ต้นจาก พืชตระกูลปาล์มที่เก่าแก่ ชอบขึ้นอยู่บริเวณริมแม่น้ำที่มีสภาพน้ำกร่อย เช่นเดียวกับริมฝั่งแม่น้ำตรัง เริ่มตั้งแต่ ตำบลย่านซื่อ ตำบลบางหมาก ตำบลคลองลุ ตำบลบางเป้า ตำบลบ่อน้ำร้อน ตำบลกันตังใต้ และตำบลวังวน เป็นพื้นที่ที่เหมาะสมในการเจริญเติบโตของต้นจาก มีพื้นที่นับหมื่นไร่ เป็นพืชอเนกประสงค์ สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายส่วน นำมาประกอบอาหาร-เครื่องดื่ม สิ่งประดิษฐ์ เครื่องหัตถกรรม ภาชนะใช้สอย รวมทั้งช่วยรักษาระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ
เดิมทีเกษตรกรปลูกจากเพื่อนำใบอ่อนจากมาผลิตใบจากแห้งสำหรับมวนบุหรี่ซึ่งเป็นที่ต้องการของตลาดสูง โดยเฉพาะทางภาคใต้ และจากภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้นได้นำเศษส่วนที่เหลือมาทำเสวียนหม้อ (เครื่องจักสาน) ติหมาใบจาก (ใช้ตักน้ำ) เพื่อใช้ในครัวเรือน ปัจจุบันการปรับเปลี่ยนการใช้ชีวิตใส่ใจสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ เช่น ใบจาก จึงมีความน่าสนใจ ทำให้เกิดแนวคิดในการขับเคลื่อนงานแบบมีส่วนร่วมในรูปแบบการส่งเสริมเกษตรตามระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่เพื่อจะพัฒนาผลิตภัณฑ์จากต้นจาก ซึ่งแต่เดิมที่ใช้เพื่อมวนบุหรี่มาเป็นภาชนะทดแทนพลาสติกและพัฒนาการผลิตน้ำตาลจากในรูปแบบที่ทันสมัยมากขึ้นเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าและสืบสานภูมิปัญญาที่มีมานานกว่าร้อยปี
โดย คุณวสันต์ สุขสุวรรณ เกษตรจังหวัดตรัง ได้สนับสนุนและส่งเสริมเกษตรกรทำการเกษตรแบบแปลงใหญ่ โดยกล่าวว่า “ต้นจาก สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย ยอดจาก นำไปแปรรูปเป็นใบจากแห้ง ติหมาใบจาก เรือใบจาก จานใบจาก ใบจากที่คลี่แล้ว นำมาห่อขนมจาก ใบจากแก่ นำมาเย็บเป็นตับจาก ใช้มุงหลังคา ก้านจาก นำมาทำงานหัตถกรรมจักสานเป็นภาชนะต่างๆ งวงจากอ่อน นำมาฝานตากแห้งทำเป็นชา เรียกว่า ชาดอกจาก ผลจาก ผลอ่อนสามารถนำมาประกอบอาหารได้ เมื่อผลจากมีอายุ ประมาณ 3-4 เดือน นำมาผ่าจะเห็นลูกจากมีเมล็ดเป็นรูปยาวรีสีขาวขุ่น นำมาทำลูกจากลอยแก้ว ก็แสนอร่อยหอมหวานเช่นกัน”
วิธีการปลูกจาก การเตรียมพื้นที่ริมฝั่งแม่น้ำหรือในบ่อกุ้งร้าง นำเมล็ดจากที่งอกแล้วมาปลูกโดยการเหยียบเมล็ดให้จมลงไปในโคลนป้องกันการลอยไปตามน้ำ ระยะปลูก 4×4 เมตร หลังจากนั้น ก็ปล่อยให้ต้นจากเจริญเติบโตโดยจะมีการแตกกอจากต้นเดิมเป็นต้นใหม่ จาก 1 เป็น 2 เป็น 4 เป็น 6 ไปเรื่อยๆ ตามลำดับ หลังจากปีที่ 3 ให้มีการตัดแต่งทางใบ ปีละ 1 ครั้ง สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้เมื่ออายุ 5 ปีเป็นต้นไป ปลูกครั้งเดียวสามารถเก็บผลผลิตได้ตลอดไป”
น้ำหวานจาก ได้จากการตัดนกจากหรือทะลายจาก นำมาใช้ประกอบอาหารแทนน้ำตาลทราย มีรสชาติดี นอกจากนี้ ยังสามารถแปรรูปได้หลากหลายรูปแบบ
ลุงสมบูรณ์ ปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ซึ่งเกิดมาพร้อมป่าจากมามากกว่า 70 ปี เล่าว่า “ลุงอายุ 73 ปีแล้วเกิดมาก็เห็นต้นจาก พ่อแม่มีอาชีพทำน้ำตาลจาก ลุงก็ได้สืบทอดอาชีพนี้มาจนถึงปัจจุบัน สามารถสร้างรายได้ให้ครอบครัวได้ทุกวัน เฉลี่ยแล้วไม่น้อยกว่าเดือนละ 20,000 บาท” เมื่อเห็นรายได้แล้วก็ตามไปดูวิธีการแปรรูปน้ำตาลจากกันเลย
ขั้นตอนการเก็บเกี่ยวน้ำหวานจาก
การเตรียมงวงจาก
- เดินสำรวจเพื่อคัดเลือกงวงจากที่มีความสมบูรณ์ ได้แก่ งวงที่มีผลจากตั้งแต่ 30 ผลขึ้นไป
- ลอกกาบบนงวงจากออกให้หมด ให้เหลือเฉพาะทะลายจากและงวงจาก
- การน้าว การนวด การตีงวงจาก โดยการใช้มือทั้งสองข้างจับที่ทะลายจากแล้วดึงโน้มเข้าหาตัวแล้วโยก หรือใช้เท้าเหยียบที่ทะลาย เหยียบลงให้ถึงพื้น โยกไปมาประมาณงวงละ 7 ครั้งต่อต้นต่อวัน ซึ่งการนวดงวงจากนี้จะทำการนวดทั้งหมด 3 รอบ รอบละ 3 วัน ระยะห่างระหว่างรอบห่างกัน 15 วัน
- การตัดปลายงวงที่มีทะลายจากออก เมื่อนวดครบ 3 รอบแล้วให้ตัดทะลายจากออก โดยตัดที่ตำแหน่งปลายที่ติดกับลูกจาก
- การตัดงวงจาก โดยการเฉือนจากด้านล่างขึ้นบนทำมุม 45 องศา ให้บางที่สุด ทำซ้ำจำนวน 3 วัน
- วันที่ 4 เวลา 16.00 น. เริ่มตัดงวงจากแล้วสามารถเก็บเกี่ยวน้ำหวานได้ โดยหลังจากที่ใช้มีดตัดงวงจาก ทำลิ้นสำหรับเป็นทางไหลของน้ำหวาน แล้วให้เอากระบอกไม้ไผ่หรือขวดพลาสติกที่เตรียมไว้สอดเข้าไปในช่องที่เจาะไว้เพื่อรองรับน้ำหวานที่หยดลงมา ทิ้งไว้ 1 คืน
- เวลา 06.00 น. เก็บกระบอกรองรับน้ำหวานแต่ละต้นนำมาเทรวมกันโดยผ่านผ้าขาวบางเพื่อกรองสิ่งเจือปนในน้ำหวาน
นอกจากการประกอบอาชีพทำสวนจาก ทำน้ำตาลจากแล้ว ลุงสมบูรณ์ ยังเป็นสมาชิกแปลงใหญ่ต้นจากตำบลบางหมาก โดยได้รับการสนับสนุนจากกรมส่งเสริมการเกษตร สำนักงานเกษตรอำเภอกันตัง และหน่วยงานภาคี เป็นแหล่งศึกษาดูงานที่มีวัตถุประสงค์การส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการทำสวนจากและการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นและถ่ายทอดสู่รุ่นลูกรุ่นหลานต่อไป
สนใจผลิตภัณฑ์หรือไปเยี่ยมชมวิถีชีวิตชุมชนป่าจากบ้านโต๊ะเมือง ติดต่อได้ที่ วิสาหกิจชุมชนแปลงใหญ่จากอำเภอกันตัง คุณนุชรีย์ จิโรจน์กุล (ลูกสาวลุงสมบูรณ์) เลขที่ 141/1 หมู่ที่ 4 ตำบลบางหมาก อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง โทร. 083-088-4978 หรือสำนักงานเกษตรอำเภอกันตัง โทร. 075-251-742
อัญชัน หลายคนมองว่าเป็นวัชพืช จริงๆ แล้วไม่ถือว่าเป็นวัชพืชโดยตรง แต่ก็มีลักษณะบางอย่างที่คล้ายวัชพืชในบางบริบท เช่น โตเร็ว เลื้อยคลุมพื้นที่ได้ง่าย ถ้าไม่ควบคุม อัญชันอาจขึ้นคลุมต้นไม้อื่นหรือแทรกในแปลงเพาะปลูกได้ ในทางการเกษตรและสมุนไพร อัญชันถือเป็นพืชที่มีประโยชน์มาก เช่น ใช้ทำสีอาหาร สกัดเป็นสมุนไพร หรือใช้เป็นพืชคลุมดินบำรุงดิน เพราะเป็นพืชตระกูลถั่วที่ช่วยตรึงไนโตรเจน ปัจจุบันมีเกษตรกรในพื้นที่จังหวัดมหาสารคามเริ่มมีการปลูกอัญชันสร้างรายได้กันมากขึ้น โดยการปลูกและนำไปตากขายเป็นดอกแห้ง ให้กับพ่อค้าแม่ค้าที่จะส่งออกไปต่างประเทศ โดยตลาดหลักตอนนี้อยู่ที่ประเทศจีนสำหรับการนำไปทำสมุนไพร ชมพู่-เฌอพัชญ์ นามชารี พนักงานบริษัทเอกชน เจ้าของสวนพรธิดา การ์เด้น – สวนอัญชัน ออร์แกนิค ปากทางบ้านนาเลา อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม ผู้เป็นแรงผลักดันและสนับสนุนให้ครอบครัวสร้างรายได้เสริมจากการปลูกอัญชันส่งขายสร้างรายได้เสริมกว่าเดือนละ 30,000 บาท จุดเริ่มต้นของการปลูกอัญชันสร้างรายได้ คุณชมพู่เล่าให้ฟังว่า เกิดจากที่คุณแม่เห็นเพื่อนบ้านเริ่มปลูกอัญชันกันเยอะ จึงได้มาปรึกษากับตนเองว่าอยากจะปลูกอัญ
“ทุเรียน” ราชาผลไม้ของไทย มีหลากหลายสายพันธุ์ บางชื่อบางสายพันธุ์อาจจะไม่คุ้นหู แต่ทุเรียนไทยก็อร่อยไม่แพ้ของที่อื่น ยิ่งใกล้ฤดูของทุเรียนเมื่อไหร่ คอทุเรียนต้องรีบไปจับจ่ายกันแน่นอน ซึ่งต้องยอมรับว่าเป็นผลไม้ที่ราคาค่อนข้างสูง แต่ก็มีหลายคนที่ยอมจ่ายเพื่อความอร่อย เอกลักษณ์เฉพาะที่หลายคนหลงใหล รู้ก่อน เตรียมก่อน กำเงินให้พร้อม คอทุเรียนห้ามพลาด วันนี้เทคโนโลยีชาวบ้านจะพาไปส่อง 5 อันดับพันธุ์ทุเรียนแพงที่สุดในไทย จะมีสายพันธุ์ไหนกันบ้างต้องไปดู ราคาอาจจะแพง แต่ละลูกจะมีที่มาและมีเอกลักษณ์เด่น ที่ใครได้ลิ้มลองต้องบอกอร่อย สมกับราคาที่ยอมจ่าย อร่อยแค่ไหนก็ทุ่มสุดตัว อันดับที่ 5 ทุเรียนสายพันธุ์หนามดำ (สวนบ้านไร่ธนิสร) ทุเรียนสายพันธุ์หนามดำ หรือ โอวฉี่ มีการนำต้นพันธุ์มาทดลองปลูกควบคู่กับการปลูกลำไย และพบว่าให้ผลผลิตสมบูรณ์ ลูกกลม ตกไซซ์น้อย ดูแลง่าย ทนต่อโรคระบาดและราคาสูง ใช้เวลาปลูก 3-4 ปีก็ให้ผลผลิตแล้ว ทุเรียนหนามดำ หรือ โอวฉี่ มีถิ่นฐานมาจากมาเลเซีย จุดเด่นรสชาติจะหวานมัน หวานแหลม มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เนื้อเยอะ เนื้อนุ่ม เนียน เหมือนทานเค้ก คล้ายกับการทานทุเรียนก้านยาวและพวงมณีผสมกั
เคยได้ยินกันไหม? ที่ว่ากินปลาแล้วจะฉลาด มีงานวิจัยจากคณะพยาบาลศาสตร์และสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเพนซิลวาเนีย สหรัฐอเมริกา ตรวจสอบการกินปลาของเด็กวัย 9-11 ปีในประเทศจีนจำนวน 541 คน พบข้อสรุปที่น่าสนใจว่า กรดไขมันโอเมก้า 3 เข้าไปสะสมในสมองช่วยให้เด็กมีสภาพการนอนหลับที่สมบูรณ์ขึ้น ผลที่ตามมาคือพฤติกรรมด้านการเรียนรู้ดีขึ้น ก้าวร้าวน้อยลง ใช้เวลากับการเรียนได้มากขึ้น ความฉลาดจึงเป็นผลพวงที่ตามมาจากสภาพการนอนหลับที่ดีขึ้นนั่นเอง ปลาเป็นแหล่งของโอเมก้า 3 ที่ดีที่สุด และที่สำคัญปลาของไทยเราก็มีโอเมก้า 3 สูง ไม่แพ้ปลาแซลมอน แถมยังมีราคาที่ถูกและหากินได้ง่าย ในโอเมก้า 3 เป็นกรดไขมันจำเป็นที่ช่วยในเรื่องการทำงานของระบบประสาท ช่วยเพิ่มความจำ ทำให้ฉลาด และไอคิวดี ถ้าอยากได้โอเมก้า 3 ต้องเลือกกินปลาชนิดไหนดี ลองดูปริมาณโอเมก้า 3 ในปลาของไทยแต่ละชนิด มีประโยชน์มากมายขนาดนี้ 🐟ปลาทู ปลาทูมีไขมันทั้งหมด 3.8 กรัม มีโอเมก้า 6 อยู่ที่ 0.06 กรัม มีโอเมก้า 3 อยู่ที่ 0.22 กรัม แต่ถ้าปลาทูนึ่งมีไขมันทั้งหมด 3.0 กรัม มีโอเมก้า 6 อยู่ที่ 0.03 กรัม มีโอเมก้า 3 อยู่ที่ 0.18 กรัม ข้อมูลโภชนาการ ต่อเนื้อปลา 100 ก
สูตรน้ำหมักไล่แมลงนั้นมีหลากหลายสูตรมากมาย โดยส่วนใหญ่ใช้เป็นสมุนไพรไทย แต่น้อยคนที่จะรู้ว่า “พริกไทย” วัตถุดิบทำอาหารที่อยู่ในครัวบ้านเรา นั้นสามารถไล่แมลงศัตรูพืชได้เหมือนกัน โดยสูตรน้ำหมักพริกไทยไล่แมลงสูตรนี้ นอกจากจะไล่แมลงต่างๆ ได้ดีแล้ว ยังไม่มีสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อร่างกายอีกด้วย และสามารถใช้ได้ผลกับพืชทุกชนิด เนื่องจากน้ำหมักจากพริกไทยนั้น มีกลิ่นฉุนรุนแรงและประกอบด้วยสารรสเผ็ด และสารที่มีกลิ่นฉุนและเผ็ดร้อน จึงทำให้สามารถมีฤทธิ์ในการขับไล่แมลงได้ดีทีเดียว สูตรที่ 1 วัตถุดิบ 1. เมล็ดพริกไทยดำ หรือเมล็ดพริกไทยขาว 4 ช้อนโต๊ะ 2. น้ำสะอาด 1 ลิตร ขั้นตอนการทำ 1. ตำพริกไทยดำและพริกไทยขาวให้ละเอียด (การตำจะช่วยให้สารที่ให้รสเผ็ดและสารให้กลิ่นฉุน ในพริกไทยออกมาได้ดีขึ้น) 2. จากนั้นนำพริกไทยที่ตำละเอียดดีแล้ว กรอกใส่ขวดที่บรรจุน้ำสะอาดไว้แล้ว 3. หมักทิ้งไว้ 1 คืน สามารถนำไปใช้ได้เลย สูตรที่ 2 วัตถุดิบ 1. เมล็ดพริกไทยดำ หรือเมล็ดพริกไทยขาว 4 ช้อนโต๊ะ 2. น้ำสะอาด 500 มิลลิลิตร 3. น้ำยาล้างจาน 1 ช้อนชา 4. มะนาว 1 ผล ขั้นตอนการทำ 1. ตั้งหม้อบนเตา ใส่น้ำ 250 มิลลิลิตร ลงไปจากนั้นนำพริกไทย
