พระพุทธรูปปางลีลา จ.กำแพงเพชร
คอลัมน์ – คติ-สัญลักษณ์ สถาปัตยกรรม
คติ-สัญลักษณ์ สถาปัตยกรรม – พระพุทธรูปปางลีลา ณ วัดพระสี่อิริยาบถ จ.กำแพงเพชร หรือวัดพระยืนที่สร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 20-22 เจดีย์ประธานของวัดมีลักษณะเป็นวิหารจัตุรมุข แต่ละด้านของวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นขนาดใหญ่
ทิศตะวันออกของพระพุทธรูปในอิริยาบถปางลีลา ทิศตะวันตกพระพุทธรูปประทับยืน ทิศเหนือพระพุทธรูปประทับนอน และทิศใต้พระพุทธรูปประทับนั่ง
คติของพระพุทธรูปปางลีลาของพระวิหารวัดนี้แตกต่างจากพระพุทธรูปปางลีลาที่พุทธมณฑล จ.นครปฐม ที่เป็นสัญลักษณ์ของการเจริญรุ่งเรืองของพุทธศาสนา และแสดงออกถึงความงดงามของสัญลักษณ์ของมหาบุรุษ
พระพุทธรูปปางลีลาของวัดสี่อิริยาบถนี้เป็นคติและสัญลักษณ์ร่วมกันของพระพุทธรูปปูนปั้นรอบพระวิหารที่หมายถึงคติธรรมของการปฏิบัติธรรมที่เรียกว่า มหาสติปัฏฐาน 4 ก็คือ
การตั้งสติ กำหนดพิจารณาสิ่งทั้งหลายในความเห็นตามความเป็นจริง ตามที่สิ่งนั้นมันเป็นของ มัน เป็นการตั้งสติพิจารณากายให้รู้เห็นตามความเป็นจริงว่าเป็นเพียงแต่งกาย ไม่ใช่สัตว์ไม่ใช่บุคคลตัวตน
วิธีปฏิบัติก็คือการรู้อิริยาบถทั้งสี่ ได้แก่ ยืน เดิน นอน นั่ง ว่าเป็นเพียงรูปที่ปรากฏและต้องมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา
เพื่อให้เข้าใจว่า “สิ่งที่ปรากฏนั้น เป็นเพียงความรู้สึก หรือความระลึกได้”
เมื่อรู้เช่นนั้นแล้ว ก็จะเกิดความเข้าใจแจ้งชัดว่า
“ตัณหา และอุปาทาน” (ความยึดมั่น ถือมั่น ว่าเป็นตัวตน) “ก็ย่อมอาศัยมิได้” ก็คือ มันเป็นเช่นนี้เอง
ซึ่งก็คือการปฏิบัติเพื่อการพ้นไปจากทุกข์โดยสิ้นเชิง อันเป็นสุดทางแห่งอุดมคติของการนับถือพุทธศาสนา
โดย – ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์
