พูดดีมีประโยชน์
ธรรมะวันหยุด
เรื่องที่ควรพูด หรือควรกล่าว นับได้ว่าเป็นเรื่องที่สำคัญ ควรศึกษาและสนใจ เป็นอย่างมาก ถ้าจะมีการพูดกันแต่คำดี มีประโยชน์ ก็จะลดหย่อนผ่อนทุกข์ให้ลดน้อยลง ตรงกับความมุ่งหมายของทุกฝ่าย เมื่อเป็นเช่นนั้นความสุข ความสงบที่ทุกคนปรารถนา ก็จะเกิดมีขึ้น
แต่ถ้าหากพูดคำที่ไม่ดี หรือไม่ชอบ หาสารประโยชน์ไม่ได้ ก็จะมีทุกข์ติดตาม คือ เพิ่มภัย ก่อความอาฆาตกันและกัน มากขึ้น ทั้งในปัจจุบันและอนาคต
อันการพูด ทุกคนต่างก็มีเสรีภาพอย่างเต็มที่ที่จะทำได้อย่างไม่มีจำกัดและขัดข้อง แต่ต้องให้อยู่ภายใต้ขอบเขตแห่งหลักปฏิบัติ คือ พระธรรมวินัยและกฎหมาย ไม่จงใจล่วงละเมิดสิทธิ เสรีภาพของคนอื่นให้เสียหาย คำพูดของทุกคนจึงมีมากมายหลายเรื่อง แต่คำพูดทั้งหมด เป็นเพียงขั้นธรรมดาสามัญหาสารประโยชน์ไม่ได้ จึงไม่ค่อยมีคนสนใจจดบันทึกไว้
การพูดนั้น นับว่าเป็นสิ่งที่สำคัญและ มีปัญหามาก ทั้งนี้ คนจะดีก็อยู่ที่ปาก จะลำบากก็อยู่ที่วาจา พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วก็เป็นภัย การพูดจึงควรระมัดระวังอย่าให้บกพร่อง หรือพลาดพลั้งได้ โดยถือภาษิตเป็นเครื่องคอยสะกิดเตือนใจว่า “จงสำรวมระวังวาจาให้ดี”
เมื่อมีความจำเป็นที่จะต้องพูด ก็ให้ระลึกนึกถึงภาษิตที่ว่า “การพูดวาจาที่ดีงามยังประโยชน์ให้สำเร็จ”
เมื่อทุกคนมีคุณธรรมสำหรับประคองรองรับวาจาได้เช่นนี้ ก็จะเป็นการแก้ปัญหาในเรื่องของคำที่ควรพูดได้ดี ด้วยวิธีที่มีในพระพุทธศาสนา
เพราะฉะนั้น สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จึงทรงเลือกสรรวิธี ตรัสวาจาที่มีสาระสำคัญและเป็นประโยชน์ไว้มีใจความว่า
1.วาจาใด เราตถาคตทราบว่า เป็นวาจาไม่จริง ไม่แท้ ไม่มีประโยชน์ ทั้งไม่เป็นที่นิยมชมชอบของคนทั่วไป เราตถาคตจะไม่กล่าววาจาเช่นนั้น
2.วาจาใด เราตถาคตทราบว่า เป็นวาจาจริง แท้ แต่ไม่มีประโยชน์ ทั้งไม่เป็นที่นิยมชมชอบของคนทั่วไป เราตถาคตจะไม่กล่าววาจาเช่นนั้น
3.วาจาใด เราตถาคตทราบว่า เป็นวาจาจริง แท้ และมีประโยชน์ แม้จะไม่เป็นที่นิยมชมชอบของคนทั่วไป เราตถาคตรู้จักกาลเวลาหาโอกาสที่จะกล่าววาจาเช่นนั้น
4.วาจาใด เราตถาคตทราบว่า ไม่จริง ไม่แท้ และไม่มีประโยชน์ แต่กลับเป็นที่นิยม ชมชอบของคนทั่วไป เราตถาคตก็จะไม่กล่าววาจาเช่นนั้น
5.วาจาใด เราตถาคตทราบว่า เป็นวาจาจริง แท้ และมีประโยชน์ รวมทั้งเป็นที่นิยมและชอบใจของคนทั่วไป เราตถาคตรู้จักกาลเวลาหาโอกาสที่จะกล่าววาจาเช่นนั้น
ด้วยเหตุนี้ ท่านผู้มีปัญญาทั้งหลาย ควรใช้วิจารณญาณของตนทบทวน พิจารณาถึงลักษณะของคำที่ควรพูด และไม่ควรพูด โดยพุทธวิธีตามที่ได้แสดงมา ก็จะเป็นผู้ที่พูดแต่คำที่ดี มีคุณ
สำเร็จประโยชน์ในทุกสิ่งทุกประการ
พระศรีศาสนโมลี
(สุทธิวัฒน์ ภูริญาโณ ป.ธ.9)
วัดเทวราชกุญชรวรวิหาร
www.watdevaraj.org
