เพจ นพ.อานนท์ เรืองอุตมานันท์ ได้โพสต์เกร็ดความรู้เกี่ยวกับการอยุ่ไฟหลังคลอดลูกแบบสมัยโบราณ ว่า อยู่ไฟ Thailand Only วิธีการอยู่ไฟที่ถูกต้อง ‘ในอดีต’ นั้น หญิงผู้อยู่ไฟ จะต้องนอนบนกระดานแผ่นเดียวในห้องมิดชิด ห้ามเปิดประตูและหน้าต่าง ต้องนอนตะแคงเท่านั้น ทั้งนี้เพื่อช่วยให้แผลผสานได้เร็วขึ้น ข้อห้ามที่สำคัญคือ ภายในห้องต้องไม่เปิดหน้าต่าง ประตู เพื่อกันไม่ให้ลมเข้า ส่วนไฟก็ต้องระวังไม่ให้ดับ ภายในห้องจึงร้อนและอบมาก
การแพทย์แผนไทยเชื่อว่าจะดีกับแม่ เพราะช่วยขับน้ำคาวปลาออกจนหมด ซึ่งทำให้มดลูกแห้ง เข้าอู่เร็วขึ้น เมื่อเลือดไม่ดีถูกขับออกไปหมดก็จะทำให้ไม่เกิดเลือดเป็นพิษ น้ำนมก็จะไม่เป็นอันตรายต่อลูก การอยู่ไฟนี้กินเวลาประมาณ 15-30 วัน หมอบรัดเลย์เดินทางมาถึงเมืองไทยใน พ.ศ. 2378 และเสียชีวิต พ.ศ. 2416 ตรงกับรัชสมัยรัชกาลที่ 3 และ 4 หมอบรัดเลย์ได้นำความรู้ทางการแพทย์ตะวันตกมาใช้จนเป็นที่ประจักษ์ เช่น การปลูกฝีป้องกันไข้ทรพิษ
และยังได้พิมพ์หนังสือ “ครรภ์รักษา” อันเป็นตำราแพทย์แบบตะวันตก ซึ่งกล่าวถึงการตั้งครรภ์และการคลอด ซึ่งมีหลักการที่ขัดกับ การอยู่ไฟ ชัด ๆ อย่างที่ระบุในตำราว่า “ต้องให้เขา (แม่หลังคลอด) นอนในห้องที่สงัดมีลมพัดเย็น ๆ อย่าให้อยู่ไฟเลย ความร้อนของไฟนั้น มักให้จับไข้ ให้ผิวหนังแห้งเหี่ยวไป ไม่เป็นปกติ ให้เกิดโรคต่าง ๆ”
โดยต่อมา สมเด็จพระจอมเกล้าฯ ก็มีนโยบายชักชวนให้เลิกการอยู่ไฟ ด้วยทรงเห็นว่าเป็นวิธีทรมาน และทรงเรียกว่าเป็น “อาชญากรรมอันโหดร้ายทารุณ และโง่เขลาเบาปัญญาที่ผู้หญิง ต้องทนอยู่ในสภาพแบบนี้” ซึ่งแม้จะมีข้อคัดค้าน หรือ ความเห็นจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ แต่เหล่าผู้หญิงในราชสำนักก็ยังคงปฏิเสธไม่ยอมรับและยังคงอยู่ไฟกันต่อไป
ล่วงมาจนรัชสมัยราชการที่ 5 เมื่อสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถประสูติพระราชโอรสใน พ.ศ. 2432 พระองค์ทรงมีไข้ จนพระองค์ตัดสินพระทัยเลิกการอยู่ไฟและให้หมอรักษาตามวิธีตะวันตก ซึ่งปรากฏผลดี ตั้งแต่นั้นมา ก็ทรงสนับสนุนให้เลิกการอยู่ไฟทำให้ผู้หญิงในราชสำนักเริ่มทำตาม
โรงพยาบาลศิริราชตั้งขึ้นในปี 2431 ในระยะแรกผู้ที่คลอดใน รพ. มักขอให้ใช้วิธีดั้งเดิมในการคลอด คือ ให้วงสายสิญจ์และแขวนยันต์รอบห้อง พร้อมขอให้มีการอยู่ไฟหลังคลอด แม้ว่าหมอและพยาบาลจะชักชวนให้ใช้วิธีแผนใหม่ แต่ก็ไม่มีใครยอม (จริง ๆ สมัยนั้นน่าจะมีการคลอดเองที่บ้านกันเป็นส่วนใหญ่ด้วยซ้ำ)
เมื่อทราบถึง สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระองค์ได้ทรงประทานอนุญาตให้กรมพยาบาลอ่านกระแสรับสั่งแก่ผู้ที่มาคลอดว่า พระองค์ได้ทรงใช้วิธีอยู่ไฟมาก่อน ภายหลังได้เปลี่ยนมาใช้วิธีใหม่ พบว่าสบายกว่ามากจึงมีพระราชประสงค์จะให้ราษฎรได้รับความสุขด้วย จึงทรงแนะนำให้ทำตามพระองค์ และถ้าใครทำตาม จะพระราชทานเงินทำขวัญลูกที่คลอดคนละ 4 บาท ยังผลให้เริ่มมีคนสมัครใจรับการรักษาพยาบาลตามมากขึ้นเรื่อยๆ
และต่อมาจึงมีการจัดตั้งโรงเรียนพยาบาลและผดุงครรภ์ตามแบบตะวันตกขึ้นใน ศิริราช เปิดทำการในปี พ.ศ. 2439 ปัจจุบันก็ยังมีการอยู่ไฟอยู่ แต่ก็ไม่ได้งาม ไม่ได้ผ่องมีน้ำมีนวลผอมไว หุ่นดีอย่างแม่การะเกดนะครับ ถ้าไฟแรงไป อยู่ในที่อบเกินไป คุณแม่หลังคลอดบางคนก็งอมมาเลย ปากแห้ง หน้าซีด ตาโบ๋ ผมกรอบฟู ประเมินด้วยตาความสากคงระดับไม้กวาด สภาพจะเป็น แม่ผักกระเฉดแห้งเหี่ยว มากกว่าจะเป็นแม่การะเกด นะครับ
คิดถึงยามอากาศร้อน ต้องไป ย่างไฟกันอีก (แถวบ้านผมเรียก ย่าง คงเห็นภาพนะครับ) แค่คิดก็ปากแห้งเหนียวคอแล้วใช่ไหมครับ ปัจจุบันก็เห็นว่า การแพทย์แผนไทยมีการปรับเปลี่ยน ประยุกต์ ให้เหมาะสม ปลอดภัยมากขึ้น ไฟเบาลง ทำไม่นานระยะเวลา เป็นชั่วโมง ไม่ใช่เป็นวัน ๆ เหมือนเมื่อก่อน ก็เรียกว่าอยู่ไฟกันเล่นๆก็แล้วกันนะครับ
อยู่ไฟ Thailand Only ดูบุพเพฯก็เลยรู้ว่า อยู่ไฟมีกันมาตั้งแต่สมัยอยุธยาแล้ว แต่ใครเป็นคนคิดริเริ่มเป็นผู้แรก ก็ยังสืบสาวไปได้ไม่รู้ความ แต่ที่แน่ๆ นางทองกีมาร์ มิได้อยู่ไฟ แสดงว่าคนกรีก คนฝรั่งเศสไม่ได้มีประเพณีอยู่ไฟ ถ้าคุณแม่ว่างๆ ลองไปเปิดกูเกิล ค้นดูสิว่า คนจีน วัฒนธรรม 4000 ปีมีอยู่ไฟไหม ไม่มี ญี่ปุ่น มีอยู่ไฟไหมไม่มี ดูหนังเกาหลีมาหลายเรื่องแล้ว มีอยู่ไฟไหม ไม่มี อเมริกา มีอยู่ไฟไหม ไม่มี อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน ฮอลันลา ล้วนไม่มีอยู่ไฟ แล้วใยทำไมกรุงศรีอยุธยาดันมีอยู่ไฟ
นี่แหละยังหาต้นตอของ Thailand Only นี้ไม่ได้จนถึงปัจจุบันนี้ ข้อมูลบางส่วนจากหนังสือ คราสและควินิน โดย พิพัฒน์ พสุธารชาติ
