กุหลาบ

กุหลาบ ไม้ประดับที่ได้รับความนิยมปลูกมากที่สุดชนิดหนึ่งของโลก ส่วนใหญ่นิยมปลูกเพื่อความสวยงาม ประดับตกแต่งสวน ประดับสถานที่ หรือปลูกเพื่อการพาณิชย์ ในการนำไปสกัดน้ำหอม ซึ่งนอกเหนือจากการเป็นไม้ดอกไม้ประดับสวยงามแล้ว ปัจจุบันได้มีการพัฒนานำกุหลาบมาเป็นของประดับตกแต่งบนจานอาหาร เครื่องดื่ม รวมถึงการนำมาดัดแปลงทำเป็นชากุหลาบเพื่อสร้างรายได้ และกำลังได้รับกระแสนิยมกันทั่วบ้านทั่วเมือง ในด้านของสรรพคุณเด่นของชากุหลาบที่มีส่วนช่วยกระตุ้นระบบขับถ่าย และช่วยให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง นำไปสู่การต่อยอดสร้างมูลค่าให้กับเกษตรกร และธุรกิจสตาร์ตอัพไม่น้อย สำหรับการต่อยอดทำผลิตภัณฑ์ชากุหลาบออกมาในรูปแบบเฉพาะของแบรนด์ตัวเอง คุณธีรวัฒน์ เสื้อมา หรือ คุณปุ้ย เกษตรกรรุ่นใหม่ อาศัยอยู่บ้านเลขที่ 182 หมู่ที่ 5 ตำบลเมืองงาย อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ เกษตรกรหนุ่มไฟแรง ดีกรีปริญญาตรี รัฐศาสตร์บัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โบกมือลาชีวิตในเมืองหลวง กลับบ้านเกิดมาสานต่อและพัฒนางานสวนของที่บ้านจังหวัดเชียงใหม่ เน้นการปลูกพืชผสมผสานระบบอินทรีย์ และการต่อยอดแปรรูปผลิตภัณฑ์ชาสมุนไพร สร้างรายได้ดีตลอดปี คุณปุ้ย เล่าให้

ดอกกุหลาบไม่เพียงให้ความสวยงามไว้เชยชมเพียงอย่างเดียว แต่ยังสามารถนำมาต่อยอดสร้างมูลค่าได้หลายแบบ และที่กำลังได้รับความนิยมอยู่ขณะนี้นั้นก็คือ ชากุหลาบนั้นเอง คุณนพเก้า จันโย ชื่นชอบของการปลูกกุหลาบ จึงได้นำกุหลาบที่มีดอกใหญ่สวยงาม มาพัฒนาเป็นชากุหลาบที่มีกลิ่นหอม โดยปลูกในระบบอินทรีย์จึงช่วยให้สินค้ามีความปลอดภัย และลูกค้าสามารถนำชาจากดอกกุหลาบไปชงดื่มได้อย่างมั่นใจ เพราะมีความปลอดภัยทุกกระบวนการผลิตที่มีความใส่ใจในทุกขั้นตอน คุณนพเก้า เล่าว่า การทำเกษตรเรียนรู้ตั้งแต่ครั้งสมัยคุณปู่คุณย่า ต่อมาเมื่อมีโอกาสรับช่วงต่อ จึงได้กลับมาอยู่บ้านเกิดอย่างเต็มตัว และทำเกษตรแบบปลอดสารพิษเป็นเกษตรอินทรีย์ทั้งหมด โดยมีการปรับเปลี่ยนจากการทำเกษตรแบบเดิมๆ ที่มักพึ่งพาการใช้สารเคมีเพียงอย่างเดียว มาทำแบบไร้สารเคมีปลอดภัยทั้งผู้ทำและสินค้าที่ผลิต “พอต้องมาอยู่บ้านซึ่งมีการทำเกษตรอยู่แล้ว เลยคิดว่าจะทำอย่างไรที่จะยั่งยืน และไม่ทำลายสุขภาพตัวเราด้วย ก็เลยตัดสินใจที่จะทำนาอินทรีย์และพืชอื่นๆ ที่เป็นอินทรีย์ ทีนี้กุหลาบเราชอบ และซื้อสะสมพันธุ์ไว้เยอะพอสมควร จึงมองว่าต้องนำมาทำให้เกิดประโยชน์ ซึ่งชากุหลาบค

กุหลาบ นอกจากจะปลูกสำหรับตัดดอกเพื่อจำหน่ายแล้ว ยังมีการปลูกจำหน่ายทั้งต้นพร้อมดอก ให้กับผู้ที่สนใจชื่นชอบการปลูกเลี้ยงไว้ดูเล่นที่บ้าน เพื่อเป็นไม้ดอกกระถาง สามารถออกดอกตลอดทั้งปี หากดูแลเป็นอย่างดี คุณจีรศักดิ์ ดวงพัตรา ตั้งอยู่บ้านเลขที่ 18/1 หมู่ที่ 1 ตำบลหนองเหียง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี เป็นสวนที่มีการปลูกกุหลาบอังกฤษ กุหลาบเลื้อย และกุหลาบอีกมากมายหลายสายพันธุ์ ที่มีคุณภาพโดยได้ดำเนินการปลูกสวนกุหลาบมากว่า 50 ปีทีเดียว โดยผู้ที่เริ่มนำมาปลูกในคนแรกคือ คุณจีระ ดวงพัตรา คุณจีรศักดิ์ ชายผู้มากด้วยรอยยิ้ม เล่าว่า คุณพ่อของเขาเป็นผู้เริ่มต้นของสวน “จีระ โรส เนิสเซอรี่” ต่อมาเขาได้มาดูแลและสร้างการตลาดเพื่อสร้างผลผลิตให้มีไม้ใหม่มากขึ้นออกสู่ตลาด ทำให้สามารถสร้างตลาดได้อย่างดี “สวนผมทำการปลูกกุหลาบมานาน ทำการปลูกมามากกว่า 50 ปี ซึ่งที่สวนเราทำด้านนี้โดยตรง ตั้งแต่ผมยังเด็กๆ เรียกว่าโตมาก็เห็นสิ่งที่พ่อทำเป็นอาชีพมาโดยตลอด พอผมโตขึ้นช่วงนั้นก็ไปทำธุรกิจอื่นก่อน ก็ยังไม่ได้ทำเต็มตัวเท่าที่ควร มาทำจริงๆ จังๆ ก็เมื่อประมาณปี 2555 พร้อมทั้งศึกษาการทำตลาด เพื่อให้ได้ไม้ตามที่ลูกค้าต้องก

ด้วยสภาพภูมิประเทศเป็นภูเขาสูงแห้งแล้งกันดารขาดแหล่งน้ำ ชาวบ้านมีทางเลือกเดียวคือปลูกพืชเชิงเดี่ยว เป็นอาชีพหลัก ได้แก่ ข้าวโพด มันสำปะหลัง และยางพารา แต่ทว่าปัญหาหนี้สินก็พอกพูนขึ้นทุกวัน สำหรับสมาชิกกลุ่มเกษตรกรบ้านท่าศาลา ตำบลท่าศาลา อำเภอภูเรือ จังหวัดเลย กระทั่งปี 2563 กรมส่งเสริมสหกรณ์ โดยสำนักงานสหกรณ์จังหวัดเลยเข้าไปช่วยเหลือดำเนินการสนับสนุน ขุดสระน้ำเพื่อเป็นแหล่งเก็บกักน้ำภายใต้โครงการแก้ไขปัญหาหนี้สินและพัฒนาอาชีพให้กับสมาชิกสหกรณ์ตามนโยบายของกรมส่งเสริมสหกรณ์ จากนั้นคณะกรรมการกลุ่มเกษตรกรบ้านท่าศาลาหารือร่วมกับทีมงานเจ้าหน้าที่สหกรณ์จังหวัดเลย และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จนได้ข้อสรุปว่าจะส่งเสริมอาชีพปลูกกุหลาบตัดดอกให้กับสมาชิก เนื่องจากเป็นไม้ดอกที่ปลูกง่าย ไร้โรคแมลงรบกวน ที่สำคัญความต้องการของตลาดสูงมาก จึงเป็นที่มาของแปลงนำร่องต้นแบบปลูกกุหลาบตัดดอกสายพันธุ์ฮอลแลนด์และฮังการี ของ นายอัศวิน ศรีบุรินทร์ เลขานุการกลุ่มเกษตรกรบ้านท่าศาลา บนเนื้อที่ 4 ไร่ ไร่ละ 1,000 ต้น เมื่อปลายปี 2563 ปัจจุบันเก็บเกี่ยวผลผลิตตัดดอกทุกวัน มีรายได้เฉลี่ยวันละ 5,000-20,000 บาท โดยมีพ่อค้าทั้ง

ตอนเด็กทุกคนต้องมีความฝันของตัวเอง พอถึงช่วงเวลาหนึ่งที่เรามีทุกอย่าง สิ่งหนึ่งที่อยากทำนั้นก็คือทำตามฝันในวัยเด็ก คุณฝ้ายก็เช่นกัน ที่สานฝันของตัวเองจนประสบความสำเร็จ เรียนรู้และเข้าใจการปลูกกุหลาบด้วยตัวของตัวเอง มาจากความรักล้วนๆ โดยที่ไม่ได้นึกถึงผลกำไร อะไรก็ตามที่ทำด้วยใจ ทำด้วยความชอบ สุดท้ายก็จะประสบความสำเร็จที่มาจากแรงผลักดันของเราเอง   คุณอุบลรัตน์ ศรีสูงเนิน หรือ คุณฝ้าย เจ้าของเพจทาสกับราชนิกุล ที่ทำสวนกุหลาบมาจากความรักไม่ได้หวังผลกำไร เล่าว่า ตอนนี้อายุ 37 ปี ทำธุรกิจส่วนตัวมาค่อนข้างนาน แล้วอายุเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จึงอยากมองหาความสุขให้กับตัวเอง ซึ่งตอนที่ยังเด็ก จะมีอยู่ประโยคหนึ่งที่บอกว่า “บางครั้งความสุขของเรา มาในรูปแบบของความทรงจำเมื่อตอนที่เรายังเด็ก” ในตอนเด็ก อยากมีร้านดอกไม้ มีสวนกุหลาบเป็นของตัวเอง จึงกลายเป็นจุดเริ่มต้นที่ลองปลูกกุหลาบเอง แต่ตอนนั้นความคิดคือ นอกจากภูเรือกับเชียงใหม่ ภาคอีสานหรือภาคตะวันออกไม่สามารถปลูกกุหลาบได้แน่นอน คุณฝ้าย เล่าให้ฟังว่า “เริ่มทดลองปลูกกุหลาบจากภาคอีสานก่อน จังหวัดชัยภูมิ ใช้ระยะเวลาทดลองปลูก 1 ปี ตอนนั้นเริ่มปลูก 2,000 ต้น ป

ชบา ปัจจุบันมีการนำพันธุ์ใหม่ๆ เข้ามาปลูกในบ้านเรามากขึ้น มีดอกสีสันสวยงาม การติดดอกแล้วร่วง เกิดได้จากหลายกรณี ตั้งแต่ให้น้ำมากเกินไปก็ทำให้ดอกร่วงได้ ประการสำคัญต้นไม่สมบูรณ์ อาหารไม่พอ ควรใส่ปุ๋ยให้บ้าง โดยใช้ปุ๋ย สูตร 15-15-15 หรือ 16-16-16 เพียงเล็กน้อย จะช่วยให้ติดดอกดีขึ้น กุหลาบ เป็นไม้ที่เลี้ยงยาก เพราะเป็นไม้ที่ต้องการอากาศหนาวเย็น จึงปลูกได้ดีที่จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย อำเภอภูเรือ จังหวัดเลย อำเภอวังน้ำเขียว จังหวัดนครราชสีมา กาญจนบุรี และราชบุรี บางอำเภอ ส่วนใหญ่แล้วกุหลาบที่ใส่กระถางนำมาจำหน่าย มักนำมาจากพื้นที่ดังกล่าว เมื่อนำมาปลูกในถิ่นอื่นมักไปไม่รอด อย่างไรก็ตาม หากต้องการปลูกด้วยใจรักย่อมทำได้ เริ่มจากเปลี่ยนกระถาง ปรุงดินให้โปร่ง ร่วนซุย อย่าให้น้ำขังแฉะขณะรดน้ำ หรือหลังจากฝนตก และควรพรางแสงด้วยซาแรนสีดำ ทั้งด้านบนและแนวตั้งด้านข้างที่มีลมพัดแรง ตัดแสงลงอย่างน้อย 30 เปอร์เซ็นต์ ให้ปุ๋ยชนิดละลายช้า สูตร 15-15-15 หรือ 12-24-12 คราวละ 1 ช้อนชา ทุกๆ 2 เดือน จะช่วยลดปัญหาข้างต้นลงได้ มะนาว ที่ติดผลดกต้องบำรุงต้นให้สมบูรณ์ สูตร 15-15-15 อัตรา 2 ช้อนโต๊ะ ต่อ 1 วงบ่อ เดือ

“กุหลาบ” เป็นสัญลักษณ์ของความรัก ความโรแมนติก เป็นดอกไม้ที่ใครๆ มิอาจปฏิเสธได้เลย รวมถึงเป็นดอกไม้ที่สร้างงานสร้างอาชีพให้กับเกษตรกรที่อยู่บนหุบเขา ณ สวน Triphop Rose สวนกุหลาบ จังหวัดเชียงใหม่ มีพื้นที่ 1 ไร่ 2 งาน ที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเล 1,200 เมตร คุณไตรภพ แซ่วะ หรือ คุณเย๊ะ เป็นเกษตรกรรุ่นใหม่ (Young Smart Farmer) อายุ 24 ปี จบการศึกษาทางด้านกฎหมาย สาขานิติศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ ผันตัวเองมาทำกุหลาบกระถางที่มีมูลค่าเพิ่ม สร้างรายได้ ส่งขายในราคาหน้าสวน กระถางละ 550-3,000 บาท คุณไตรภพ เป็นบุตรชายของ คุณหั่ว แซ่วะ ประธานแปลงใหญ่กุหลาบบวกเต๋ย อำเภอแม่ริม และอดีตผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน บ้านบวกเต๋ย หมู่ที่ 8 ตำบลแม่แรม อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ มีอาชีพปลูกกุหลาบตัดดอกจำหน่ายเป็นรายได้หลักของครอบครัว โดยมีตลาดในจังหวัดเชียงใหม่ และตลาดทางภาคกลาง ในช่วงปลายปี พ.ศ. 2562 เกิดการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา (โควิด-19) ส่งผลกระทบให้รายได้ที่เคยได้รับขาดหายไป บวกกับค่าใช้จ่ายในการดูแลสวนกุหลาบเพิ่มขึ้น ซึ่งขณะนั้นเป็นช่วงที่กำลังจบการศึกษาจึงได้เข้ามาช่วยครอบครัวดูแลสวนกุหลาบ

กุหลาบ คือดอกไม้ในสกุล Rosa ในวงศ์ Rosaceae ที่ได้รับความนิยมปลูกมากที่สุดชนิดหนึ่งของโลกที่มีต้นกำเนิดจากทวีปเอเชีย ผู้คนนิยมปลูกเพื่อความสวยงาม ตกแต่งสวน ประดับตกแต่งบ้าน ประดับสถานที่ ปลูกเพื่อการพาณิชย์ อาทิ เพื่อนำไปสกัดน้ำหอม นำไปทำเป็นส่วนประกอบของสปา กุหลาบเป็นไม้ตัดดอกที่มีการปลูกเป็นการค้ากันแพร่หลายทั่วโลกมานานแล้ว และมีการซื้อขายเป็นอันดับหนึ่งในตลาดประมูลอัลสเมีย ประเทศเนเธอร์แลนด์ ซึ่งเป็นตลาดประมูลไม้ดอกที่ใหญ่ที่สุดของโลก เมื่อ พ.ศ. 2542 มีการซื้อขายถึง 1,672 ล้านดอก และมักจะมียอดขายสูงสุดในประเทศต่างๆ เมื่อเปรียบเทียบกับไม้ดอกชนิดอื่นๆ โดยประเทศที่ปลูกกุหลาบรายใหญ่ของโลก ได้แก่ อิตาลี เนเธอร์แลนด์ สเปน สหรัฐอเมริกา โคลัมเบีย เอกวาดอร์ อิสราเอล เยอรมนี เคนยา ซิมบับเว เบลเยียม ฝรั่งเศส เม็กซิโก แทนซาเนีย และมาลาวี เป็นต้น ปัจจุบันประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกกุหลาบตัดดอกประมาณ 5,500 ไร่ กระจายอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศ แหล่งปลูกที่สำคัญ ได้แก่ จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย ตาก นครปฐม สมุทรสาคร ราชบุรี และกาญจนบุรี มีการขยายตัวของพื้นที่มากที่สุดในอำเภอพบพระ จังหวัดตาก นั่นเอง และที่สำ

การผลิตกุหลาบจิ๋ว คือการนำกุหลาบในกลุ่มกุหลาบหนู (miniature rose) ที่มีการจำหน่ายในตลาดการค้าทั่วไป มาคัดเลือกพันธุ์เพื่อให้มีทรงพุ่มกะทัดรัด ออกดอกสวยงาม มาผ่านกระบวนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช (plant tissue culture) ซึ่งวิธีนี้เป็นการขยายพันธุ์พืชอีกวิธีหนึ่ง ทำให้ได้ต้นกุหลาบหนูมีความสูงประมาณ 2-3 เซนติเมตร สามารถนำไปปลูกเลี้ยงในภาชนะขนาดเล็กและเจริญเติบโตได้รวดเร็ว ออกดอกสวยงามเหมือนต้นแม่พันธุ์เดิมทุกประการ ต่างกันที่ต้นกุหลาบหนูที่ผลิตโดยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อจะมีขนาดต้นที่เล็กลง จึงมักเรียกกุหลาบเหล่านี้ว่า กุหลาบจิ๋ว หรือ เบบี้โรส คุณวรนัฐ เสนีวงศ์ ณ อยุธยา อยู่บ้านเลขที่ 189 หมู่ที่ 4 ตำบลเหมืองแก้ว อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ เป็นอีกหนึ่งเกษตรกรที่มีความชำนาญในการพัฒนาและขยายพันธุ์กุหลาบจิ๋วได้เป็นอย่างดี และมีคุณภาพตามที่ตลาดต้องการ พร้อมทั้งมีการพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ๆ อยู่เสมอ เพื่อให้กุหลาบตอบโจทย์กับความสนใจของลูกค้า จึงเกิดเป็นงานสร้างรายได้อย่างดีทีเดียว คุณวรนัฐ เล่าให้ฟังว่า สมัยก่อนนั้นมีอาชีพรับราชการอยู่สังกัดกรมส่งเสริมการเกษตรถึง 18 ปี ต่อมาได้ลาออกจากงานรับราช

“กุหลาบ” ถือเป็นหนึ่งในกลุ่มไม้ดอกทำเงินยอดฮิต ซึ่งสร้างรายได้ที่ดีแก่เกษตรกรและเป็นสินค้าที่ตลาดมีความต้องการสูงตลอดทั้งปี แต่การปลูกกุหลาบไม่ใช่เรื่องง่าย ขึ้นอยู่กับทำเลและสายพันธุ์การปลูกด้วย  กุหลาบเมืองหนาวที่ปลูกได้ดีในพื้นที่ภาคเหนือ หากนำมาปลูกในพื้นที่ภาคกลางก็สู้อากาศร้อนไม่ไหว คุณภาพดอกไม่ดี ดอกเล็ก ไม่ดก สีไม่จัดแถมต้นโทรมอีกต่างหาก กุหลาบที่เกษตรกรนิยมปลูกในพื้นที่ภาคกลาง แถบจังหวัดนครปฐม ส่วนใหญ่เป็นสายพันธุ์พื้นบ้าน เรียกว่า กุหลาบไทย กุหลาบร้อยมาลัย หรือกุหลาบอ้อยขวั่น ได้แก่ กุหลาบมอญ บางคนอาจยังไม่ทราบถึงที่มาของชื่อ “กุหลาบมอญ” ความจริง กุหลาบชนิดนี้เป็นดอกไม้ของชาติมอญ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงโปรดปรานดอกไม้ชนิดนี้มาก หลังจากพระองค์ชนะสงครามที่เมืองมอญ ได้ทรงนำกุหลาบมอญกลับมาปลูกที่กรุงศรีอยุธยา ราวปี 212-213 กุหลาบมอญ มีหลายสายพันธุ์ที่รู้จักกันดีทั่วไป ได้แก่ มอญสุโขทัย (ดอกเล็กแต่ดกมาก ฟอร์มดอกสวย ไม่แน่นมาก) มอญแดงประเสริฐ (กลีบดอกเล็กแน่น บานไม่ทน แต่หอมที่สุด) มอญชมพูประเสริฐ (บานไม่ทน กลีบบางแน่น เปลี่ยนสีได้ตามอุณหภูมิ) มอญไกลกังวล เป็นชื่อพระราช