“ข้าวสังข์หยด” เป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองที่มีชื่อเสียงของจังหวัดพัทลุงที่ปลูกกันมาไม่น้อยกว่า 100 ปี ข้าวพันธุ์นี้ได้พัฒนาปรับปรุงพันธุ์ให้บริสุทธิ์ โดยนักปรับปรุงพันธุ์ข้าวแห่งศูนย์วิจัยข้าวพัทลุง ข้าวเจ้าเมื่อหุงสุกในรูปแบบข้าวกล้องหรือข้าวซ้อมมือ มีกลิ่นหอมอ่อนๆ รสชาติอร่อย ข้าวสังข์หยดนับเป็นความภาคภูมิใจของชาวนาเมืองพัทลุง เพราะเป็นข้าวพันธุ์แรกของไทยและของโลก ได้รับการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (Geographical Indication : GI) จากกรมทรัพย์สินทางปัญญา วันที่ 23 มิถุนายน 2549
การปลูกข้าวสังข์หยด
ข้าวสังข์หยดพัทลุงผลิตจากแหล่งปลูกธรรมชาติ ที่ได้ชื่อว่า “อู่ข้าว” ของภาคใต้ เป็นแผ่นดินที่ราบระหว่างทิวเขาบรรทัดกับทะเลสาบสงขลา-พัทลุง ที่อุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งกำเนิดผลผลิตทางการเกษตรหลากหลายชนิด ชาวนาพัทลุงปลูกข้าวสังข์หยดในฤดูนาปี เดือนสิงหาคม-กันยายน เก็บเกี่ยวผลผลิตช่วงเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ของปีถัดไป
การปลูกข้าวสังข์หยด ครอบคลุม 11 อำเภอ เนื้อที่เพาะปลูกรวม 19,655 ไร่ ผลผลิตรวม 7,976 ตันต่อปี ให้ผลผลิตเฉลี่ย 402 กิโลกรัมต่อไร่ โดยแหล่งปลูกสำคัญ ได้แก่ อำเภอควนขนุน อำเภอปากพะยูน และอำเภอป่าบอน มีเกษตรกรที่ได้รับ GI ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงกว่า 102 ราย พื้นที่กว่า 632 ไร่
สินค้าข้าวสังข์หยดที่ผ่านกระบวนการขัดสี 3 ระดับ ของวิสาหกิจชุมชนชาวนาพัทลุงการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาได้ส่งผลกระทบต่อการผลิตและการตลาด ชาวนาพัทลุงมุ่งลดต้นทุนการทำนา เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ปรับตัวสู่การทำนาแบบอินทรีย์ ปลูกพืชบำรุงดิน ใช้ปุ๋ยชีวภาพ ลดค่าใช้จ่ายเรื่องเมล็ดพันธุ์ โดยเก็บพันธุ์ข้าวปลูกไว้ใช้เองเพิ่มมากขึ้น
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 9 สงขลา (สศท.9) สำรวจพบว่า ชาวนาพัทลุงหลายรายใช้เทคโนโลยีเครื่องพ่นเมล็ดพันธุ์ข้าวและปุ๋ย ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต มีผลผลิตต่อไร่เพิ่มขึ้น มากกว่าร้อยละ 11 เพราะทำให้เมล็ดพันธุ์ข้าวและปุ๋ยกระจายทั่วถึงพื้นที่เพาะปลูก สามารถควบคุมปริมาณการใช้และประหยัดเวลา ที่สำคัญทำให้เกษตรกรมีผลผลิตต่อไร่สูงขึ้นเป็น 389 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปี เมื่อเทียบกับการปลูกโดยวิธีปกติที่มีผลผลิตเฉลี่ย 345 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปี
ขณะเดียวกัน ชาวนาพัทลุงมีการสร้างเครือข่ายผู้ประกอบการชาวนาเสริมการเรียนรู้ด้านการผลิตและการตลาด เช่น วิสาหกิจชุมชนชาวนาพัทลุง ที่เน้นการรักษาคุณภาพข้าวให้ได้มาตรฐานการปฏิบัติการทางการเกษตรที่ดี (GAP) เพิ่มศักยภาพด้านการแปรรูปข้าวโดยสร้างโรงสีข้าว สร้างตราสินค้า เพิ่มมูลค่าข้าว สร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ออกสู่ตลาด เชื่อมโยงการตลาดกับภาคเอกชน เพิ่มการกระจายสินค้าที่หลากหลาย ทั้งงานแสดงสินค้าและตลาดออนไลน์ผ่านทางระบบไลน์และเฟซบุ๊ก
สารสกัดจากรำข้าว
ขายได้กิโลกรัมละ 2,000 บาท
แนวโน้มการเติบโตของตลาดเครื่องสำอางยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันมีมูลค่าทางการตลาดอยู่ที่ 1.35 แสนล้านบาท คาดว่ามียอดขายทะลุ 2 แสนล้านบาทในไม่ช้า โดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ดูแลผิว (skincare) ครองส่วนแบ่งตลาดมากที่สุด คิดเป็นสัดส่วนถึง 46.8% ซึ่งเป็นการเติบโตอย่างก้าวกระโดด ช่วงที่เศรษฐกิจไม่ดี เช่น ช่วงต้มยำกุ้ง ทุกธุรกิจชะลอตัวหมด ยกเว้นตลาดเครื่องสำอาง เพราะไม่ว่าจะอย่างไรผู้หญิงก็ต้องใช้เครื่องสำอางเพราะถือเป็นส่วนสำคัญในการดำเนินชีวิต
เนื่องจากสารสกัดจากข้าวสังข์หยดมีคุณสมบัติด้านต้านสารอนุมูลอิสระ ช่วยป้องกันและยับยั้งการเกิดโรค ช่วยลดหรือชะลอความแก่ได้ จึงตอบโจทย์กระแสรักสุขภาพ ความงามและผิวพรรณได้อย่างดี มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง ภายใต้การสนับสนุนของ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จึงได้ดำเนินงานโครงการการถ่ายทอดเทคโนโลยีการแปรรูป-เพิ่มมูลค่าข้าวสังข์หยดด้วยนวัตกรรมให้แก่กลุ่มผู้ปลูกข้าว ได้แก่ วิสาหกิจชุมชนชาวนาพัทลุง วิสาหกิจข้าวอินทรีย์โตนดด้วน วิสาหกิจชุมชนกลุ่มเกษตรกรทำนาบ้านกล้วยเภา กลุ่มทำนาอินทรีย์ตะโหมด และกลุ่มข้าวสังข์หยดอินทรีย์บ้านพังดาน
ปัจจุบันกลุ่มเป้าหมายสามารถแปรรูปข้าวสังข์หยด (ข้าวหักท่อน รำข้าว) สู่ผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องสำอาง ได้แก่ ผลิตภัณฑ์โจ๊กข้าวกล้องสังข์หยดสำเร็จรูปปรุงรส ผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางคลีนซิ่งออยล์จากสารสกัดรำข้าวสังข์หยด จนกลายเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชน เพิ่มการจ้างงาน เพิ่มโอกาสอาชีพและรายได้ให้แก่ชาวนาผู้ปลูกข้าวสังข์หยด ขยายระดับการผลิตสู่เชิงพาณิชย์ในระดับที่สูงขึ้น
ดร.พรวิชัย เต็มบุตร คณะอุตสาหกรรมเกษตรและชีวภาพ มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง ซึ่งเป็นหัวหน้าโครงการวิจัย กล่าวว่า ข้าวตกเกรดมักขายได้ราคาถูก โดยปลายข้าวหรือข้าวหักท่อนราคากิโลกรัมละ 15 บาท รำข้าวกิโลกรัมละ 8 บาท เมื่อนำมาแปรรูปเป็นสารสกัดจากข้าวสังข์หยด สามารถเพิ่มมูลค่าได้สูงถึง 100 เท่า คือ ลิตรละ 2,000 บาท
ปัจจุบันกลุ่มเกษตรกรที่ผ่านการอบรมความรู้ สามารถทำสารสกัดจากข้าวสังข์หยดอย่างง่ายๆ ด้วยวิธีการสกัดด้วยไมโครเวฟ โดยอาศัยคลื่นไมโครเวฟช่วยในการสกัด ร่วมกับตัวทำละลาย ข้อดีคือ ใช้งานง่ายไม่ซับซ้อน ลดค่าใช้จ่าย รวดเร็ว ได้สารสำคัญสูง เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
ขั้นตอนการทำไม่ยุ่งยาก เริ่มจากเตรียมอุปกรณ์คือ เครื่องไมโครเวฟแบบครัวเรือน กำลังไฟ 800 วัตต์ บีกเกอร์หรือภาชนะแก้วสำหรับใส่ตัวอย่าง รำข้าวหยาบ 50 กรัม ตัวทำละลาย (ใช้โพรพิลีนไกลคอล หรือน้ำ) แท่งแก้วคน กรวยกรอง และกระดาษกรอง ทั้งนี้ ใช้อัตราส่วนระหว่างตัวรำข้าวกับตัวทำละลายเป็น 1 ต่อ 4 ส่วน ระยะเวลาการสกัด เข้าไมโครเวฟตั้งเวลาทำงาน 10 วินาที เมื่อครบเวลาให้นำออกมาคนเป็นเวลา 30 วินาที
นำวัตถุดิบเข้าไปไมโครเวฟและออกมาคนครบจะนับเป็น 1 รอบ ทำการสกัดเป็นจำนวน 10 รอบ นำไปผ่านกรวยกรอง และกระดาษกรองในขั้นตอนสุดท้าย ก็จะได้สารสกัดจากข้าวสังข์หยดตามที่ต้องการ ข้อควรระวังคือ อย่าให้ร้อนเกินไปจนเดือดหรือปะทุ
สารสกัดจากข้าวสังข์หยดเป็นสารตั้งต้นสำคัญในการผลิตเครื่องสำอางที่สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มได้หลากหลายรูปแบบ เช่น ชุมชนนาขยาด อำเภอควนขนุน ที่นำสารสกัดข้าวสังข์หยดไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เจลแอลกอฮอล์ นอกจากนี้ กลุ่มเกษตรกรในจังหวัดพัทลุงยังได้นำสารสกัดจากข้าวสังข์หยดไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง Essence แบรนด์ “ABI HASU” และ Makeup Remover ขายใน ชื่อแบรนด์ “คัดสรร”
ด้าน คุณบดินทร์ภัทร วิบูลย์พันธุ์ กรรมการผู้จัดการ วิสาหกิจชุมชนชาวนาพัทลุง ซึ่งดูแลด้านการตลาด ได้ศึกษาวิจัยพฤติกรรมผู้บริโภคพบว่า คนไทยวัย 40-50 ปีซึ่งเป็นประชากรร้อยละ 40 ของประเทศ นิยมบริโภคข้าวสังข์หยดเพราะมีสารอาหารมากมายที่ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง และเหมาะสำหรับผู้ป่วยเรื้อรังที่ต้องการอาหารดี มีประโยชน์ จึงเปิดตัวสินค้าใหม่คือ ผลิตภัณฑ์โจ๊กข้าวสังข์หยด ซึ่งกินง่าย แค่ชงน้ำร้อนพร้อมกินได้เลย และมีรสชาติอร่อย ที่สำคัญสินค้าตัวนี้ สร้างมูลค่าเพิ่มสูงกว่าขายข้าวสารถึง 19 เท่า ช่วยเพิ่มรายได้และสร้างความยั่งยืนให้กับอาชีพชาวนาได้อย่างดี
…….
เผยแพร่ในระบบออนไลน์เป็นครั้งแรก เมื่อวันอาทิตย์ที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2566
ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรมที่มีการเพาะปลูกข้าวเป็นหลัก ในแต่ละปีมีการผลิตและส่งออกข้าวจำหน่ายในปริมาณสูงเป็นลำดับต้นๆ ของโลก การอนุรักษ์สายพันธุ์ดั้งเดิมของข้าวพื้นเมืองเอาไว้ โดยนำมาผลิตเป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จำพวกสาโทนั่นเอง จากเครื่องดื่มพื้นบ้าน มีปัจจัยอะไรบ้างที่จะประกอบร่างสร้างให้กลายเป็นสินค้าเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ที่มีดีทั้งคุณภาพและรูปลักษณ์ ยกระดับมูลค่าทางเศรษฐกิจขึ้นสู่ของดีประจำชาติ และยังสร้างรายได้มหาศาลกลับคืนสู่ผู้ประกอบการและวิสาหกิจชุมชน การส่งเสริมแบรนดิ้งให้แข็งแรง ให้คุณค่ากับความเฉพาะตัวของวัตถุดิบพื้นถิ่น ใส่ใจในการออกแบบหน้าตาบรรจุภัณฑ์ให้ทันสมัยเพื่อเพิ่มสุนทรียะในการดื่มชิม คือตัวอย่างองค์ประกอบที่จะพาให้เครื่องดื่มพื้นบ้านไปไกลได้ทั้งในไทยและต่างแดน ความโดดเด่นทางภูมิศาสตร์และสภาพภูมิอากาศร้อนชื้นของประเทศไทยส่งผลให้แต่ละภูมิภาคมีการเพาะปลูกพืชพันธุ์ที่แตกต่างกัน แม้ว่าจะมีจุดร่วมคือภูมิปัญญาหมักดองถนอมอาหารแต่การแปรรูปข้าว พืชผลไม้พื้นถิ่น สมุนไพรเหล่านี้ก็ยังต้องอาศัยภูมิปัญญาของชุมชนปราชญ์ ชาวบ้านที่ศึกษาและลงลึกในการหยิบจับส่วนผสมต่างๆ มาทดลองหมักบ่มผ่
ประเทศไทยในยุคโลกรวน เสี่ยงเจอภาวะอาการแปรปรวนได้ตลอดเวลา หากในช่วงเช้าฟ้าครึ้มผิดปกติ เมฆหนา ไม่มีแดด แม้จะเป็นช่วงเวลา 06.00-09.00 น. ซึ่งตามปกติต้องมีแสงแดดที่เป็นตัวกลางสำคัญในกระบวนการสังเคราะห์แสง จะพบว่า ปลาว่ายน้ำรวมตัวเป็นฝูง ลอยหัวเหนือผิวน้ำ ซึ่งเป็นลักษณะอาการปลาขาดอากาศ ส่งผลให้สุขภาพปลาอ่อนแอ กินอาหารน้อยลง การเจริญเติบโตช้า หากปริมาณออกซิเจนในน้ำต่ำเกินค่ามาตรฐาน ปลาที่เลี้ยงในบ่อ อาจลอยตายได้ หากเกิดกรณีดังกล่าว สำนักงานประมงจังหวัดอุบลราชธานี ให้คำแนะนำว่า เกษตรกรควรเพิ่มออกซิเจนในน้ำ เช่น ใช้เครื่องตีน้ำหรือเครื่องมือที่ทำให้เกิดการหมุนเวียนของน้ำ ให้ออกซิเจนในชั้นบรรยากาศละลายผสมกับน้ำ เพื่อให้ออกซิเจนละลายในน้ำเพียงพอต่อการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของปลา ทั้งนี้ อุณหภูมิของสภาพแวดล้อมมีผลต่ออุณหภูมิภายในร่างกายของปลา เนื่องจากปลาเป็นสัตว์เลือดเย็น การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันโรคจะเป็นปกติเมื่ออุณหภูมิน้ำอยู่ในช่วงเดียวกับอุณหภูมิทางสรีระ (physiological range) ปลาจะมีอัตราการเผาผลาญของร่างกาย (metabolic rates) เพิ่มขึ้นถ้าน้ำมีอุณหภูมิสูงขึ้น ปลาส่วนใหญ่ถ้าอุณหภูมิข
กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ดำเนินการคัดเลือกเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ สาขาอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหม เป็นประจำทุกปี เพื่อประกาศเกียรติคุณและเผยแพร่ผลงานให้ปรากฏต่อสาธารณะ โดยปีนี้ ผู้ที่ผ่านการคัดเลือกคือ นายพินิจ แก้วพิมาย ซึ่งจะเข้ารับพระราชทานโล่รางวัลในงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญประจำปี พ.ศ. 2567 ในวันศุกร์ที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 ณ พลับพลาที่ประทับมณฑลพิธีท้องสนามหลวง สืบสานอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหมจากบรรพบุรุษชาวไทคอนสาร นายพินิจสนใจอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหมเพราะต้องการสืบทอดภูมิปัญญาคนไทคอนสาร และสืบทอดอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหมมาจากบรรพบุรุษ และมีแนวคิดว่าการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมทำให้ครอบครัวไม่ต้องไปทำงานที่อื่น และเป็นการดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง นายพินิจช่วยมารดาเลี้ยงไหมตั้งแต่เรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จนกระทั่งอายุ 20 ปี หลังแต่งงานก็หันมาปลูกหม่อนเลี้ยงไหม สาวไหม ทอผ้าเองมาจนถึงปัจจุบัน ด้วยเป็นคนชอบงานลักษณะนี้ จึงหาวิธีการสาวไหมให้ได้เส้นไหมสวยที่มีขนาดสม่ำเสมอ เรียบ สะอาด มีสีสดใส เพื่อพัฒนาต่อยอดในการผลิตผ้าไหมที่มีคุณภาพ ผลิตผ้าไหมด้วยไหมพันธุ์ไทยพื้น
คุณวรเชษฐ์ วังพลากร เจ้าของสวนวังพลากร อยู่ที่ตำบลรวมไทย อำเภอพบพระ จังหวัดตาก ถือเป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องอะโวคาโดคนหนึ่งของเมืองไทย คุณวรเชษฐ์ อธิบายถึงอะโวคาโดสายพันธุ์พบพระ08 ว่า เป็นพันธุ์พื้นเมือง ที่คัดแล้วว่า 1. ทนต่อโรค โดยเฉพาะโรคไฟทอปทอร่า หรือโรคใบไหม้ ซึ่งเป็นเชื้อราที่ทำลายตั้งแต่ยอดลงระบบราก แล้วทำให้รากเน่า โคนเน่า 2. ให้ผลผลิตสูง 3. เนื้อคุณภาพดี เนื้อเหนียวแห้งไม่ฉ่ำน้ำเหมือนพันธุ์พื้นเมืองทั่วๆ ไป มีกลิ่นหอมของอะโวคาโดชัดเจน ผลสุกดูง่าย จากผลสีเขียวจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำ 4. เป็นพันธุ์เบา มีระยะเวลาเลี้ยงลูกที่สั้นกว่า และเริ่มให้ผลผลิตได้เร็วกว่าพันธุ์หนัก พันธุ์เบาจึงมีเวลาฟื้นฟูสภาพต้นได้มากกว่า 5. ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า GI เรียบร้อยแล้ว ตอบโจทย์สำหรับการปลูกเพื่อสร้างรายได้ การปลูก สำหรับการปลูกและการดูแลอะโวคาโดพบพระ08 จะคล้ายกับสายพันธุ์ทั่วไป เหมาะกับการปลูกในพื้นที่ดินร่วน ทำให้เกิดโรคน้อย และใช้น้ำน้อยเมื่อเทียบกับผลไม้ตัวอื่นๆ มีความทนทานต่อสภาพอากาศ ต้านทานโรค ผลผลิตดก ต้นอายุ 5 ปีขึ้นไป ให้ผลผลิตถึง 300 กิโลกรัมต่อต้น “ตอนนี้เกษตรกรในพื้นที่หลายสวนเริ่มตัดสายพั
