ไส้เดือนดิน คือหนึ่งในผู้ช่วยเกษตรกรที่ไม่พูด ไม่บ่น และไม่หยุดทำงานตลอด 24 ชั่วโมง พวกมันไถพรวนดินให้ฟรีทุกวัน กินเศษใบไม้ เศษพืช ซากอินทรีย์ แล้วขับถ่ายออกมาเป็น “มูลไส้เดือน” ที่อุดมไปด้วยจุลินทรีย์และธาตุอาหารพืช ใครที่เคยใช้มูลไส้เดือนก็จะรู้เลยว่าพืชผักแข็งแรง โตเร็ว และรสชาติดีกว่าที่ใช้ปุ๋ยเคมีด้วยซ้ำ
“ดิน” ถือเป็นปัจจัยหลักของการปลูกพืช เนื่องจากเป็นเเหล่งอาหารที่จะหล่อเลี้ยงให้พืชได้เจริญเติบโต และปริมาณของผลผลิต หากในแปลงดินมีไส้เดือนอาศัยอยู่ ในดินนั้นจะมีมูลไส้เดือนที่มีประโยชน์ เนื่องจากมูลไส้เดือนเป็นธรรมชาติ 100% จะส่งผลให้พืชเติบโตสมบูรณ์แข็งแรงตามธรรมชาติ ทำให้พืชต้านทานทั้งโรคพืชและโรคแมลง อีกทั้งยังประหยัดค่ายาฆ่าแมลงและยาฆ่าเชื้อต่างๆ

เกษตรกรรุ่นใหม่ที่ทดลองในแปลงจริงพบว่า หากดินปลูกผักมีไส้เดือนเฉลี่ย 10 ตัว/ตารางเมตร จะส่งผลต่อพืชโดยตรงในเรื่องต่อไปนี้
- ✅ ดินร่วนซุย น้ำซึมได้ดี ไม่แฉะ ไม่แข็ง
- ✅ โครงสร้างดินโปร่ง รากผักชอนไชได้ง่าย
- ✅ มูลไส้เดือนทำให้มีจุลินทรีย์ดีในดิน ช่วยย่อยธาตุอาหารให้พืชดูดซึมได้เร็ว
เมื่อไส้เดือนดูดอาหารและผ่านระบบย่อยในลำไส้แล้วออกมา จะมีโมเลกุลสารอาหารที่เล็กมาก และมีความเย็น พืชสามารถดูดซึมอาหารไปใช้ได้ทันที และมีสารอาหารหลากหลาย ครบและเพียงพอสำหรับการเจริญเติบโตของพืชทุกชนิด มีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์มากมาย
แล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่าดินเรามีไส้เดือนพอไหม?
วิธีง่ายๆ คือ “ขุดหน้าดิน” ลึกประมาณ 10–15 ซม. ขนาดเท่ากระถางเล็กๆ ลองขุดแบบสุ่ม 3–5 จุด ถ้าเจอไส้เดือนรวมกันราว ๆ 10 ตัว/ตารางเมตร ถือว่าแปลงนั้นสมบูรณ์มาก หากขุดแล้วยังไม่เจอเลย แสดงว่า “ดินอาจยังขาดชีวิต” ควรเติมอินทรีย์วัตถุ เช่น เศษใบไม้ หมักดิน หรือเพิ่มมูลไส้เดือน เพื่อเรียกไส้เดือนกลับมา
เรียกไส้เดือนกลับมาสู่ดิน ทำได้ยังไง?
- เลิกพรวนแรง ๆ หรือใช้เครื่องจักรหนัก เพราะจะรบกวนบ้านของไส้เดือน
- ไม่ใช้สารเคมีฆ่าแมลงหรือยาฆ่าหญ้า เพราะจะฆ่าไส้เดือนไปพร้อมกัน
- เติมเศษพืช ใบไม้แห้ง มูลสัตว์อินทรีย์ ลงในดิน เพื่อเป็นอาหารให้พวกมัน
- ปล่อยไส้เดือนพันธุ์เลี้ยง (เช่น แอฟริกันไนท์) ลงไปในแปลง ถ้ายังไม่มีเลย
หากในแปลงดินมีไส้เดือนอาศัยอยู่ ในดินนั้นจะมีมูลไส้เดือนที่มีประโยชน์ เนื่องจากมูลไส้เดือนเป็นธรรมชาติ 100% จะส่งผลให้พืชเติบโตสมบูรณ์แข็งแรงตามธรรมชาติ ทำให้พืชต้านทานทั้งโรคพืชและโรคแมลง อีกทั้งยังประหยัดค่ายาฆ่าแมลง