให้ขึ้นพื้นที่ดอยเชียงดาว จ.เชียงใหม่ เป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลก อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 15 ก.ย.64 เวลา 13.00 น. ตรงกับเวลา 19.30 น. ในประเทศไทย

ภายหลังการประกาศของยูเนสโก นายวราวุธ ศิลปอาชา รมว.ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กล่าวถ้อยคำแถลงความยินดีใน ครั้งนี้ ว่า นับเป็นเวลา 45 ปีที่ประเทศไทยมีส่วนร่วมในโครงการมนุษย์และชีวมณฑลของยูเนสโก พื้นที่สงวนชีวมณฑลได้พัฒนาคุณค่าของการเป็นพื้นที่เพื่อการศึกษาวิจัยสู่พื้นที่แห่งการมีส่วนร่วมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนตลอดเวลา ที่มีระบบนิเวศบนบก ทะเล หรือชายฝั่งทะเล ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ มีคุณค่าต่อการอนุรักษ์ความหลากหลายของพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ และระบบนิเวศ ที่สามารถส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาทั้งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมได้อย่างยั่งยืน

“พื้นที่สงวนชีวมณฑล จึงนับเป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์อย่างยิ่ง และเป็นตัวอย่างของคำว่า คนอยู่กับป่า ได้อย่างยั่งยืน อยู่ร่วมกันอย่างเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน ป่าให้ชีวิต และคนสามารถอยู่ร่วมกับป่าโดยมีจิตสำนึกรักษาหวงแหน ฟื้นฟู และร่วมกันอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อส่งต่อให้รุ่นลูกรุ่นหลานของเรา” นายวราวุธอธิบาย การประกาศพื้นที่ดอยเชียงดาวในครั้งนี้ ทำให้ประเทศไทยมีพื้นที่ได้รับการประกาศเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลรวม 5 แห่ง โดยก่อนหน้านี้ได้รับการประกาศมาแล้ว 4 แห่ง

ได้แก่ พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช จ.นครราชสีมา พื้นที่สงวน ชีวมณฑลป่าสัก-ห้วยทาก จ.ลำปาง พื้นที่สงวนชีวมณฑลแม่สา-คอกม้า จ.เชียงใหม่ และพื้นที่สงวนชีวมณฑลระนอง จ.ระนอง

โดยแต่ละแห่งต่างมีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง ซึ่งถือเป็นความภาคภูมิใจของประเทศไทย ที่มีพื้นที่ที่ได้รับความสำคัญในเชิงคุณค่าความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรมในระดับสากล

สำหรับพื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาว จ.เชียงใหม่ ถือเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งที่ 5 ของประเทศไทย และเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายพื้นที่สงวนชีวมณฑลโลกไปเรียบร้อยแล้ว และหลังจากนี้จะเตรียมผลักดันเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาพระแทว จ.ภูเก็ต ขึ้นแท่นเป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลต่อไปด้วย

ที่ผ่านมากระทรวงทรัพยากรฯ โดยกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้ดำเนินการผลักดันเสนอพื้นที่ดอยเชียงดาวจนประสบความสำเร็จ โดยหวังว่าสถานะของพื้นที่สงวนชีวมณฑลที่เป็นสากลจะเป็นประโยชน์ต่อชาวเชียงดาวในการส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมที่ดี ให้อยู่คู่กับชาวเชียงดาวอย่างยั่งยืน บนฐานของทรัพยากรธรรมชาติที่มั่นคงในระยะยาว

“ในโอกาสนี้ขอขอบคุณทุกภาคส่วนในพื้นที่อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ที่ได้ร่วมสนับสนุนข้อมูลและสะท้อนคุณค่าอนันต์ของดอยเชียงดาวให้สากลรับทราบ การเสนอขึ้นทะเบียนพื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาวในครั้งนี้ ถือเป็นก้าวใหม่ของพื้นที่สงวนชีวมณฑลในประเทศไทย ที่จะส่งเสริมให้เกิดการบูรณาการในการบริหารจัดการพื้นที่เพื่อประโยชน์ของประชาชนและสังคมไทยต่อไป” นายวราวุธกล่าว

ด้าน นายธัญญา เนติธรรมกุล อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติฯ เผยถึงพื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาว ว่า ดอยเชียงดาว อยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว จ.เชียงใหม่ ที่นับว่ามีความโดดเด่นด้านภูมิทัศน์ด้วยภูเขาหินปูนโดดเด่นตระหง่าน มีดอยหลวงเชียงดาว ซึ่งเป็นยอดเขาสูงเป็นอันดับสามของประเทศไทย

ในภาพรวมพื้นที่นำเสนอนี้เป็นส่วนหนึ่งของลุ่มน้ำปิงตอนบน มีทั้งระบบนิเวศดั้งเดิมที่ได้รับการปกปักรักษามาอย่างยาวนาน และพื้นที่ที่ได้รับการฟื้นฟูให้คืนความสมบูรณ์ของระบบนิเวศป่าไม้มาเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 40 ปี

ธรรมชาติที่เป็นแกนกลางของพื้นที่ดอยเชียงดาวได้อำนวยนิเวศบริการแก่ชุมชนโดยรอบ มีสังคมพืชกึ่งอัลไพน์ที่หาได้ยากยิ่งในประเทศไทย พื้นที่นำเสนอนี้เป็นถิ่นอาศัยของพรรณไม้มากกว่า 2,000 ชนิด หรือคิดเป็นร้อยละ 20 ของพรรณไม้ในประเทศไทย และมีพรรณไม้ที่เชื่อมโยงให้เห็นว่าภูมิประเทศนี้ทอดยาวลงมาจาก ตะวันออกของเทือกเขาหิมาลัย ที่ราบสูงชิงไห่-ทิเบต และจีนตอนใต้

นอกจากนี้ ยังเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่า จำนวน 672 ชนิด จาก 358 สกุล ใน 91 วงศ์ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาวซึ่งเป็นหัวใจของทรัพยากรธรรมชาติ เป็นแหล่งอาศัยที่ปลอดภัยของสัตว์ป่าสงวน ได้แก่กวางผา และเลียงผา รวมถึงสัตว์ป่าคุ้มครองอีกหลายชนิด และมีความเป็นไปได้สูงที่จะค้นพบพืชและสัตว์ชนิดพันธุ์ใหม่ของโลกได้

พื้นที่เชียงดาวมีประวัติการตั้งถิ่นฐานของผู้คนมาเป็นเวลามากกว่า 600 ปี จึงเป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม อาทิ วัฒนธรรมของชาวไทยใหญ่ ม้ง มูเซอ ลีซอ ปกาเกอะญอ และวัฒนธรรมล้านนาซึ่งแต่ละกลุ่มสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ รวมถึงความผูกพันทางจิตวิญญาณของผู้คนท้องถิ่นที่มีต่อดอยเชียงดาว ปราชญ์ ศิลปิน ผู้นำและชุมชนที่เข้มแข็ง เต็มเปี่ยมด้วยจิตสำนึกรักบ้านเกิดและการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติที่จะส่งต่อให้กับเยาวชนรุ่นใหม่ด้วย

นายธัญญาระบุทิ้งท้ายว่า การผลักดันดอยเชียงดาวสู่พื้นที่สงวน ชีวมณฑลเป็นแห่งที่ 5 ของประเทศไทยจนประสบความสำเร็จในครั้งนี้ต้องขอบคุณพี่น้อง อ.เชียงดาว ฝ่ายท้องถิ่น และทุกภาคส่วนที่ช่วยกันผลักดันและร่วมกันอนุรักษ์พื้นที่แห่งนี้จนมีความอุดมสมบูรณ์

ด้วยศักยภาพของพื้นที่สงวนชีวมณฑลดอยเชียงดาว นับเป็นต้นแบบของการบูรณาการความรู้ ทั้งด้านหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศและวัฒนธรรมที่ยั่งยืน และแนวคิด เทคโนโลยี นวัตกรรมใหม่ๆ ในระดับประเทศและสากล ที่จะเป็นประโยชน์ต่อชาวเชียงดาวและจ.เชียงใหม่

นนทวรรณ มนตรี