เผือกหอมทอดกรอบ ผลิตภัณฑ์ที่มีความหวาน มัน กรอบ เหมาะเป็นอาหารว่าง กินคู่กับเครื่องดื่มร้อนหรือเย็นที่ได้อรรถรส เผือกหอมทอดกรอบเป็นการนำผลผลิตเผือกหอมของเกษตรกรที่เข้าร่วมในโครงการปลูกเผือกหอมแปลงใหญ่มาแปรรูปเพื่อการเพิ่มมูลค่า เป็นการยกระดับรายได้ของสมาชิกวิสาหกิจชุมชนแปรรูปเผือกหอม ให้ก้าวผ่านพ้นวิกฤตเศรษฐกิจไปสู่วิถีการยังชีพที่มั่นคงยั่งยืน
คุณสุพจน์ ประสมทอง เกษตรอำเภอบ้านหมอ เล่าให้ฟังว่า ในเขตอำเภอบ้านหมอสภาพพื้นที่โดยทั่วไปมีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมต่อการปลูกพืชหลายชนิดได้คุณภาพดี ในสภาวะวิกฤตเศรษฐกิจที่ผันแปรนอกจากการทำนาที่เป็นอาชีพหลักแล้วเกษตรกรยังสามารถปลูกเผือกหอมเป็นพืชหมุนเวียนเสริมรายได้เพื่อความมั่นคงในการยังชีพ
เผือกหอม เป็นพืชล้มลุก มีหัวใต้ดินเป็นส่วนสะสมอาหารที่นำมาแปรรูปได้ทั้งอาหารคาวและหวาน ให้คุณค่าทางโภชนาการสูง เผือกหอมเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญในเชิงการค้าที่สร้างรายได้เงินแสนบาทให้แก่เกษตรกร
เมื่อผลผลิตเผือกหอมมีปริมาณมากขึ้น ราคาผลผลิตตกต่ำ จึงส่งเสริมให้เกษตรกรและประชาชนนำไปแปรรูปเป็นเผือกหอมทอดกรอบเพื่อเพิ่มมูลค่าผลผลิต และส่งเสริมให้รวมตัวกันเป็นกลุ่มไปขอจดทะเบียนเป็น “วิสาหกิจชุมชน…” ที่สำนักงานเกษตรอำเภอ เพื่อให้สมาชิกทุกคนได้มีส่วนร่วมในการคิด การทำหรือพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ซึ่งจะทำให้เกษตรกรและประชาชนมีการยกระดับรายได้นำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตที่มั่นคงยั่งยืน
คุณสมคิด ภูมิรัตน์ ประธานวิสาหกิจชุมชนแปรรูปเผือกหอม เล่าให้ฟังว่า เกษตรกรและชาวบ้านต้นหนอง ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา ปลูกเผือกหอม หลังจากเสร็จงานนาข้าว นาเผือกหอมแล้ว ก็ไม่ได้ทำงานอะไร
ในช่วงปี 2545 เผือกหอมมีราคาถูกมาก เกษตรกรและชาวบ้านจึงมาจับกลุ่มคุยกันเพื่อหาวิธีการที่จะนำเผือกหอมมาใช้ให้ได้คุณค่าเพิ่มมากขึ้น จึงนำเผือกหอมมาทดลองทำการแปรรูป ในครั้งแรกได้นำเผือกหอมที่ทอดแล้วใส่น้ำตาลปี๊บแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ จึงได้คิดค้นวิธีใหม่ด้วยการนำเผือกหอมไปทอด แล้วชุบกับน้ำเชื่อมที่มีส่วนผสมของน้ำตาลทราย ทอดซ้ำอีกครั้งทำให้ได้ความหวาน มัน กรอบ เก็บรักษาไว้ได้นาน เป็นที่พึงพอใจของผู้บริโภค
เพื่อก้าวสู่วิถีที่มั่นคง วันที่ 14 กรกฎาคม 2545 แม่บ้านเกษตรกรได้รวมตัวกันขอจัดตั้งเป็นกลุ่มแม่บ้านแปรรูปเผือกหอม มีสมาชิก 24 คน ได้ร่วมลงหุ้น หุ้นละ 100 บาท รวม 30 หุ้น ต่อมาได้ไปจดทะเบียนเป็นชื่อ “วิสาหกิจชุมชนแปรรูปเผือกหอม” ที่สำนักงานเกษตรอำเภอบ้านหมอ เมื่อวันที่ 20 มกราคม 2549 มีสมาชิกทั้งหมด 48 คน รวม 112 หุ้น
วัตถุประสงค์ เพื่อส่งเสริมให้สมาชิกใช้เวลาว่างมาร่วมกันแปรรูปเผือกหอมเป็นการเพิ่มมูลค่าผลผลิต เพื่อยืดอายุการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ไว้ได้นานขึ้น และเพื่อให้สมาชิกและชาวบ้านในชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้น
วิธีการแปรรูป ให้ปอกเปลือกเผือกหอมออกแล้วล้างด้วยน้ำให้สะอาด จากนั้นนำเผือกหอมมาฝานเป็นแผ่นบางๆ ด้วยมีดปอกผลไม้หรือจะใช้เครื่องสไลซ์เผือกหอมให้เป็นแผ่นๆ ก็ได้ แล้วนำไปทอดด้วยไฟร้อนปานกลางนาน 10-15 นาที ก็จะได้เผือกหอมทอดกรอบ ตักออกใส่ตะแกรงพักไว้พออุ่นเย็นแล้วนำไปชุบกับน้ำเชื่อม ตักขึ้นมาใส่ในภาชนะวางพักไว้สักครู่แล้วนำไปทอดอีกครั้งด้วยไฟร้อนปานกลาง ขณะทอดเมื่อสังเกตดูพบว่าเนื้อเผือกหอมที่ทอดมีสีเหลืองสวยแล้วก็ตักใส่ตะแกรงที่มีกระดาษรองเพื่อซับน้ำมันออก ปล่อยไว้ให้เย็นจะได้เผือกหอมทอดกรอบ หวาน มัน อร่อย แล้วจัดการบรรจุถุงเป็นผลิตภัณฑ์พร้อมจำหน่ายสู่ผู้บริโภค
สูตรการทำน้ำเชื่อม นำน้ำสะอาด 1 ลิตร ใส่ในหม้อ แล้วเติมน้ำตาลทรายลงไป 1 กิโลกรัม ยกตั้งบนเตาไฟปรับความร้อนในระดับปานกลาง ต้มนาน 25-30 นาที ก็จะได้น้ำเชื่อมพร้อมให้นำไปชุบเผือกหอมก่อนนำไปทอด
การแปรรูปเผือกหอมทอดกรอบ วิสาหกิจชุมชนได้เลือกใช้วัตถุดิบเผือกหอมที่มีอยู่ในท้องถิ่นที่เป็นผลผลิตของสมาชิกและเกษตรกร บางส่วนก็จัดซื้อจากพื้นที่ใกล้เคียง วัตถุดิบเผือกหอมได้รับซื้อจากสมาชิกราคา 18-20 บาท ต่อกิโลกรัม และได้ทำการแปรรูปเผือกหอมทอดกรอบเฉลี่ยครั้งละ 400-500 กิโลกรัม ต่อวัน
คุณสมคิด เล่าให้ฟังในท้ายนี้ว่า วิสาหกิจชุมชนได้พัฒนาการผลิตเผือกหอมทอดกรอบมาต่อเนื่องจึงทำให้ผลิตภัณฑ์แปรรูปเผือกหอมทอดกรอบ และได้รับอนุญาตให้ใช้เครื่องหมาย อย.19-2-00855-2-0001 “เผือกหอมทอดกรอบ” กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรแปรรูปเผือกหอม อีกทั้งยังได้รับคัดสรรให้เป็นสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ หรือสินค้า OTOP Product Champion ระดับสี่ดาว ประเภทอาหาร
ความมั่นคงและฐานะทางเศรษฐกิจ การบริหารงานของคณะกรรมการกลุ่ม ความร่วมมือของสมาชิก การได้รับการสนับสนุนช่วยเหลือจากหลายหน่วยงาน ทำให้กิจกรรมวิสาหกิจชุมชนเจริญเติบโต มีความเข้มแข็งและมีความมั่นคง ปัจจุบันมีสมาชิกเพิ่มเป็น 50 ราย และสมาชิกได้ร่วมลงหุ้น หุ้นละ 100 บาท รวม 185 หุ้น รวมเป็นเงิน 185,000 บาท
ตลาด ผลิตภัณฑ์เผือกหอมทอดกรอบคุณภาพ ส่วนหนึ่งวางขายที่วิสาหกิจชุมชน อีกส่วนหนึ่งจะมีพ่อค้าคนกลางมารับซื้อไปวางขายที่ตลาดในเมืองและจังหวัดใกล้เคียง หรือที่ศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ จังหวัดสระบุรี เผือกหอมทอดกรอบขนาดบรรจุภัณฑ์น้ำหนัก 130 กรัม ขาย 25 บาท และเผือกหอมทอดกรอบขนาดบรรจุภัณฑ์น้ำหนัก 1/2 กิโลกรัม ขาย 90 บาท และทุกสิ้นปีก็จะนำรายได้ส่วนที่เป็นกำไรมาปันผลให้กับสมาชิก และอีกส่วนนำไปใช้เป็นทุนเพื่อพัฒนาการผลิตให้ได้ผลิตภัณฑ์คุณภาพ
ทั้งหมดนี้คือกระบวนการก้าวเดินเพื่อพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ ส่วนหนึ่งเกิดจากความสามัคคี ร่วมคิดรู้ทำ รู้เพิ่มมูลค่าผลผลิตเผือกหอม มีการเชื่อมโยงกับสังคม สมาชิกมีรายได้นำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตที่มั่นคงยั่งยืน
จากเรื่อง เผือกหอมทอดกรอบ…ผลิตภัณฑ์คุณภาพ สร้างรายได้สู่วิถีมั่นคง เป็นทางเลือกที่น่าสนใจเพื่อก้าวสู้กับปัญหาวิกฤตเศรษฐกิจให้มีการยังชีพที่มั่นคง สอบถามเพิ่มได้ที่ คุณสมคิด ภูมิรัตน์ ประธานวิสาหกิจชุมชนแปรรูปเผือกหอม เลขที่ 31 หมู่ที่ 3 ตำบลหรเทพ อำเภอบ้านหมอ จังหวัดสระบุรี โทร. (089) 004-9152 กลุ่มโทร. (089) 089-9694 หรือที่ คุณสุพจน์ ประสมทอง สำนักงานเกษตรอำเภอบ้านหมอ โทร. (087) 753-6840 หรือ (081) 852-5001 ก็ได้เช่นกันครับ
เผยแพร่ครั้งแรกวันพุธที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2561
ต้นขนุนเป็นพืชที่ออกผลบริเวณโคนต้นและโคนกิ่ง “การตอกลิ่มไม้ฝาง” เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ใช้บังคับให้ต้นขนุนออกผลตามตำแหน่งที่ต้องการ เริ่มจากเลือกต้นขนุนอายุ 3-5 ปี ที่พร้อมให้ผลผลิต จากนั้นเหลาแก่นฝางให้มีขนาดและรูปร่างเช่นเดียวกับไม้จิ้มฟัน ตอกทำมุมฉากกับเปลือกต้นขนุน เมื่อถึงเนื้อไม้ตอกต่อไปไม่ได้แล้ว ให้หักก้านส่วนที่เหลือทิ้ง ทารอยแผลด้วยปูนแดง ป้องกันเชื้อโรคไม่ให้เข้าไปตามรอยแผล วิธีตอกลิ่มไม้ฝางสามารถบังคับให้ขนุนออกดอกติดผลบริเวณดังกล่าวได้ แต่ไม่สามารถบังคับให้ออกผลได้ในเวลาจำกัด ต้องคอยจนถึงฤดูที่ให้ผลคือ ครบรอบของการติดผลเท่านั้น บางครั้งต้องใช้เวลาหลายเดือนก็มี คุณลุงไสว ศรียา ปราชญ์ชาวบ้านในพื้นที่อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก ซึ่งเป็นผู้เผยแพร่องค์ความรู้ดังกล่าว ได้บอกกับผู้คนที่สนใจว่า วิธีตอกลิ่มไม้ฝางบังคับให้ขนุนออกผลนั้นเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดมาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษ ก่อนหน้านี้ คุณลุงไสวเคยทดลองนำไม้ไผ่เสียบลูกชิ้น และไม้ชนิดอื่นๆ มาทดลองตอกต้นขนุน แต่ก็ไม่ได้ผลเหมือนกับการใช้แก่นฝาง สาเหตุที่แก่นไม้ฝางช่วยให้ขนุนติดลูกได้นั้น เกิดจากในไม้แก่นไม้ฝางมีสารชนิดห
ชะอม เป็นไม้ยืนต้นตระกูลถั่ว ที่มีอายุยืนนาน เป็นไม้เถาเลื้อย มีฝักเหมือนกระถิน เมล็ดนำมาปลูกได้ กิ่งอ่อน ยอดอ่อน ใบอ่อน มีกลิ่นหอมฉุนเฉพาะตัว และมีวิตามินเอสูง ยอดชะอมจัดเป็นอาหารประเภทผักที่มีคุณค่าอาหารสูงยิ่ง ทั้งวิตามินเอ โปรตีน และเยื่อใยที่ร่างกายต้องการ ตามลำต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลมหรือไม่มีหนาม ใบเป็นใบประกอบขนาดเล็ก มีก้านใบแยกเป็นใบอยู่ 2 ทาง ลักษณะคล้ายใบกระถิน หรือใบส้มป่อย ต้นชะอมหากถูกเด็ดยอดจะแตกกิ่งข้างต้นหนาแน่น คุณดอกไม้ อินอ้น หรือ ป้าดอกไม้ วัย 78 ปี ที่ถือเป็นเกษตรกรที่เริ่มปลูกชะอมไร้หนามรายแรกๆ ของ อ.ตะพานหิน และเป็นประธานกลุ่มผู้ปลูกชะอมไร้หนามบ้านคลองข่อย บ้านเลขที่ 31/6 หมู่ 6 บ้านคลองข่อย ซอย 13 ต.ไผ่หลวง อ.ตะพานหิน จ.พิจิตร แหล่งปลูกชะอมพื้นที่ใหญ่แห่งหนึ่งของจังหวัดพิจิตร อยู่ที่อำเภอตะพานหิน ที่ขึ้นชื่อในเรื่องของการปลูกชะอมพันธุ์ไร้หนาม ดังคำขวัญของ อ.ตะพานหิน “ถิ่นชะอมไร้หนาม งามหลวงพ่อโต งานประเพณีกำฟ้า ทอผ้าป่าแดง” “ชะอม” หลายคนจะต้องนึกถึงเมนูอาหารที่แสนอร่อยจากผักพื้นบ้านชนิดนี้ที่มีกลิ่นและรสชาติเฉพาะตัว อาทิ ชะอมชุบไข่ทอดกับน้ำพริกกะปิ แกงแคไก่อา
หากใครมีโอกาสเดินทางไปภาคใต้ อาจเคยรับประทานถั่วหรั่งต้มใส่เกลือ หนึ่งในอาหารว่างแสนอร่อย เมล็ดถั่วหรั่งใช้ต้มรับประทานเช่นเดียวกับถั่วลิสง เมล็ดอ่อนนิยมผัดแทนเมล็ดถั่วลันเตา ใช้ประกอบอาหารประเภทแกง หรือต้มซุปก็ดี จุดเด่นไม่พบเชื้ออัลฟาท็อกซิน แม้จะเก็บไว้เป็นเวลานานหลายสัปดาห์ เมล็ดถั่วหรั่งมีคุณค่าทางโภชนาการสูง โดยมีคาร์โบไฮเดรต 55-72% น้ำมัน 6-7% โปรตีน 18-20% นอกจากนี้ ยังมีสารเบต้าแคโรทีน ไทอะมีน ไรโบเฟลวิน ไนอะซิน วิตามินซี และมีสารเมทไธโอนีน ซึ่งเป็นสารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายในปริมาณสูงกว่าถั่วชนิดอื่น ถั่วหรั่งมีใบรูปร่างใบหอก ก้านใบสีเขียวอมม่วง ลำต้นสีม่วงแดง ดอกสีเหลือง ผิวฝักมีสีขาวอมน้ำตาล เยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง ดอกบานเมื่อมีอายุ 38 วัน มีเปอร์เซ็นต์กะเทาะเปลือกสูงถึง 73 เปอร์เซ็นต์ ฝักและเมล็ดเจริญเติบโตในดิน หลังจากผสมเกสรแล้วจะแทงเข็มส่งเมล็ดลงดิน พัฒนามาจนเป็นเมล็ดที่สมบูรณ์ คล้ายกับถั่วลิสง โดย 1 ฝัก มีเพียงเมล็ดเดียว ถั่วหรั่งมีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปแอฟริกา ในต่างประเทศเรียกว่า ถั่วคองโก ถั่วมาดากัสการ์ และถั่วแบมบารา แต่ไม่มีบันทึกไว้ว่ามีการนำมาปลูกในประเทศไทยตั้งแต่เม
หญ้าหวาน มีกำเนิดแถบอเมริกาใต้ ใบของต้นหญ้าหวานมีรสหวาน เริ่มเข้าสู่ประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ. 2550 และปลูกกันมากในภาคเหนือ โดยเฉพาะที่จังหวัดเชียงใหม่ ลำพูน และเชียงราย หญ้าหวานจึงจัดอยู่ในพืชสมุนไพรอีกชนิดหนึ่ง ความพิเศษของหญ้าหวานคือ ส่วนของใบให้ความหวานมากกว่าน้ำตาลถึง 10-15 เท่า แต่ความหวานนี้ไม่ก่อให้เกิดพลังงานแต่อย่างไร ด้วยความพิเศษของหญ้าหวานนี้ หญ้าหวานจึงเป็นพืชที่ได้รับความสนใจทั้งทางด้านอุตสาหกรรม การแพทย์ ยาสมุนไพร เครื่องดื่ม นำไปสู่การปลูกเป็นพืชสร้างรายได้หลักและเสริมของเกษตรกรหลายจังหวัด คุณณัฐกานต์ อุตะมะติง หรือ พี่ยุ้ย อยู่ที่หมู่ 7 ตำบลแม่สาบ อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ สาวบัญชีสานต่องานเกษตรของครอบครัวปลูกและแปรรูปหญ้าหวานอินทรีย์ ตอบรับกระแสคนรักสุขภาพกำลังมาแรง ใช้เวลาว่างจากงานประจำช่วงวันเสาร์-อาทิตย์ในการดูแล ฟันรายได้ 40,000 บาทต่อเดือน พี่ยุ้ย เล่าให้ฟังว่า ปัจจุบันตนเองทำงานประจำเป็นพนักงานการเงินและบัญชี ที่โรงพยาบาลสะเมิง การปลูกและแปรรูปหญ้าหวานถือเป็นอาชีพเสริมที่เข้ามาสานต่อจากที่พ่อแม่ทำไว้ โดยก่อนหน้านี้พ่อกับแม่เริ่มปลูกหญ้าหวานมาเป็นระยะเวลากว่า 10
