หอกลอง หอระฆัง – โลกสิ้นเสียงระฆัง บอกถึงการสิ้นสุดของพระพุทธศาสนา ยักษ์จะมากินมนุษย์ในโลกนี้ ซึ่งหมายถึงการสิ้นสุดศรัทธา มนุษย์จะไร้ความปรานีต่อกัน
แต่บางวัดจะใช้เสียงกลองแทนเสียงระฆัง ซึ่งบางกรณีบ้านเมืองก็จะใช้เสียงกลองเป็นสัญญาณบอกเหตุการณ์ในบ้านเมือง อาจจะเพราะเสียงกลองดังไปได้ไกลกว่าเสียงระฆังในการบอกเหตุ
ในกรุงเทพมหานครก็มีหอกลอง เพื่อใช้ตีบอกเหตุการณ์ต่างๆ มีการรื้อถอนและสร้างขึ้นมาใหม่ ในพื้นที่เดิมคือ บริเวณกรมแผนที่ทหารด้านหลังวัดพระเชตุพนฯ
เนื่องจากความสำคัญของหอกลองนี้ จึงพัฒนาความศักดิ์สิทธิ์ของหอกลอง เกิดมีเจ้าพ่อหอกลองซึ่งหล่อเป็นรูปเทวดา ปัจจุบันสถิตอยู่ในบริเวณศาลหลักเมืองกรุงเทพฯ
หอกลองที่กรุงเทพฯ จะมีกลองอยู่ 3 ใบ มีชื่อกำหนดและหน้าที่ไว้ดังนี้
1.กลองพระสุริยศรี ใช้ตีบอกเวลา (เสียงของกลองพัฒนามาเป็นคำเรียกเวลาในเวลากลางคืน เรียกว่า ทุ่ม เช่น เวลา 1 ทุ่ม คือ 19 นาฬิกา เป็นต้น
2.กลองอัศเจรีย์ ใช้ตีบอกสัญญาณ ไฟไหม้ ปัจจุบันไม่ใช้แล้ว
3.กลองพิฆาตไพรี ใช้ตีเมืองเกิดศึกสงคราม มีการระดมพล มีกลองสำคัญ ที่เชื่อว่าเป็นกลองพิฆาตไพรีอยู่ในวิหารพระศรีศากยมุนี วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร มีลักษณะแปลกกว่ากลองทั่วไป
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์
