“สทนช.” เร่งรัดโครงการศึกษาการประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์และแผนหลักการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กลอง เสริมความมั่นคงน้ำภาคการเกษตร/อุปโภค-บริโภค เชื่อมโยงแผนหลักการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ 20 ปี เชื่อมั่นเพิ่มศักยภาพ “ลุ่มน้ำแม่กลอง” ก้าวโตสู่พื้นที่เศรษฐกิจของประเทศ
นายสราวุธ ชีวะประเสริฐ รองเลขาธิการสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.) กล่าวภายหลังเป็นประธานการประชุมรับฟังความคิดเห็นโครงการศึกษาการประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ และแผนหลักการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กลอง พร้อมลงพื้นที่ติดตามการบริหารจัดการน้ำจืด น้ำกร่อย และน้ำเค็ม ในพื้นที่ ต.แพรกหนามแดง อ.อัมพวา จ.สมุทรสงคราม ว่า สทนช.ดำเนินการโครงการศึกษาการประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์และแผนหลักการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กลอง เพื่อหารูปแบบและแนวทางการพัฒนาทรัพยากรน้ำเชิงยุทธศาสตร์และบูรณาการจัดทำแผนหลักและแผนปฏิบัติการการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ พื้นที่ลุ่มน้ำแม่กลอง ซึ่งเป็นอึกหนึ่งพื้นที่สำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจทั้งในด้านการค้า การลงทุน และการตลาด เนื่องจากภาคอุตสาหกรรมส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นอุตสาหกรรมต่อเนื่องมาจากภาคการเกษตร เช่น อุตสาหกรรมแปรรูปอาหาร อุตสาหกรรมน้ำตาล ซึ่งต้องอาศัยฐานการผลิตจากภาคการเกษตร ประกอบกับการประกอบอาชีพของประชากรส่วนใหญ่อยู่ในภาคเกษตรกรรม ดังนั้น สทนช.จึงได้จัดทำโครงการศึกษาการประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์และแผนหลักการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กลองขึ้น เพื่อทบทวนวิเคราะห์การดำเนินงานพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ศึกษาโครงการที่ผ่านมาเพื่อประกอบการจัดทำแผนหลักการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ 20 ปี (พ.ศ.2561-2580) พร้อมประเมินผลการดำเนินงานในช่วงปี พ.ศ.2561-2564 และแผนปฏิบัติการ การบริหารทรัพยากรน้ำปี พ.ศ.2565-2570 รองรับการขยายตัวทางเศรษฐกิจของลุ่มน้ำแม่กลอง โดยเฉพาะการสร้างความมั่นคงของน้ำภาคการเกษตรจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องดำเนินการเร่งด่วน ซึ่งจากผลการศึกษา พบว่า มีโครงการสำคัญๆ ที่ต้องเร่งรัดดำเนินการในปี 66-70 (ระยะสั้น) อาทิ โครงการสถานีสูบน้ำกลอนโด-รางสาลี่ โครงการประตูระบายน้ำพร้อมอาคารประกอบบ้านสวนผึ้ง ขณะที่ในระยะยาว (ปี 71-80) มีโครงการที่สำคัญ อาทิ โครงการอ่างเก็บน้ำลำตะเพินบนและระบบผันน้ำ โครงการขยายความจุอ่างเก็บน้ำลำอีซู
“ที่ผ่านมาลุ่มน้ำแม่กลองประสบกับภาวะภัยแล้งอยู่เสมอในช่วงเดือนมกราคม-มิถุนายนของทุกปีในส่วนของการจัดการน้ำอุปโภค-บริโภคในภาพรวมประชากรในพื้นที่ลุ่มน้ำแม่กลองมีน้ำใช้กว่าร้อยละ80แต่ยังคงมีปัญหาน้ำอุปโภคบริโภคไม่เพียงพอ โดยมีหมู่บ้านที่ยังขาดแคลนระบบประปากระจายตัวอยู่ใน 8 ลุ่มน้ำสาขา มี 5 จังหวัด 12 อำเภอ 20 ตำบล 34 หมู่บ้าน ขณะเดียวกัน ยังพบปัญหาน้ำท่วมบริเวณจุดบรรจบลำน้ำสาขา เช่น ลำภาชีกับแม่น้ำแควน้อย ลำตะเพินกับแม่น้ำแควใหญ่ และบริเวณที่ราบลุ่มปากแม่น้ำและชายฝั่งทะเลของลุ่มน้ำแม่กลอง รวมถึงปัญหาด้านคุณภาพน้ำบริเวณที่ราบริมแม่น้ำแม่กลองและปากแม่น้ำจากชุมชน สารเคมีจากการเกษตรและปศุสัตว์ ซึ่งในการลงพื้นที่วันนี้ที่ประตูระบายน้ำบางหัวหญ้า เป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่เป็นตัวอย่างที่สามารถต่อยอดการพัฒนาคุณภาพน้ำโดยการใช้ “ประตูน้ำบานหับเผย” และการมีส่วนร่วมของประชาชนในพื้นที่ ในการบริหารจัดการกิจกรรมการใช้น้ำที่หลากหลายตามสภาพน้ำที่เป็นอยู่ 3 น้ำ คือ น้ำจืด น้ำกร่อย และน้ำเค็ม ซึ่งแตกต่างจากพื้นที่น้ำจืดทั่วไป เพราะต้องคอยระวังไม่ให้น้ำเค็มรุกล้ำเข้ามา ไม่เช่นนั้นแปลงผัก นาข้าว และบ่อปลาสลิดที่เลี้ยงไว้เสียหาย ขณะเดียวกัน ต้องระวังไม่ให้น้ำจืดระบายลงพื้นที่ท้ายน้ำรวดเร็วและมากมาย เพราะกระทบต่อสัตว์น้ำกร่อยที่เลี้ยงไว้อย่างกุ้งและปลา ถึงขั้นน็อกน้ำตายเช่นกัน การใช้ประตูน้ำบานหับเผย ทำให้น้ำจืดระดับ 30 – 50 เซนติเมตร ที่มักท่วมพื้นที่นาข้าวถูกระบายออกไปทางฝั่งน้ำเค็มแทน แล้วผสมกับน้ำเค็มเป็นน้ำกร่อย ในขณะที่น้ำทะเลหนุนขึ้นมาก็ไม่สามารถผ่านประตูระบายน้ำบานหับเผยเข้ามาในพื้นที่น้ำจืดได้ ผลที่ตามมาคือน้ำในคลองฝั่งน้ำจืดเกิดการไหลเวียน ไม่ท่วม และเน่าเสีย ส่วนฝั่งน้ำเค็มได้น้ำกร่อย ที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของสัตว์น้ำ เท่ากับได้รับประโยชน์ร่วมกันทั้งสองฝ่าย พร้อมทั้งลดทอนความขัดแย้งไปในตัวด้วย
รองเลขาธิการ สทนช.กล่าวต่ออีกว่า นอกจากแนวทางการบริหารจัดการน้ำจืด น้ำกร่อย และน้ำเค็ม ผลการศึกษาครั้งนี้ได้เสนอแนะให้กรมทรัพยากรน้ำบาดาลเร่งทำการศึกษาศักยภาพของแหล่งน้ำใต้ดินให้ชัดเจน และศักยภาพการเติมน้ำใต้ดินในพื้นที่ลุ่มน้ำในรายละเอียดถึงระดับหมู่บ้าน ซึ่งผลการศึกษาจะเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำอุปโภคบริโภคได้ดี เพื่อนำผลการศึกษาไปสู่การปฏิบัติที่เป็นรูปธรรมโดยเร็ว
