เมื่อถึงเทศกาลสงกรานต์ ภาพที่เราคุ้นตาคงหนีไม่พ้นเสียงหัวเราะสดใส เสื้อลายดอกสีสด และการสาดน้ำคลายร้อน แต่มีอีกหนึ่งไอเทมที่มักจะถูกหยิบมาใช้ในช่วงนี้ และกลายเป็นสัญลักษณ์ลับๆ ที่หลายคนอาจมองข้ามไป นั่นก็คือ… “ดินสอพอง”
ดินสอพอง คือดินแร่ธรรมชาติที่มีชื่อเรียกว่า “ดินมาร์ล” เป็นดินสีขาว เนื้อละเอียดแน่น พบได้ในบางพื้นที่ของประเทศไทย เช่น หมู่บ้านหินสองก้อน จังหวัดลพบุรี ที่ขึ้นชื่อว่าเป็นแหล่งผลิตดินสอพองที่ดีที่สุดในประเทศ
แม้จะไม่เหมาะสำหรับการปลูกพืช แต่ชาวบ้านนำดินชนิดนี้มาเผาและผ่านกรรมวิธีแบบภูมิปัญญาท้องถิ่น จนกลายเป็นดินสอพองที่มีคุณสมบัติเด่น ทั้งด้านการดูดซับความมันเยิ้มบนใบหน้า บรรเทาอาการร้อนผิว และใช้ได้แม้แต่ในอุตสาหกรรมแป้ง เครื่องสำอาง และยาสมุนไพร
จากตำราโบราณ…สู่การใช้จริง
ดินสอพอง ไม่ได้มีดีแค่ใช้เล่นสงกรานต์ แต่ยังเป็นสมุนไพรที่อยู่คู่กับคนไทยมายาวนาน โดยจัดอยู่ในกลุ่ม “สมุนไพรแร่ธาตุ” หรือที่เรียกว่า “เครื่องยาธาตุวัตถุ”
น้อยคนจะรู้ว่า “ดินสอพอง” ถูกบันทึกไว้ใน ตำราพระโอสถพระนารายณ์ ซึ่งเป็นตำรายาโบราณตั้งแต่สมัย สมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยมีสูตรยาที่กล่าวถึงการนำดินสอพองเผาใส่ในน้ำต้มยาสมุนไพรอื่นๆ เพื่อใช้รักษาอาการร้อนในและกระหายน้ำ
“ให้เอาชานอ้อย กำยาน แก่นคูน กรักขีถาก รมหม้อใหม่ใส่น้ำไว้
จึงเอาดินสอพองเผาให้สุก ใส่ลงในหม้อน้ำนั้น
ให้คนไข้กินเนือง ๆ แก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ หยุดแล”
ข้อความนี้สะท้อนให้เห็นว่า ดินสอพองเคยเป็นส่วนประกอบสำคัญของยาไทยโบราณ และใช้บรรเทาอาการร้อนใน กระหายน้ำ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จนกลายเป็นหนึ่งในสมุนไพรเก่าแก่ที่คนไทยใช้รักษาโรคมาอย่างยาวนาน
ทำไมสงกรานต์ต้องมีดินสอพอง?
ในอดีต สงกรานต์ไม่ได้มีแค่การเล่นน้ำ แต่เป็นช่วงเวลาสำคัญของปี ที่คนไทยจะรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ขอพร และแสดงความเคารพ ซึ่งดินสอพองถูกใช้ผสมกับน้ำอบ น้ำหอม หรือดอกไม้ เพื่อ แต้มใบหน้า เป็นสัญลักษณ์แห่งความเป็นสิริมงคล ความเย็น และความสะอาด
แถมยังช่วยลดผิวแสบร้อนจากแดด หรือความเหนื่อยล้าจากอากาศร้อนในช่วงเมษายนได้อีกด้วย เรียกว่าเป็น แป้งที่มีทั้งกลิ่นอายของวัฒนธรรม และประโยชน์ทางกายภาพครบสูตร
ปัจจุบัน ดินสอพองยังคงถูกผลิตและจำหน่าย โดยเฉพาะในช่วงสงกรานต์ ที่ความต้องการสูงมาก ทั้งในรูปแบบแป้งผงและเม็ดเล็กสำหรับแต้มหน้า หรือใช้ในงานพิธีต่าง ๆ
หลายชุมชนยังคงรักษาภูมิปัญญานี้ไว้ เช่น หมู่บ้านดินสอพอง ลพบุรี ที่ผลิตดินสอพองด้วยวิธีดั้งเดิม สะอาด ปลอดภัย และได้มาตรฐาน จนกลายเป็นสินค้าพื้นบ้านที่ทั้งคนไทยและต่างชาตินิยม
“ดินสอพอง” ไม่ใช่แค่ไอเทมประจำสงกรานต์ แต่คือสมุนไพรโบราณที่ซ่อนเรื่องราวทางวัฒนธรรม ภูมิปัญญา และความเป็นไทยเอาไว้มากมาย
ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรมที่มีการเพาะปลูกข้าวเป็นหลัก ในแต่ละปีมีการผลิตและส่งออกข้าวจำหน่ายในปริมาณสูงเป็นลำดับต้นๆ ของโลก การอนุรักษ์สายพันธุ์ดั้งเดิมของข้าวพื้นเมืองเอาไว้ โดยนำมาผลิตเป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จำพวกสาโทนั่นเอง จากเครื่องดื่มพื้นบ้าน มีปัจจัยอะไรบ้างที่จะประกอบร่างสร้างให้กลายเป็นสินค้าเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ที่มีดีทั้งคุณภาพและรูปลักษณ์ ยกระดับมูลค่าทางเศรษฐกิจขึ้นสู่ของดีประจำชาติ และยังสร้างรายได้มหาศาลกลับคืนสู่ผู้ประกอบการและวิสาหกิจชุมชน การส่งเสริมแบรนดิ้งให้แข็งแรง ให้คุณค่ากับความเฉพาะตัวของวัตถุดิบพื้นถิ่น ใส่ใจในการออกแบบหน้าตาบรรจุภัณฑ์ให้ทันสมัยเพื่อเพิ่มสุนทรียะในการดื่มชิม คือตัวอย่างองค์ประกอบที่จะพาให้เครื่องดื่มพื้นบ้านไปไกลได้ทั้งในไทยและต่างแดน ความโดดเด่นทางภูมิศาสตร์และสภาพภูมิอากาศร้อนชื้นของประเทศไทยส่งผลให้แต่ละภูมิภาคมีการเพาะปลูกพืชพันธุ์ที่แตกต่างกัน แม้ว่าจะมีจุดร่วมคือภูมิปัญญาหมักดองถนอมอาหารแต่การแปรรูปข้าว พืชผลไม้พื้นถิ่น สมุนไพรเหล่านี้ก็ยังต้องอาศัยภูมิปัญญาของชุมชนปราชญ์ ชาวบ้านที่ศึกษาและลงลึกในการหยิบจับส่วนผสมต่างๆ มาทดลองหมักบ่มผ่
ประเทศไทยในยุคโลกรวน เสี่ยงเจอภาวะอาการแปรปรวนได้ตลอดเวลา หากในช่วงเช้าฟ้าครึ้มผิดปกติ เมฆหนา ไม่มีแดด แม้จะเป็นช่วงเวลา 06.00-09.00 น. ซึ่งตามปกติต้องมีแสงแดดที่เป็นตัวกลางสำคัญในกระบวนการสังเคราะห์แสง จะพบว่า ปลาว่ายน้ำรวมตัวเป็นฝูง ลอยหัวเหนือผิวน้ำ ซึ่งเป็นลักษณะอาการปลาขาดอากาศ ส่งผลให้สุขภาพปลาอ่อนแอ กินอาหารน้อยลง การเจริญเติบโตช้า หากปริมาณออกซิเจนในน้ำต่ำเกินค่ามาตรฐาน ปลาที่เลี้ยงในบ่อ อาจลอยตายได้ หากเกิดกรณีดังกล่าว สำนักงานประมงจังหวัดอุบลราชธานี ให้คำแนะนำว่า เกษตรกรควรเพิ่มออกซิเจนในน้ำ เช่น ใช้เครื่องตีน้ำหรือเครื่องมือที่ทำให้เกิดการหมุนเวียนของน้ำ ให้ออกซิเจนในชั้นบรรยากาศละลายผสมกับน้ำ เพื่อให้ออกซิเจนละลายในน้ำเพียงพอต่อการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของปลา ทั้งนี้ อุณหภูมิของสภาพแวดล้อมมีผลต่ออุณหภูมิภายในร่างกายของปลา เนื่องจากปลาเป็นสัตว์เลือดเย็น การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันโรคจะเป็นปกติเมื่ออุณหภูมิน้ำอยู่ในช่วงเดียวกับอุณหภูมิทางสรีระ (physiological range) ปลาจะมีอัตราการเผาผลาญของร่างกาย (metabolic rates) เพิ่มขึ้นถ้าน้ำมีอุณหภูมิสูงขึ้น ปลาส่วนใหญ่ถ้าอุณหภูมิข
กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ดำเนินการคัดเลือกเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ สาขาอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหม เป็นประจำทุกปี เพื่อประกาศเกียรติคุณและเผยแพร่ผลงานให้ปรากฏต่อสาธารณะ โดยปีนี้ ผู้ที่ผ่านการคัดเลือกคือ นายพินิจ แก้วพิมาย ซึ่งจะเข้ารับพระราชทานโล่รางวัลในงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญประจำปี พ.ศ. 2567 ในวันศุกร์ที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 ณ พลับพลาที่ประทับมณฑลพิธีท้องสนามหลวง สืบสานอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหมจากบรรพบุรุษชาวไทคอนสาร นายพินิจสนใจอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหมเพราะต้องการสืบทอดภูมิปัญญาคนไทคอนสาร และสืบทอดอาชีพปลูกหม่อนเลี้ยงไหมมาจากบรรพบุรุษ และมีแนวคิดว่าการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมทำให้ครอบครัวไม่ต้องไปทำงานที่อื่น และเป็นการดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง นายพินิจช่วยมารดาเลี้ยงไหมตั้งแต่เรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จนกระทั่งอายุ 20 ปี หลังแต่งงานก็หันมาปลูกหม่อนเลี้ยงไหม สาวไหม ทอผ้าเองมาจนถึงปัจจุบัน ด้วยเป็นคนชอบงานลักษณะนี้ จึงหาวิธีการสาวไหมให้ได้เส้นไหมสวยที่มีขนาดสม่ำเสมอ เรียบ สะอาด มีสีสดใส เพื่อพัฒนาต่อยอดในการผลิตผ้าไหมที่มีคุณภาพ ผลิตผ้าไหมด้วยไหมพันธุ์ไทยพื้น
คุณวรเชษฐ์ วังพลากร เจ้าของสวนวังพลากร อยู่ที่ตำบลรวมไทย อำเภอพบพระ จังหวัดตาก ถือเป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องอะโวคาโดคนหนึ่งของเมืองไทย คุณวรเชษฐ์ อธิบายถึงอะโวคาโดสายพันธุ์พบพระ08 ว่า เป็นพันธุ์พื้นเมือง ที่คัดแล้วว่า 1. ทนต่อโรค โดยเฉพาะโรคไฟทอปทอร่า หรือโรคใบไหม้ ซึ่งเป็นเชื้อราที่ทำลายตั้งแต่ยอดลงระบบราก แล้วทำให้รากเน่า โคนเน่า 2. ให้ผลผลิตสูง 3. เนื้อคุณภาพดี เนื้อเหนียวแห้งไม่ฉ่ำน้ำเหมือนพันธุ์พื้นเมืองทั่วๆ ไป มีกลิ่นหอมของอะโวคาโดชัดเจน ผลสุกดูง่าย จากผลสีเขียวจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำ 4. เป็นพันธุ์เบา มีระยะเวลาเลี้ยงลูกที่สั้นกว่า และเริ่มให้ผลผลิตได้เร็วกว่าพันธุ์หนัก พันธุ์เบาจึงมีเวลาฟื้นฟูสภาพต้นได้มากกว่า 5. ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า GI เรียบร้อยแล้ว ตอบโจทย์สำหรับการปลูกเพื่อสร้างรายได้ การปลูก สำหรับการปลูกและการดูแลอะโวคาโดพบพระ08 จะคล้ายกับสายพันธุ์ทั่วไป เหมาะกับการปลูกในพื้นที่ดินร่วน ทำให้เกิดโรคน้อย และใช้น้ำน้อยเมื่อเทียบกับผลไม้ตัวอื่นๆ มีความทนทานต่อสภาพอากาศ ต้านทานโรค ผลผลิตดก ต้นอายุ 5 ปีขึ้นไป ให้ผลผลิตถึง 300 กิโลกรัมต่อต้น “ตอนนี้เกษตรกรในพื้นที่หลายสวนเริ่มตัดสายพั
