จังหวัดราชบุรี
ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ของรัฐบาล ยึดประชาชนเป็นศูนย์กลางลดความเหลื่อมล้ำ เกิดการกระจายรายได้ให้แก่ประชาชนทุกภาคส่วนอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม ด้วยแนวคิดดังกล่าว กรมส่งเสริมการเกษตรจึงดำเนินโครงการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรในทุกจังหวัด โดยชูจุดขาย “ท่องเที่ยวธรรมชาติ วิถีชีวิตเกษตร เสน่ห์แห่งภูมิปัญญา” ดึงดูดนักท่องเที่ยวเข้าสู่ชุมชนท้องถิ่น หวังก่อให้เกิดการสร้างรายได้จากการท่องเที่ยวสร้างชุมชนที่เข้มแข็งโดยลูกหลานไม่ต้องลำบากออกไปหางานนอกบ้าน ช่วยเพิ่มโอกาสขายสินค้าได้ภายในชุมชน ทำให้สังคมชนบทของไทยมีโอกาสเติบโตอย่างเข้มแข็งและยั่งยืนตามนโยบายรัฐบาล ท่องเที่ยววิถีคลอง วิถีเกษตรเมืองราชบุรี ท่องเที่ยว “วิถีคลอง วิถีไทยตามรอยเสด็จคลองดำเนิน” หนึ่งในเส้นทางการท่องเที่ยวการเกษตรที่กรมส่งเสริมการเกษตร โดยสำนักงานเกษตรจังหวัดราชบุรี อยากชักชวนคนไทยลองหาเวลาว่างไปเที่ยวชมกัน โครงการส่งเสริมการท่องเที่ยววิถีคลอง วิถีเกษตร และประวัติศาสตร์ท้องถิ่นแห่งนี้นักท่องเที่ยวจะได้นั่งเรือ ล่องไปตามคลอง ชมบรรยากาศริมคลองอันร่มรื่น ชิลล์ลมไปตามสายน้ำ ตื่นตาตื่นใจกับประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม เรียนรู้การทำเกษตร
กรมการข้าว เป็นหน่วยงานหลักในการส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ (นาแปลงใหญ่) ซึ่งถือเป็นกลุ่มแปลงใหญ่ที่มีเกษตรกรส่วนใหญ่ของประเทศเข้ามามีส่วนร่วม โดยปัจจุบันมีจำนวนนาแปลงใหญ่ทั้งสิ้น 1,902 แปลง ครอบคลุมพื้นที่ 2,433,172 ไร่ เกษตรกร จำนวน 175,647 ราย ในพื้นที่ 71 จังหวัด คุณจุลมณี ไพฑูรย์เจริญลาภ ผู้อำนวยการสำนักส่งเสริมการผลิตข้าว กรมการข้าว กล่าวว่า กรมการข้าวได้ส่งเสริมการทำนาแบบแปลงใหญ่ เพื่อต้องการให้เกษตรกรรายย่อยมารวมกลุ่มกันผลิต รวมกันขาย เพื่อลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต เพิ่มอำนาจการต่อรอง นำไปสู่การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าวอย่างเป็นระบบและยั่งยืน จากผลการดำเนินงาน ตั้งแต่ ปี 2558 จนถึงปัจจุบัน พบว่า เกษตรกรกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ มีความพึงพอใจในการรวมกลุ่มทำกิจกรรมร่วมกันภายใต้ระบบนาแปลงใหญ่ ทำให้กลุ่มมีความเข้มแข็งขึ้นในด้านการจัดการเพาะปลูกให้มีรายได้เพิ่มขึ้น อีกทั้งการรวมกลุ่มทำให้เกิดประสิทธิภาพทั้งด้านการผลิต การตลาด โดยเกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น 1,326 บาท ต่อไร่ โดยปีแรกเพิ่มขึ้น 115 บาท ต่อไร่ ปีที่ 2 เพิ่มขึ้น 1,211 บาท ต่อไร่ เป็นผลมาจากผลผลิตข้าวที่เพิ่มขึ้น 17.50% ขณะที่ต้นทุนกา
เมื่อพูดถึงสถานที่ท่องเที่ยวในเมืองราชบุรี หลายคนคงนึกถึงฟาร์มแกะเป็นอันดับต้นๆ ซึ่งความจริงแล้ว ราชบุรีเป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมแปรรูปสินค้าเกษตรที่สำคัญ และหลากหลาย ฝรั่งสุดป่วนอย่าง “แดเนียล เฟรเซอร์” จึงพาไปสัมผัสฟาร์ม…. เดอะซีรี่ส์ ในราชบุรี ชวนสัมผัสฟาร์มสำเร็จ ที่ฟาร์มแรกมีชื่อว่า “นีโอฟาร์ม” แหล่งส่งออกกล้วยไม้ขนาดยักษ์ ติดท็อปเท็นของเมืองไทย ซึ่งเจ้าของเป็นหนุ่มรุ่นใหม่ไฟแรงเรียนจบเมืองนอก สร้างธุรกิจด้วยความกล้าคิดกล้าทำ จนประสบความสำเร็จสามารถส่งออกกล้วยไม้ได้วันละ 4 – 5 หมื่นช่อ จากนั้นไปสัมผัสฟาร์มรัก ที่ “มาลัยฟาร์ม” แหล่งรวบรวมสัตว์นานาพันธุ์ อาทิ กวาง ม้าแคระ กระต่าย นก งู ฯ ตื่นตากับการให้อาหารสัตว์หายากอย่าง คาปิบาร่า หรือ หนูยักษ์ ที่เดินทางมาไกลจากดินแดนอเมริกาใต้ ตื่นใจกับนกกระจอกเทศพันธุ์คอแดง ซึ่งไข่ของเจ้านกกระจอกเทศชนิดนี้มีความแข็งแรงทนทานมาก สามารถรับน้ำหนักตัวมนุษย์ได้มากถึง 100 กิโลกรัม สถานที่สุดท้ายคือ ฟาร์มสุข ที่เกิดขึ้น ณ สหกรณ์โคนมหนองโพ ราชบุรี โดยคุณสุบิน ป้อมโอชา ประธานสหกรณ์ฯ ทุ่มทุนซื้อเครื่องตรวจสอบคุณภาพน้ำนม มูลค่ากว่า 14 ล้านบ้าน พ
“เห็ดโคน” เป็นเห็ดที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ พบในพื้นที่ป่าทั่วไป จะออกผลผลิตหลังฝนตกชุกติดต่อกันหลายวัน สลับกับมีแสงแดดในอุณหภูมิที่เหมาะสม เมื่อถึงช่วงที่เห็ดโคนออก ชาวบ้านมักจะนิยมเข้าป่าหาเห็ดโคนกัน เพราะมีราคาแพง เป็นเห็ดป่ามีรสชาติอร่อย นำมาปรุงอาหาร ต้มยำ หรือผัดน้ำมันหอย อร่อยมาก ว่ากันว่าดอกตูมๆ กิโลกรัมละ 500-600 บาท ส่วนดอกที่บานแล้วกิโลกรัมละ 250-300 บาท ที่แพงเพราะปีหนึ่งได้กินเพียงครั้งเดียว และที่ผ่านมาก็ยังไม่มีใครที่สามารถนำเห็ดนี้มาเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์ได้เลย แต่วันนี้เห็ดโคนถูกนำเชื้อมาเพาะเชื้อได้แล้ว รณรงค์ มงคลการ เป็นผู้นำเชื้อเห็ดโคนมาเพาะเลี้ยงเป็นเห็ดโคนคอนโดสําเร็จแห่งแรก ภายในโรงเรียนวัดท่ามะขาม (ท่ามะขามประชาอุทิศ) อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี และได้จดลิขสิทธิ์เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ขณะนี้กําลังขยายผลให้ความรู้ออกสู่ชุมชนสร้างรายได้กับนักเรียน โดยหลังทราบข่าว จิตรลดา เนียมรักษา นายกเทศบาลตำบลดอนทราย ได้นำกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน พร้อมทั้งผู้นำชุมชน ประชาชน ผู้ปกครองนักเรียน เข้ามาศึกษาดูงานโครงการเพาะเห็ดโคนคอนโดจากวัสดุจากธรรมชาติจนสำเร็จ จึงเตรียมนำโครงการดังกล่าวไปต่
สำนักงานเกษตรจังหวัดนครราชสีมา โดยสำนักงานเกษตรอำเภอเทพารักษ์ได้ยกย่องนายสุรศักดิ์ กระฉอดนอก เป็นเกษตรกรต้นแบบศูนย์เรียนรู้เกษตรผสมผสาน หมู่ที่ 11 บ้านวังกระทะเหนือ ตำบลสำนักตะคร้อ อำเภอเทพารักษ์ จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งการทำเกษตรผสมผสาน สร้างอาชีพและรายได้ที่ยั่งยืนโดยประเด็นที่หลายคนสนใจเข้ามาเรียนรู้ คือ การปลูกกล้วยหอมทอง 1 ไร่ สร้างรายได้ไม่น้อยกว่า 50,000 บาท/ปี การดูแลรักษาต้นกล้วย ในขั้นตอนการเตรียมดิน นายสุรศักดิ์ จะใช้ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยหมักปรับปรุงดิน คลุกเคล้าด้วยเชื้อราไตรโคเดอร์มา เพื่อป้องโรคตายพราย พร้อมกับจัดการระบบน้ำ แบบน้ำพุ่ง เพื่อให้กล้วยได้น้ำอย่างเพียงพอตลอดทั้งปี ช่วยให้ต้นกล้วยสมบูรณ์และเจริญเติบโตเร็ว จากนั้นบำรุงต้นด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักตลอดอายุของต้นกล้วย วิธีการปลูกขยายพันธุ์ นายสุรศักดิ์ จะปลูกขยายพันธุ์โดยใช้หน่อกล้วยจากต้นกล้วยที่เก็บผลผลิตแล้ว ซึ่งต้นกล้วย 1 ต้น จะออกหน่อประมาณ 3-5 หน่อ เมื่อเก็บผลผลิตแล้วจะต้องทำการตัดต้นกล้วยนั้นออกทิ้ง เพื่อไม่ให้แย่งอาหาร โดยตัดให้เหลือความสูงประมาณ 100 เซนติเมตร เพื่อให้ต้นแม่เป็นอาหารเลี้ยงหน่อเล็ก และเลือ
“เห็ด” เป็นเชื้อราชั้นสูงทางจุลวิทยา ซึ่งสามารถพบเห็นได้ทั่วไปตามพื้นที่ป่าและถูกใช้ในการประกอบอาหารมาตั้งแต่สมัยอดีต โดยมีลักษณะการนำไปประกอบอาหารที่แตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ และหนึ่งในเมนูเห็ดที่เป็นที่นิยมอย่างยิ่งในปัจจุบันคือเมนู “แหนมเห็ด” ซึ่งเป็นการนำเห็ดชนิดต่างๆ มาทำการหมักเพื่อให้ได้รสเปรี้ยว โดยเป็นที่นิยมในกลุ่มผู้ไม่รับประทานเนื้อสัตว์และกลุ่มคนรักสุขภาพ วันนี้เทคโนโลยีชาวบ้านชวนมาทำดูวิธีการทำแหนมเห็ด กรรมวิธีการถนอมอาหารดั้งเดิมที่ไม่เพียงใช้กับการถนอมอาหารประเภทเนื้อสัตว์เท่านั้น แต่ยังสามารถยืดอายุและถนอมเห็ดให้อยู่ได้นานและยังช่วยเรื่องการขับถ่ายได้อีกด้วย ! การทำแหนมเห็ด สำหรับการทำแหนมเห็ดนั้น สามารถเลือกใช้เห็ดได้ตามชอบ แต่โดยส่วนมากเห็ดที่นิยมนำมาใช้ คือ “เห็ดนางฟ้า” เนื่องจากสามารถหาได้ง่าย โดยวัตถุดิบและขั้นตอนในการทำแหนมเห็ดนั้นสามารถทำได้อย่างง่ายดายและใช้อุปกรณ์เพียงไม่กี่อย่างเท่านั้น สิ่งที่จำเป็นต้องมีในการทำแหนมเห็ดคือ เห็ดชนิดใดก็ได้ตามชอบ เกลือ กระเทียม ข้าวกล้องหรือข้าวสวย พริกขี้หนูสวน (หากไม่รับประทานเผ็ดสามารถข้ามได้) ถุงขนาด 3×5 นิ้ว และหนัง
การทำเกษตรกรรมถือเป็นเรื่องที่ยากและง่ายอยู่ในคราวเดียวกัน เพราะถ้าหากปฏิบัติโดยที่ไม่ศึกษาค้นคว้าหาข้อมูล หรือไม่มีความอดทน การทำเกษตรกรรมก็จะกลายเป็นเรื่องที่ยากทันที แต่ในทางกลับกันถ้าก่อนที่จะลงมือทำมีการศึกษาและปฏิบัติอย่างเข้าใจในทุกกระบวนอย่างถูกต้อง การทำเกษตรกรรมก็จะกลายเป็นเรื่องง่าย และประสบความสำเร็จได้เร็ว ดังเช่นหนุ่มวิศวกร เมืองมะขามหวานท่านนี้ ที่ใช้เวลาในการค้นคว้าทดลองขั้นตอนกระบวนการปลูกพืชจนเข้าใจ และประสบผลสำเร็จสามารถปลูกพืชผัก-มะเขือเทศให้เจริญเติบโตเต็มที่ 100% คุณธนากร ทองศักดิ์ หรือ คุณหนึ่ง เจ้าของ Believe Farm เพชรบูรณ์ ตั้งอยู่ที่ตำบลยางงาม อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ หนุ่มวิศวกร จับพลัดจับผลูมาเป็นเกษตรกรวันว่าง ปลูกพืชผักและมะเขือเทศหลากสีสร้างรายได้เสริม ด้วยการใช้เทคนิคการทำความเข้าใจธรรมชาติของพืช การวางแผนอย่างเป็นระบบ และการนำความรู้ด้านวิศวะเข้ามาใช้จัดการปลูกพืชภายในฟาร์ม ประหยัดเวลา รายได้เพิ่ม ผลผลิตได้คุณภาพ คุณหนึ่ง เล่าให้ฟังว่า ก่อนที่จะมาปลูกผักเป็นอาชีพเสริม ตนเองประกอบอาชีพเป็นวิศวกรมาก่อน แต่มีเหตุจำเป็นทำให้ต้องลาออกจากงานประจำเพื่อกลั
จากวันนั้นถึงวันนี้เกือบ 4 ปีแล้วที่ทางเทคโนโลยีชาวบ้านได้เคยสัมภาษณ์เกษตรกรรุ่นใหม่ท่านหนึ่ง ที่เขาได้ตั้งฉายาให้ตัวเองว่า “ไทบ้านฟาร์มเมอร์” โดยมีที่มาจากที่เขาเป็นคนต่างจังหวัด และมีวิถีชีวิตและหลักคิดในการทำเกษตรแบบบ้านๆ การสื่อสารกับผู้คนก็เป็นหลักคิดง่ายๆ เป็นกันเอง ชาวบ้านคนธรรมดาฟังแล้วรู้เรื่อง สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริงๆ มาถึงปัจจุบันบทบาทหน้าที่ของหนุ่มไทบ้านคนนี้มีมากขึ้น คือการได้รับเลือกเป็นประธานสภาเกษตรจังหวัดกาฬสินธุ์ และยังคงไม่ทิ้งงานเกษตรที่เป็นเหมือนลมหายใจของเขา จากจุดเริ่มต้นมีพื้นที่ปลูกผักสลัดลงดินเล็กๆ สู่การพัฒนาพื้นที่กว่า 6 ไร่ เพื่อขยับขยายพื้นที่ทำการเกษตร พร้อมกับการเป็นต้นแบบเกษตรกร สร้างโมเดลทำเกษตรบนพื้นที่น้อยแต่สร้างรายได้มาก ให้สำหรับผู้ที่สนใจเข้ามาศึกษาดูงานเพื่อนำไปประกอบอาชีพในอนาคต คุณวุฒิพงษ์ พลอยวิเลิศ หรือ คุณกระต่าย อยู่บ้านเลขที่ 751 หมู่ที่ 14 ตำบลบัวขาว อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ เกษตรกรนักพัฒนาโมเดลทำเกษตรพื้นที่น้อย แต่สร้างรายได้สูง มีพื้นที่ 1 งาน ก็สามารถสร้างรายได้หลักหมื่นได้ไม่ยาก จากเมื่อ 4 ปีก่อนที่เริ่มทำเกษตร คุณกระ