ทำไมตาลิบันกวาดยึดพื้นที่ทั่วอัฟกานิสถานได้รวดเร็ว เหมือนโดมิโนล้ม

ทำไมตาลิบันกวาดยึดพื้นที่ทั่วอัฟกานิสถานได้รวดเร็ว เหมือนโดมิโนล้ม

บีบีซี โดย โจนาธาน บีล ผู้สื่อข่าวสายทหาร รายงานวิเคราะห์สถานการณ์ที่กลุ่มตาลิบันรุกคืบยึดพื้นที่คืนในอัฟกานิสถานอย่างรวดเร็วเหนือความคาดหมาย จนนานาประเทศเริ่มทยอยอพยพเจ้าหน้าที่ทูตและพลเรือนออกจากกรุงคาบูลแล้ว

เมืองเอกหลายเมืองตกอยู่ในมือของตาลิบันทีละเมืองๆ เหมือนโดมิโนล้ม จนได้ไปเกินครึ่งของทั้ง 34 จังหวัดแล้ว อีกทั้งตาลิบันประชิดใกล้กรุงคาบูล เมืองหลวง ขึ้นทุกขณะ

สถานการณ์ขณะนี้ตรงกับการประเมินของหน่วยข่าวกรองสหรัฐอเมริกาก่อนหน้านี้ว่ากรุงคาบูลจะถูกโจมตีภายในไม่กี่สัปดาห์และรัฐบาลอัฟกานิสถานอาจจะพังครืนภายใน 90 วัน

A Taliban fighter stand guard over surrendered Afghan security members forces in the city of Ghazni, southwest of Kabul, Afghanistan, Friday, Aug. 13, 2021. (AP Photo/Gulabuddin Amiri)

แม้สหรัฐ และองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือ นาโต้ รวมทั้ง อังกฤษ ฝึกทักษะการรบและการใช้อาวุธยุทโธปกรณ์ให้กองกำลังรักษาความมั่นคงอัฟกานิสถานมานาน 20 ปี พร้อมทั้งเชื่อมั่นว่ากองทัพอัฟกานิสถานมีศักยภาพและอำนาจมากขึ้น

แต่สภาพที่เห็นทุกวันนี้ กลับไม่เป็นไปตามที่คาดไว้

Taliban fighters stand guard inside the city of Ghazni, southwest of Kabul, Afghanistan, Friday, Aug. 13, 2021. (AP Photo/Gulabuddin Amiri)

เทียบขุมกำลังกองทัพอัฟกานิสถานกับตาลิบัน

ฝ่ายความมั่นคงอัฟกานิสถานอาจมีกองกำลังถึง 300,000 นาย รวมทั้ง กองทัพบก กองทัพอากาศและตำรวจ แต่กลับมีประวัติมัวหมองมาตลอด เพราะกำลังพลมักได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต หนีทหารและคอร์รัปชัน รวมทั้ง นายพลไร้ศีลธรรมที่เบิกค่าเบี้ยเลี้ยงพลทหารที่ไม่ได้ประจำการแล้วซึ่งเรียกว่า “ทหารผี”

Supporters of the hardline pro-Taliban party Jamiat Ulema-i-Islam-Nazaryati (JUI-N) in Quetta on August 13, 2021. (Photo by Banaras KHAN / AFP)

แม้ไม่ทราบแนชัดว่าขุมกำลังตาลิบันมีจำนวนเท่าไหร่ แต่ศูนย์ต่อต้านการก่อการร้ายสหรัฐฯ โรงเรียนเตรียมทหารเวสต์ พอยต์ของสหรัฐฯ ประเมินว่าอาจจะมีแนวร่วมเป็นนักสู้ประมาณ 60,000 คน ไม่รวมกองหนุนและกลุ่มสนับสนุนซึ่งหากรวมกันแล้วทั้งหมดอาจมากถึง 200,000 คน

ด้านนายไมก์ มาร์ติน อดีตทหารอังกฤษเตือนว่าตาลิบันเป็นกลุ่มก้อนขนาดใหญ่มากและมีเอกภาพ

Taliban fighters patrol inside the city of Ghazni, southwest of Kabul, Afghanistan, Friday, Aug. 13, 2021. (AP Photo/Gulabuddin Amiri)

ส่วนรัฐบาลอัฟกานิสถานถือกำเนิดจากกลุ่มก้อนนักการเมืองท้องถิ่นทำให้เจ้าหน้าที่รัฐเปลี่ยนข้างไปมาเพื่อความอยู่รอดของตัวเอง

เมื่อเทียบขุมทรัพย์ของรัฐบาลอัฟกานิสถานจะเห็นว่ามีความเหนือกว่าตาลิบัน ทั้งเงินทุนและอาวุธ

สีแดงคือเมืองที่ตาลิบันยึดครอง ส่วนสีฟ้าที่เหลือน้อยนิดเป็นของรัฐบาล และสีส้ม คือแดนที่ยังถูกยื้อแย่ง / BBC

เส้นเลือดหลักที่หล่อเลี้ยงการเงินของรัฐบาลอัฟกานิสถานมาจากสหรัฐ ซึ่งจัดสรรเงินหลายพันล้านดอลลาร์เพื่อเป็นเงินเดือนของทหารและอาวุธยุทโธปกรณ์

ด้านผู้ตรวจการพิเศษเพื่อการฟื้นฟูอัฟกานิสถานรายงานเมื่อเดือน ก.ค. ว่า สหรัฐทุ่มเงินกว่า 88,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือกว่า 2,816,000 ล้านบาทสำหรับใช้จ่ายด้านความมั่นคง

ขณะที่ตาลิบันมีรายได้หลักมาจากการค้ายาเสพติดและได้รับการสนับสนุนจากภายนอก โดยเฉพาะปากีสถาน

Stranded people crossing the border between Pakistan Afghanistan, in Chaman, Pakistan, Friday, Aug. 13, 2021. . (AP Photo/Jafar Khan)

ส่วนอาวุธของตาลิบันได้จากการยึดมาจากหน่วยความมั่นคงอัฟกานิสถานซึ่งอาวุธบางส่วนได้รับมาจากสหรัฐฯ รวมทั้ง รถฮัมวี แว่นส่องเวลากลางคืน ปืนกล ปืนครกและปืนใหญ่

นอกจากนี้ ยังมีระเบิดแสวงเครื่องใช้โจมตีกองกำลังอเมริกันและอังกฤษ รวมทั้ง มีความช่ำชองภูมิประเทศซึ่งเป็นข้อได้เปรียบ

Internally displaced Afghans from northern provinces, who fled their home due to fighting between the Taliban and Afghan security personnel, take refuge in a public park Kabul, Afghanistan, Friday, Aug. 13, 2021. (AP Photo/Rahmat Gul)

ยุทธศาสตร์ตีโอบจากเหนือและตะวันตก

นายเบน แบร์รี อดีตนายพลจัตวาแห่งกองทัพอังกฤษและปัจจุบันเป็นนักวิจัยสถาบันยุทธศาสตร์ศึกษาวิเคราะห์ว่าตาลิบันโจมตีจากตอนหนือและตะวันตก ไม่ใช้ยุทธศาสตร์แบบเดิมที่มักจะเริ่มโจมตีจากทางใต้ซึ่งเป็นฐานที่มั่น

Smoke rises after fighting between the Taliban and Afghan security personnel in the city of Kandahar, southwest of Kabul, Afghanistan, Thursday, Aug. 12, 2021. (AP Photo/Sidiqullah Khan)

ตาลิบันยังยึดจุดผ่านแดนและจุดตรวจที่สำคัญ เท่ากับว่าตัดรายได้ศุลกากรที่รัฐบาลผูกขาดเอาไว้ได้

ขณะที่พุ่งเป้าสังหารเจ้าหน้าที่สำคัญๆ นักเคลื่อนไหวด้านสิทธิมนุษยชนและสื่อมวลชน มานานกว่า 20 ปี

ก้าวต่อไป คาดว่าจะบุกยึดเมืองใหญ่ๆ ซึ่งรัฐบาลรัฐบาลอัฟกานิสถานส่งหน่วยคอมมานโดเข้าไปคุ้มกันเมืองลัชการ์ กาห์ไว้แล้ว

People believed to be militants are seen on a pickup truck with a gun in Afghanistan. Reuters ARCHIVE.

สงครามจะจบลงอย่างไร

สถานการณ์ในขณะนี้ ฝ่ายรัฐบาลอัฟกานิสถานตกอยู่ในที่นั่งลำบาก

แจ๊ก วัตลิง สถาบันรอยัล ยูไนเต็ด เซอร์วิสเซส ซึ่งศึกษาด้านการป้องกันและความมั่นคงของอังกฤษ กล่าวว่าหากมองในแง่ร้ายจะเห็นว่ากองทัพอัฟกานิสถานอยู่ในสถานการณ์ที่แย่ลงเรื่อยๆ แต่อาจจะรอดได้ด้วยวิถีทางการเมือง

หากรัฐบาลเอาชนะหัวหน้าเผ่าต่างๆได้ ก็จะมีโอกาสคุมเชิงกันทั้ง 2 ฝ่าย

Internally displaced Afghans from northern provinces, who fled their home take refuge in a public park Kabul, Afghanistan, Friday, Aug. 13, 2021. / Photo/Rahmat Gul

การสู้รบในช่วงฤดูร้อนกำลังจะยุติเพราะหน้าหนาวกำลังมาถึงซึ่งจะเป็นอุปสรรคต่อการสู้รบภาคพื้นดินทำให้มีความเป็นไปได้ว่ากองทัพอัฟกานิสถานและตาลิบันอาจจะเอาชนะกันไม่ได้และรัฐบาลอัฟกานิสถานอาจจะคุมกรุงคาบูลและเมืองใหญ่อีกจำนวนหนึ่งได้ภายในสิ้นปีนี้

…………….

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง :

สหรัฐเผ่น ส่งทหาร3พันอพยพอเมริกันจากคาบูล ตาลิบันใกล้ถึงประตูเมือง

กรุงคาบูลเสี่ยงถูกตีแตก ตาลิบันบุกประชิด ยึดเมืองสำคัญแห่งที่10