ห้ามพลาดเด็ดขาด รู้จักตำนาน “ตะวันอ้อมข้าว” คืออะไร มีที่มาอย่างไร วันที่ 22 ธันวาคม 2566 วันเหมายัน กลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี
วันนี้ (22 ธ.ค. 66) จากเพจเฟซบุ๊ก IPST Thailand สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ออกมาเผย 22 ธันวาคม 2566 วันเหมายัน กลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี
โดยอธิบายว่า วันเหมายัน คือ อะไร
วันเหมายัน (เห-มา-ยัน) หรือ Winter Solstice คือ วันที่แกนโลกทางซีกโลกเหนือเอียงออกจากดวงอาทิตย์มากที่สุด ส่งผลให้ประเทศทางซีกโลกเหนือรวมถึงประเทศไทย มีกลางวันสั้นและกลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี
ตะวันอ้อมข้าว คืออะไร ทำไมถึงเรียกว่า ตะวันอ้อมข้าว
เหตุผลที่เรียกว่า ตะวันอ้อมข้าว เพราะว่าใน วันเหมายัน ตำแหน่งของดวงอาทิตย์จะไม่เคลื่อนที่ผ่านเหนือศีรษะของผู้สังเกต ดังนั้น ชาวนาไทยจึงเห็นดวงอาทิตย์เคลื่อนที่อ้อมต้นข้าวไปทางทิศใต้ ทำให้นิยมเรียกปรากฏการณ์ดังกล่าวว่า “ตะวันอ้อมข้าว”
ด้วยความที่มีกลางวันที่สั้นและกลางคืนยาวนาน ทำให้มีอุณหภูมิสะสมลดต่ำลง หลายประเทศทางซีกโลกเหนือจึงถือว่าวันนี้เป็นวันเริ่มต้นการเข้าสู่ฤดูหนาว ขณะที่ประเทศทางซีกโลกใต้ถือเป็นวันเริ่มต้นการเข้าสู่ฤดูร้อน
ภาพประกอบ จาก IPST Thailand
โดยทาง NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เผยข้อมูลเพิ่มเติมว่า ในแต่ละวัน ดวงอาทิตย์จะปรากฏอยู่ตำแหน่งที่ต่างกัน เปลี่ยนตำแหน่งไปประมาณวันละ 1 องศา ตั้งแต่เดือนกันยายนเป็นต้นมา ดวงอาทิตย์ค่อย ๆ เคลื่อนที่จากจุดตั้งฉากกับเส้นศูนย์สูตรของโลกลงมาทางใต้
สังเกตได้จากท้องฟ้าในช่วงนี้จะมืดเร็วขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อดวงอาทิตย์เคลื่อนมา ณ ตำแหน่งเฉียงไปทางทิศใต้มากที่สุดในวันเหมายันของแต่ละปี วันดังกล่าวจึงมีเวลากลางคืนที่ยาวนานที่สุด และเวลากลางวันที่สั้นที่สุด
ดวงอาทิตย์จะขึ้นเวลาประมาณ 06:36 น. และจะตกลับขอบฟ้า เวลาประมาณ 17:55 น. (เวลา ณ กรุงเทพฯ) รวมระยะเวลากลางวันเพียง 11 ชั่วโมง 19 นาทีเท่านั้น
นอกจากนี้ วันเหมายันยังนับเป็นวันเข้าสู่ฤดูหนาวของประเทศทางซีกโลกเหนือ และเป็นวันที่ย่างเข้าสู่ฤดูร้อนของประเทศทางซีกโลกใต้
ในระยะเวลา 1 ปีที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ จะเกิดปรากฏการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับการขึ้น-ตก ของดวงอาทิตย์ทั้งหมด 4 ครั้ง ได้แก่
- วันวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox) วันที่มีกลางวันและกลางคืนยาวนานเท่ากัน อยู่ในช่วงวันที่ 20-23 เดือนมีนาคม
- วันครีษมายัน (Summer Solstice) วันที่กลางวันยาวนานที่สุด อยู่ในช่วงวันที่ 20-23 เดือนมิถุนายน
- วันศารทวิษุวัต (Autumnal Equinox) วันที่มีกลางวันและกลางคืนยาวนานเท่ากัน อยู่ในช่วงวันที่ 20-23 เดือนกันยายน
- วันเหมายัน (Winter Solstice) วันที่กลางคืนยาวนานที่สุด อยู่ในช่วงวันที่ 20-23 เดือนธันวาคม
