“ตอนที่เห็นตารินเขาปีนขึ้นไปเก็บหมาก ตาเขาปีนเร็วมาก แป๊บเดียวขึ้นไป สุดยอดเลย ต้นหมากบางต้นสูงเท่าตึก 4-5 ชั้นเลยนะครับ มันก็จะโยกเยกๆ น่ากลัวครับ คือต้องมีความกล้า ความอดทน แล้วก็ต้องชำนาญมากๆ ไม่งั้นปีนไม่ได้ครับ”
น้ำเสียงจริงจังชัดถ้อยชัดคำของเช็ค เด็กชายบุญฤทธิ์ ขันทอง หลังมีโอกาสเปิดมุมมองสัมผัสชีวิตชาวสวนหมากใน เมืองกรุง
หมากหลายร้อยต้นยืนเรียงรายในพื้นที่ราว 15 ไร่ สวนนี้อยู่เขตราษฎร์บูรณะ ฝั่งธนบุรี ชานเมืองกรุงเทพมหานคร แทรกแซงรายล้อมไปด้วยพืชพันธุ์นานา ผลหมากรากไม้ ทั้งกล้วย มะพร้าว มะม่วง มะละกอ และชมพู่มะเหมี่ยว บรรยากาศร่มรื่นสดชื่นราวกับชนบท
สวนหมากย่านราษฎร์บูรณะเป็นสวนหมากดั้งเดิมที่ ไพรัช-สายสุนีย์ เกตุทองเรือง หรือลุงเหมี่ยว กับ ป้าจุ๋ม ผู้ทำเกษตรในเมืองมากว่า 30 ปี สืบทอดวิถีชาวสวนหมากจากรุ่นพ่อรุ่นแม่ แถมเปิดบ้านต้อนรับทุกคนให้ไปเที่ยว ไปชม ทำความรู้จักต้นหมากที่หลายคนเกือบจะลืมเลือน
“สมัยก่อนในแถบราษฎร์บูรณะก็มีแต่สวนหมากทั้งนั้น พอช่วงฤดูเก็บเกี่ยวก็จะขนหมากไปส่งขายกันตามตลาดใหญ่ๆ ล่องเรือไปตามลำคลอง ลัดเลาะออกแม่น้ำเจ้าพระยา ตามพ่อกับแม่ไป เดี๋ยวนี้ความเจริญเข้ามา ที่ดินมีราคาแพง คนส่วนใหญ่ก็ ไม่นิยมทำสวนกัน แต่ครอบครัวเรายังทำอยู่ ค่อยๆ ขยับปลูกพืชผลชนิดอื่นๆ ผสมผสานกันไป เก็บกิน เก็บขายมีรายได้หมุนเวียนทุกวัน” ลุงเหมี่ยวเล่าที่มาที่ไป
Advertisement
หมากรสฝาดเคี้ยวกินกับปูนแดงและ ใบพลู คนเรากินหมากกันมาเป็นพันๆ ปี สมัยก่อนใครกินหมากปากแดง ฟันดำวาววามเหมือนแสงนิล ถือว่าสง่างาม
ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงคราม ออกนโยบายให้เลิกกินหมาก ความนิยมจึงค่อยๆ ลดน้อยลงเรื่อยๆ เมื่อคนกินหมากน้อยลง สวนหมากก็ทยอยเปลี่ยนเป็นบ้านจัดสรร โรงงาน ถนนหนทาง เช่นเดียวกับอาชีพรับจ้างปีนเก็บหมากก็พลอยลดลงเช่นกัน
น้องเช็คบอกว่า “ตารินเขารับจ้างปีนหมากมาตั้งแต่อายุ 15 ตอนนี้ตาเขา 74 แล้วครับ แข็งแรงมาก ตาเล่าให้ฟังว่าสมัยก่อนจะใช้ปลอกสวมเท้าที่ใช้ปีนต้นหมากจากเชือกกล้วยน้ำว้า แต่เดี๋ยวนี้ใช้ถุงปุ๋ยสะดวกกว่า อยากลองฝึกปีนดูบ้างครับ ไม่รู้ว่าจะปีนขึ้นไหม”
ปัจจุบันในละแวกราษฎร์บูรณะมีคนที่ประกอบอาชีพปีนต้นหมากเก็บหมากทั้งทะลายได้เพียง 5 คน นับเป็นโอกาสดีของเด็กๆ ที่ได้มาเรียนรู้ สัมผัสประสบการณ์ชาวสวนหมากในย่านบางกอก
“แถวบ้านเราแทบไม่มีสวนหมากแบบนี้แล้วครับ ที่นี่เป็นสวนสุดท้ายแล้วที่มีต้นหมากเป็นร้อยๆ ต้น เยอะขนาดนี้ ไม่เคยรู้จักหมากมาก่อนเลยครับ ที่นี่ร่มรื่น เย็นสบาย มีเรือให้พาย มีกาบหมากให้เล่น ฝึกปีนต้นหมากก็สนุกครับ”
กว่าจะได้หมากสักหนึ่งทะลายไม่ใช่เรื่องง่าย ตามน้องเช็คและเพื่อนๆ ไปเรียนรู้ ล้วงเคล็ดลับการปีนเก็บหมากด้วยมือและ เท้าเปล่า ในทุ่งแสงตะวัน ตอน หมากเมืองกรุง เช้าวันเสาร์ที่ 9 กรกฎาคม เวลา 05.05 น. ทางช่อง 3 กด 33 และเวลา 07.30 น. ทาง facebook ทุ่งแสงตะวัน
กนกวรรณ อำไพ
