เพาะพันธุ์ปลา

ปัจจุบันการเลี้ยงปลากำลังได้รับความนิยมในหลายพื้นที่ เพราะเกิดจากมีผู้สนใจทั่วไปให้ความใส่ใจในเรื่องของการสร้างแหล่งโปรตีน ที่เป็นอาหารไว้บริโภคภายในครัวเรือน รวมไปถึงเกษตรกรด้วยเช่นกัน ได้นำปลาน้ำจืดมาปล่อยลงในบ่อน้ำการเกษตรของตนเอง เมื่อปลาโตจนได้ขนาดไซซ์ที่ต้องการ หากไม่นำมาประกอบอาหารก็สามารถขายให้เกิดรายได้อีกหนึ่งช่องทาง  ฉะนั้น การเลือกซื้อสายพันธุ์ปลาน้ำจืดที่นำมาเลี้ยง ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญควรเลือกซื้อจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ฟาร์มปลาผู้ใหญ่พร เป็นอีกหนึ่งแหล่งขายพันธุ์ปลาที่ติดตลาดมากว่า 40 ปี ด้วยประสบการณ์และการตั้งใจในการทำเพื่อการค้าที่ดีนี้เอง ทำให้กิจการนี้ส่งต่อมายัง คุณพีช หรือ คุณสุฑิพงศ์ สินตรีขันธ์ ทายาทรุ่น 2 ในการดำเนินกิจการมาจนถึงปัจจุบัน  เห็นครอบครัวทำมาตั้งแต่เด็ก  ต่อยอด พัฒนา สืบทอด ให้คงอยู่  คุณพีช เล่าให้ฟังว่า อาชีพเพาะพันธุ์ปลาเป็นสิ่งที่ครอบครัวทำมาอย่างยาวนาน ต่อมาเมื่อคุณพีชได้เรียนจบในระดับปริญญาตามที่ตั้งใจไว้แล้ว จึงได้มารับช่วงต่อการเพาะพันธุ์ปลาจากคุณพ่อ ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่เห็นมาตั้งแต่เด็กและช่วยคุณพ่ออยู่เสมอ เมื่อมาลงมือทำเป็นอาช

คุณจำนงค์ บุญเลิศ ปราชญ์ปลานิลแห่งบ้านป่ากว๋าว อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย จบเพียง ป.4 แต่มีความรู้ความเชี่ยวชาญด้านการเพาะพันธุ์ปลานิล คิดค้นเทคนิค และอุปกรณ์ในการเลี้ยงปลานิลได้อย่างน่าทึ่ง ทำให้ได้รับการยกย่องให้เป็นเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ และรางวัลเกียรติยศอีกมากมาย “เริ่มทำฟาร์มเพาะเลี้ยงปลานิลมาตั้งแต่ปี 2522 โดยเริ่มต้นจากการทำบ่อเลี้ยงปลานิลขนาดเล็ก ไปพร้อมกับการเรียนรู้จากประสบการณ์ของผู้รู้ในท้องถิ่น อ่านจากในตำรา ลองผิดลองถูกมาหลายครั้งจนเกิดเป็นองค์ความรู้ สามารถนำความรู้และประสบการณ์ที่สั่งสมมายาวนาน นำมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพและขยายรูปแบบการเพาะเลี้ยงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง” ตามปกติแล้วรูปร่างลักษณะภายนอกของปลานิลตัวผู้และตัวเมียจะมีลักษณะคล้ายคลึงกันมาก แต่จะสังเกตได้โดยการดูอวัยวะเพศที่บริเวณใกล้กับช่องทวาร ตัวผู้จะมีอวัยวะเพศลักษณะเรียวยื่นออกมา ส่วนตัวเมียจะมีลักษณะเป็นรูค่อนข้างใหญ่และกลม ขนาดของปลาที่ดูลักษณะเพศได้ชัดเจนนั้น ต้องมีขนาดยาวตั้งแต่ 10 เซนติเมตรขึ้นไป ในกรณีที่ปลามีขนาดโตเต็มที่แล้วนั้น อาจจะสังเกตเพศได้ด้วยการดูสีที่ลำตัว เพราะปลาตัวผู้จะมีสีเข้มตรงบริเวณ

การเลี้ยงปลาเนื้อได้รับความนิยมมากขึ้น เพราะในหลายพื้นที่ให้ความสนใจในเรื่องของการผลิตอาหารไว้กินเองในครัวเรือน ทำให้การซื้อลูกพันธุ์ปลามีความต้องการอย่างต่อเนื่อง คุณสุฑิพงศ์ สินตรีขันธ์ ได้เล็งเห็นช่องทางการสร้างรายได้ จึงได้เพาะพันธุ์ปลาขายมากกว่า 20 ชนิด และปลาที่ขายดีมีอยู่ 4 ชนิด ได้แก่ ปลาตะเพียน ปลายี่สก ปลานวลจันทร์ และปลานิลหมัน เป็นปลากินพืชที่นำไปเลี้ยงแบบประหยัดต้นทุนอาหารได้อย่างดี อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่ การเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืด 

ปลาหมอ เป็นอีกหนึ่งสัตว์น้ำที่มีการเลี้ยงกันในหลายพื้นที่ เพราะยังเป็นที่ต้องการของตลาดและสามารถประกอบอาหารได้หลายเมนู จึงทำให้ในแต่ละปีความต้องการลูกพันธุ์ปลาหมอ เพื่อนำไปเลี้ยงสร้างรายได้มีอย่างต่อเนื่อง ซึ่งการเพาะพันธุ์ลูกปลาหมอคุณภาพจึงเป็นสิ่งที่สำคัญ ต้องมีพ่อแม่พันธุ์ที่ดีเพื่อทำการพัฒนาให้เกิดลูกพันธุ์ดี เมื่อเกษตรกรนำมาเลี้ยงแล้วจะช่วยให้ได้ปริมาณผลผลิตต่อรอบสูง และสามารถทำกำไรจากการเลี้ยงได้เป็นอย่างดี คุณวัลลภ วันสุข หรือ คุณเบิ้ม บัณฑิตมหาวิทยาลัยแม่โจ้ เป็นอีกหนึ่งเกษตรกรที่ได้ทำการเพาะพันธุ์ปลาหมอจำหน่าย คุณเบิ้มได้นำวิชาความรู้ที่ได้ร่ำเรียนมาต่อยอดเป็นอาชีพเสริม ซึ่งภายในฟาร์มมีการเพาะพันธุ์ปลาหลายชนิด แต่ที่เป็นที่ต้องการของตลาดตลอดทั้งปีก็คือปลาหมอ โดยมีลูกค้าที่เข้ามาซื้อตั้งแต่นำไปเลี้ยงในครัวเรือน และการเลี้ยงเพื่อเป็นการค้าจำหน่ายเป็นปลาเนื้อ ใช้เวลาว่างจากงานประจำ เพาะพันธุ์ปลาเสริมรายได้ คุณเบิ้ม เล่าให้ฟังว่า เมื่อจบการศึกษาเกี่ยวกับด้านประมงก็ได้เข้ามาทำงานเกี่ยวกับสาขาที่ได้เล่าเรียนมา เมื่อมีประสบการณ์มากขึ้น จึงได้เห็นช่องทางของการสร้างรายได้ให้กับตัวเอง จ

คุณวิทยา สาเพิ่มทรัพย์ อยู่บ้านเลขที่ 163 หมู่ที่ 5 ตำบลบ้านกุ่ม อำเภอสองพี่น้อง จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นเกษตรกรที่ชื่นชอบปลากรายมาตั้งแต่เด็ก จนทำให้สัตว์น้ำจืดชนิดนี้เป็นเหมือนแรงบันดาลใจ ที่อยากทดลองเพาะพันธุ์ด้วยสองมือของเขาเอง ซึ่งจากความพยายามไม่ได้นำมาแต่ความสำเร็จ แต่สามารถเป็นงานที่สร้างรายได้เลี้ยงครอบครัวให้กับเขาได้อีกด้วย คุณวิทยา เล่าให้ฟังว่า เริ่มแรกเดิมทีตนมีอาชีพทำงานเกี่ยวกับเครื่องกลอยู่ที่กรุงเทพมหานคร ต่อมา ปี 2543 มีเหตุต้องย้ายมาอยู่ที่จังหวัดสุพรรณบุรี จึงยึดอาชีพเพาะพันธุ์ปลาเพื่อเป็นอาชีพในขณะนั้นด้วย “เหตุที่ต้องย้ายมาที่นี่ พอดีแม่ของภรรยาเสียชีวิต ก็เลยได้ย้ายมาอยู่ที่สุพรรณฯ ซึ่งเราเป็นคนที่ชอบปลากรายอยู่แล้วสมัยยังเด็ก ช่วงนั้นก็เลยลองเพาะพันธุ์ดู ก็ทดลองเพาะกับธรรมชาติก่อน คือใช้บ่อใช้คลองแบบธรรมชาติ เพราะช่วงนั้นเราไม่มีที่ ต่อมาเมื่ออะไรเข้าที่เข้าทางก็ขยับขยาย มาทำบ่อของตัวเอง ปรากฏว่าที่เพาะพันธุ์ทั้งหมดมันขายได้ เราก็เลยเริ่มมาทำบ่อเพาะอย่างจริงจัง เพราะว่าจะทำแบบธรรมชาติไม่ได้แล้ว ลูกปลามันได้จำนวนที่น้อยลง” คุณวิทยา เล่าถึงความเป็นมา วิทยาการความรู

นอกจากตลาดปลาเนื้อที่ใช้บริโภคจะสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรไทยแล้ว อีกด้านของตลาดปลาสวยงามก็มีมูลค่าในการจำหน่ายไม่แพ้กัน ซึ่งปลาสวยงามได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในบ้านเรา เลี้ยงเป็นสิ่งสวยงามประดับตกแต่งบ้านเรือนหรือบางรายเลี้ยงเสริมฮวงจุ้ยตามความเชื่อ จึงทำให้เกษตรกรที่เพาะพันธุ์ปลาสวยงามมีการพัฒนาสายพันธุ์ขึ้นเรื่อยๆ เพื่อตอบโจทย์ต่อความต้องการของลูกค้าที่มีความชอบหลากหลาย คุณกำพล สร้อยแสง อยู่บ้านเลขที่ 25/9 หมู่ที่ 3 ตำบลปากแรต อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี หันมายึดอาชีพเพาะพันธุ์ปลาทอง โดยก่อนหน้านี้อาชีพเกี่ยวกับการประมงไม่ได้อยู่ในความคิดของเขาเลย แต่ด้วยสภาวะหลายๆ ด้าน จึงได้ตัดสินใจยึดเป็นอาชีพ เน้นเพาะลูกปลาทองส่งออกต่างประเทศ สามารถสร้างรายได้ให้กับเขาได้เป็นอย่างดี จากอาชีพช่างกล สู่ชีวิตเกษตรกร คุณกำพล เล่าให้ฟังว่า ตั้งแต่ยังเด็กก็เห็นครอบครัวยึดอาชีพเกี่ยวกับการเพาะพันธุ์ปลาสวยงามมาตลอด แต่ช่วงนั้นเขาก็เพียงแต่ช่วยงาน และยังไม่ได้ยึดที่จะทำเป็นอาชีพ เมื่อจบการศึกษาได้ออกไปทำงานเกี่ยวกับด้านช่างกล เพราะเบื่อกับงานด้านเพาะพันธุ์ปลาสวยงาม มองว่าเห็นมาตั้งแต่เด็กจนโต จึงยังไม่อย

คุณธีระกิจ คลื่นลูกใหม่ไฟแรงวัย 30 ปี เล่าให้ฟังว่า เดิมทีครอบครัวทำสวนส้มอยู่ที่หมู่บ้านสุเม่น ตำบลแม่สิน ซึ่งคนในหมู่บ้านสุเม่นทำสวนส้มกันส่วนใหญ่ เมื่อทำไปนานๆ การทำสวนส้มไม่ค่อยประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร เกิดการขาดทุน ทำให้เป็นหนี้สินมากขึ้น ด้านคุณธีระกิจหลังเรียนจบจึงสมัครงานเป็นพนักงานบริษัท แต่รายได้ที่มีไม่เพียงพอต่อรายจ่ายของครอบครัว จึงหันมามองหาอาชีพใหม่ คือการเพาะพันธุ์ปลาขาย เพราะสมัยศึกษาเล่าเรียน คุณธีระกิจหารายได้เสริมจากการเพาะพันธุ์ปลาสวยงามขายในระหว่างนั้น ทำให้มีความรู้ด้านนี้พอสมควร คุณธีระกิจ เมณร์กูล (ซ้าย) คุณกริชเพชร อัฐวงศ์ (ขวา) “สมัยก่อนผมเป็นพนักงานบริษัท เมื่อทำไปนานๆ ผมรู้สึกไม่ชอบ จึงปรึกษากันในครอบครัว ว่าเราจะทำยังไงให้เราอยู่ได้ โดยต้องหารายได้หลักก่อน เพื่อให้เรามีเงินใช้จ่ายทุกวัน จึงมองธุรกิจขายปลา เพราะพื้นฐานเดิมสมัยเรียน ผมเพาะปลาสวยงามขาย จึงเริ่มธุรกิจแรก คือขายปลาสวยงามตามตลาดนัด” คุณ   ธีระกิจ เล่าถึงจุดเริ่มต้นของชีวิตในการทำงาน เมื่อมาขายปลาสวยงาม คุณธีระกิจ เล่าว่า รายได้ที่ได้รับสามารถอยู่ได้ แต่ไม่ถึงกับทำเงินได้เท่าที่ควร มีท้อแท้บ้างในบ

ปลานวลจันทร์ทะเล (Milkfish) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Chanos chanos (Forsskal,1775) บางพื้นที่จะมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันไป คือ ปลาดอกไม้ ปลาทูน้ำจืด หรือปลาชะลิน ปลาชนิดนี้มีรูปร่างยาวเพรียว ลำตัวค่อนข้างกลมแบนข้างเล็กน้อย ตามีเยื่อไขมันคลุมตลอด เกล็ดมีขนาดเล็กถี่ เป็นเกล็ดประเภทขอบกลม (Cycloid Scale) ครีบหลังและครีบก้นมีเกล็ดติดตามก้านครีบ มีเส้นข้างลำตัว (Lateral line) เห็นชัดเจน ครีบหางเว้าลึกแบบส้อม (Forked type) ตัวเต็มวัยมีขนาดลำตัวยาวกว่า 1.5 เมตร หนักประมาณ 10.6 กิโลกรัม ตามปกติอาศัยอยู่ในทะเล เป็นปลาที่ว่ายน้ำเร็ว อยู่บนผิวน้ำ (Pelagic fish) ปลานวลจันทร์ทะเล เพศผู้และเพศเมียมีรูปร่าง สีสัน และลักษณะภายนอกคล้ายคลึงกันมาก ยกเว้นในช่วงฤดูผสมพันธุ์ ปลาเพศเมียจะมีท้องที่อูมกว่าเพศผู้เท่านั้น ลักษณะภายนอกที่ใช้บอกเพศคือ ปลาเพศผู้จะมีติ่งบอกเพศและช่องเปิด 2 รู ช่องแรกเปิดเป็นช่องขับถ่ายของเสีย ส่วนช่องที่สองซึ่งอยู่ที่ด้านท้ายเป็นช่องปล่อยเซลล์สืบพันธุ์ ส่วนในปลาเพศเมียมีช่องเปิด 3 ช่อง ในประเทศไทยมีการพบลูกปลานวลจันทร์ทะเลเป็นครั้งแรกที่บริเวณชายฝั่งทะเลบริเวณบ้านคลองวาฬ ในเขตจังหวัดป

ปัจจุบัน ปฏิเสธไม่ได้ว่าสัตว์น้ำที่มีอยู่ตามธรรมชาตินับวันยิ่งลดน้อยลง ทำให้การเลี้ยงสัตว์เพื่อเป็นสัตว์เศรษฐกิจจึงมีความสำคัญมากขึ้น เพื่อให้ปริมาณของแหล่งโปรตีนมีเพียงพอต่อความต้องการของจำนวนประชากรที่สูงขึ้น ซึ่งนับว่าประเทศไทยโชคดีที่มีเกษตรกรเก่งในเรื่องการเกษตร สามารถผลิตทั้งพืชผัก ผลไม้ หรือแม้แต่ด้านปศุสัตว์ได้ในปริมาณที่เพียงพอต่อความต้องการ ณ เวลานี้กระแสการรักสุขภาพยิ่งมาแรงอย่างฉุดไม่อยู่ ผู้บริโภคเริ่มใส่ใจสุขภาพมากขึ้น จึงนิยมบริโภคปลาและผักมากขึ้น จนทำให้เห็นว่าตามร้านอาหารหลายๆ แห่ง มีเมนูปลามากขึ้นเพื่อตอบสนองต่อความต้องการของลูกค้า ปลากะพง นับว่าเป็นปลาที่จะต้องมีอยู่ในเมนูอาหารเลยที่แน่ๆ เพราะเนื้อปลามีความอร่อย รสชาติดี ราคาก็สมเหตุสมผล เมื่อสั่งมากินราคาก็ไม่หนักมากนัก ซึ่งผู้เขียนเองก็ชื่นชอบเมนูปลากะพงเช่นเดียวกัน จึงสงสัยใคร่รู้ว่าปลากะพงที่ผู้เขียนชื่นชอบนี้ มีวิธีการเลี้ยงและจัดการแบบใดบ้าง ทำไมปลาชนิดนี้ยิ่งมีขนาดใหญ่ราคายิ่งแพง มีการเลี้ยงพิเศษอะไรไหม ซึ่งในปักษ์นี้ ผู้เขียนจะนำเสนอการเพาะเลี้ยงลูกปลากะพง ที่ได้รับการฝึกให้อาหารเม็ด เพื่อให้เกษตรกรที่ซื้อไปเ

การเพาะพันธุ์ปลาดุกในปัจจุบันนิยมใช้การผสมเทียม เพราะเป็นวิธีการที่ให้ผลผลิตได้ดีกว่า มีความชัดเจนมั่นใจได้ทั้งปริมาณและคุณภาพ โดยเฉพาะการผลิตเพื่อการค้า ส่วนปลาดุกที่นิยมนำมาเพาะพันธุ์คือ บิ๊กอุย ซึ่งเป็นลูกผสมจากการดัดแปลงข้ามสายพันธุ์ ระหว่างแม่พันธุ์ปลาดุกอุย (ปลาดุกนา) กับพ่อพันธุ์ปลาดุกเทศ (ปลาดุกรัสเซีย) จึงทำให้ลูกปลาดุกบิ๊กอุยติดตลาดอย่างรวดเร็ว ด้วยลักษณะเฉพาะตัวที่เลี้ยงง่าย โตเร็ว ให้ปริมาณเนื้อสูงเหมือนพ่อ ประกอบกับคุณภาพเนื้อรสชาติดีเหมือนแม่ คุณสำเนา เกาะกาเหนือ คุณสำเนา เกาะกาเหนือ ชาวนครนายก เจ้าของฟาร์ม “สำเนาพันธุ์ปลา” เป็นอีกคนที่ยึดอาชีพเพาะ-จำหน่ายลูกพันธุ์ปลาดุกบิ๊กอุย จนประสบความสำเร็จอย่างดีเยี่ยม ด้วยแนวคิดการลดต้นทุนจากการใช้วิธีธรรมชาติเกื้อกูลโดยนำปลานิลมาช่วยบำบัดน้ำ สามารถใช้น้ำหมุนเวียนได้อย่างปลอดภัย และประหยัด รวมถึงยังใช้วิธีควบคุมการให้อาหารลูกปลาอย่างพอดี สร้างความสมดุล ลดการเน่าเสียของน้ำ ไม่สร้างปัญหาต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อมคุณสำเนา เกิดและเติบโตที่จังหวัดนครนายก มีบ้านอยู่เลขที่ 250 หมู่ที่ 1 ตำบลท่าเรือ อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก ภายหลังเรียนจบชาย