ปลากัด

การเพาะพันธุ์ปลาเนื้อและปลาสวยงามในแวดวงสัตว์น้ำบ้านเรา ถือเป็นอีกหนึ่งสาขาประมงที่ประสบผลสำเร็จอย่างมาก มีทั้งส่งออกและจำหน่ายภายในประเทศ และที่สำคัญเกษตรกรในหลายพื้นที่ทำตลาดจำหน่ายหลายรูปแบบด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นการจำหน่ายหน้าฟาร์มที่มีลูกค้าเข้ามาติดต่อซื้อ และที่โดดเด่นเข้ากับยุคสมัยนี้คือการจำหน่ายแบบออนไลน์ ที่สามารถส่งจำหน่ายได้ทั่วประเทศ เพราะมีระบบขนส่งที่ได้มาตรฐานเข้ามารองรับในเรื่องนี้เป็นอย่างดี จึงทำให้การจำหน่ายสัตว์น้ำเป็นการค้าขายที่สร้างรายได้ดีและมีการขยายตัวอย่างต่อเนื่อง สำหรับอุปกรณ์ที่ใช้เลี้ยงปลาสวยงามอย่าง “ตู้ปลา” ก็มีการปรับตัวด้วยเช่นกัน เพราะเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ได้รับความนิยม โดยได้มีการออกแบบให้ทันสมัยมากขึ้น ไม่เพียงแต่สามารถใช้เลี้ยงปลาเพียงอย่างเดียว แต่ยังสามารถประดับสร้างความสวยงามให้กับมุมของโต๊ะทำงาน หรือในมุมใดมุมหนึ่งของบ้านที่ช่วยเสริมความสวยงามแบบลงตัว จนไม่อยากละสายตาจากสัตว์น้ำที่เลี้ยงกันเลยทีเดียว คุณชาญชน ภิญโญโสภณ หรือ คุณต้น เจ้าของแบรนท์ Betta Corner ตั้งอยู่เลขที่ 9/310 ซอยศรีด่าน 15 หมู่ที่ 5 ตำบลสำโรงเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ

ปลากัด สัตว์น้ำจืดที่มีขนาดเล็ก นิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม เพราะลำตัวและครีบมีสีสันที่โดดเด่นชวนมอง ซึ่งปลากัดมีขนาดลำตัวยาวประมาณ 5-8 เซนติเมตร ตัวเรียวยาวแบนข้างและปากมีขนาดเล็กเชิดขึ้นด้านบนเล็กน้อย ปลากัดสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรไทยได้อย่างดี ไม่ได้จำหน่ายแต่เพียงในประเทศเท่านั้น แต่ยังสามารถทำเพื่อการส่งออกไปได้หลายประเทศทั่วโลก จึงทำให้ปลาชนิดนี้มีการพัฒนาการผสมพันธุ์อยู่เสมอ เพื่อให้สีสันสวยงามและรูปทรงตามความต้องการของตลาด คุณอภิสิทธิ์ แก้วชิงดวง หรือ คุณพุ มีความสนใจในเรื่องของการเลี้ยงปลากัด ซึ่งปลาที่เลี้ยงไม่ได้ทำตลาดแต่เพียงในประเทศเท่านั้น ยังมีลูกค้าจากต่างประเทศที่มารับซื้อถึงหน้าฟาร์มกันเลยทีเดียว ทำให้คุณพุไม่ได้หยุดพัฒนาในเรื่องของการพัฒนาสายพันธุ์ แต่ยังผสมพันธุ์ปลากัดอย่างสม่ำเสมอชนิดที่ว่าทำให้ปลาติดตลาด จากสมัยก่อนที่เคยคิดที่จะเลี้ยงเป็นอาชีพเสริมกลับกลายเป็นการสร้างรายได้หลักให้กับคุณพุมาจนถึงปัจจุบัน จากเลี้ยงปลากัด 10 คู่ พัฒนาจนเกิดรายได้ คุณพุ เล่าให้ฟังว่า เดิมทีทำอาชีพเกี่ยวกับการเกษตรอยู่แล้วคือการเลี้ยงไก่ไข่ และเมื่อการเลี้ยงเริ่มทำรายได้อย่างต่อเนื่

“ปลากัด” เป็นปลาพื้นเมืองของไทยที่นิยมเพาะเลี้ยงกันมาเป็นเวลานานแล้ว เพราะหาได้ง่ายตามลำน้ำลำคลองทั่วไป อีกทั้งมีสีสันลวดลายที่งดงาม ต่อมาได้มีการผสมข้ามพันธุ์กับต่างสายพันธุ์ จึงมีสายพันธุ์ต่างๆ เพิ่มขึ้นมากมาย จนในปัจจุบันมีสายพันธุ์ที่มีความแตกต่างกันไปในแต่ละพันธุ์ แล้วแต่ว่าเราจะเลือกเลี้ยงแบบไหน การเลี้ยงปลากัดในสมัยแรก จะมีเหตุผลเพื่อกีฬากัดปลา  ดังนั้น นับแต่อดีตจึงมีการเพาะเลี้ยงปลากัดกันแพร่หลาย เนื่องจากเพาะพันธุ์ได้ง่าย ไม่ต้องการความดูแลเอาใจใส่มากนักจึงเหมาะสมสำหรับผู้ที่หัดเริ่มเลี้ยง อีกทั้งระหว่างเลี้ยงก็ไม่มีความยุ่งยาก อาทิ ไม่จำเป็นที่ต้องเปลี่ยนน้ำบ่อยมาก อย่างไรก็ตาม ในธรรมชาติมักจะพบปลากัดไทยได้ทั่วไปในน้ำที่นิ่ง หรือน้ำที่มีออกซิเจนต่ำ นอกจากนั้นแล้ว ยังพบปลากัดไทยในนาข้าว กระจายทั่วไป โดยปลากัดเลี้ยงมักมีอายุเฉลี่ยเต็มที่ 2 ปี หรือน้อยกว่า แล้วแต่ผู้เลี้ยงมีการดูแลรักษาสุขภาพปลาดีแค่ไหน ปลากัดพันธุ์ดั้งเดิมตามธรรมชาตินั้นมักจะมีสีน้ำตาลขุ่นหรือสีเทาแกมเขียว มีลายตามตัวรวมถึงครีบ และมีหางสั้น ส่วนปลาเพศผู้มีครีบและหางยาวกว่าเพศเมียเล็กน้อย ครั้นต่อมา ความนิยมการ

“ปลากัด” ปลาสายพันธุ์ไทยเก่าแก่ที่ได้รับความนิยมมาตลอดต่อเนื่องยาวนาน ทั้งยังได้ปรับปรุงพัฒนาสายพันธุ์อยู่เป็นประจำจนมีรูปร่างลักษณะ สีสัน สวยงามโดดเด่น และไม่เพียงคนไทยที่นิยมเลี้ยงปลากัด แต่ชาวต่างประเทศกว่า 90 แห่งยังให้ความสนใจสั่งซื้อจนมีมูลค่าเงินตราเข้าประเทศมากมาย ด้วยเอกลักษณ์ของความเป็นปลากัดแบบไทยยังได้รับการเสนอจากกระทรวงวัฒนธรรมประกาศขึ้นทะเบียนปลากัดเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ และ ครม. มีมติเห็นชอบเชิดชูปลากัดเป็นสัตว์น้ำประจำชาติ สร้างความภาคภูมิใจให้แก่ชาวไทย ที่ตำบลบ้านกุุ่ม อำเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี มีฟาร์มเพาะ-ขายปลากัดสวยงามหลายสายพันธุ์ ชื่อ “Meen Muangphet” ของ คุณปวีณา ทองอร่าม หรือ คุณออย เจ้าของฟาร์ม จุดเด่นของฟาร์มนี้อยู่ที่การพัฒนาและคัดเลือกสายพันธุ์เพื่อให้ได้ปลากัดที่มีคุณภาพ ตรงตามมาตรฐานสากล เป็นฟาร์มพันธุ์ปลากัดสายประกวดที่ได้รับมาตรฐาน แล้วยังได้รับรางวัลชนะเลิศจากการประกวด คุณออย บอกว่า เลี้ยงปลากัดมาประมาณ 6 ปี เริ่มจากเลี้ยงเป็นงานอดิเรกคลายเหงาอยู่ 3 ปี หลังจากนั้นจึงผันเข้าสู่การเลี้ยงเป็นอาชีพจริงจัง เหตุผลที่เลือกเลี้ยงปลากัดสวยงามเพราะช

ปกติ ปลากัด เป็นปลาที่อาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำธรรมชาติของไทยอยู่แล้ว แต่ด้วยสีสันที่แปลกแตกต่างไม่เหมือนกันในแต่ละตัว ทำให้ปลากัดกลายเป็นปลาที่ได้รับความนิยม นำขึ้นมาเลี้ยงตู้ โหล ขวด แล้วแต่ภาชนะที่ผู้เลี้ยงสะดวก และเป็นที่เข้าใจกันว่า ปลากัด เลี้ยงง่าย ตายยาก แต่ผู้เลี้ยงหลายรายประสบปัญหาเดียวกัน คือ ซื้อมาแล้วเลี้ยงไม่นานก็ตาย คุณมนตรี สายศรี หรือ คุณตั้ม หนุ่มวัยทำงาน ผู้ศึกษาการเพาะเลี้ยงปลากัดด้วยตนเอง กระทั่งก่อตั้งฟาร์มเล็กๆ เป็นที่ค้าปลีกและค้าส่งปลากัดที่รู้จักกันดีของจังหวัดอ่างทอง และเพาะเลี้ยงปลากัดเพื่อจำหน่ายเป็นอาชีพเสริม ซึ่งคุณมนตรีเองบอกว่า รายได้มากเทียบเท่ารายได้หลักทีเดียว “ผมทำงานประจำอยู่ครับ เพาะเลี้ยงปลากัดขายนี่เป็นอาชีพเสริม แต่รายได้เกือบเท่ารายได้หลักของผมเลยทีเดียว ด้วยความชอบเลี้ยงปลาตั้งแต่เด็ก และเลือกปลากัด เพราะเป็นปลาที่เลี้ยงง่าย เป็นปลาที่เจริญเติบโตจากแหล่งน้ำธรรมชาติ ฉะนั้นการเลี้ยงปลาให้ใกล้เคียงกับธรรมชาติมากที่สุด ก็จะทำให้ปลากัดไม่ตายง่ายเหมือนที่หลายคนประสบปัญหา” เริ่มต้นเลี้ยงปลากัด เมื่อราว 2 ปีที่ผ่านมา คุณมนตรี อาศัยความชอบในการเลี้ยงปลา เล

“ปลากัด” เป็นสัตว์น้ำสายพันธุ์ไทยแท้ ที่อยู่ในประวัติศาสตร์วัฒนธรรมคู่ประเทศไทยมาอย่างยาวนาน และปัจจุบันนั้นได้กลายเป็น “สัตว์น้ำประจำชาติ”  นอกจากนี้ ปลากัด ยังถือเป็นการค้าเชิงพาณิชย์และก่อให้เกิดมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจอย่างมหาศาล มีการส่งออกปลากัดไทยไปแล้วกว่า 95 ประเทศ ปริมาณการส่งออกระหว่างปี 2556-2560 มีประมาณ 20.85 ล้านตัว/ปี มีมูลค่าไม่ต่ำกว่า 115.45 ล้านบาท/ปี หรือ 5.42 บาท/ตัว และมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นทุกปี ในการผสมพันธุ์ปลากัด หลายคนคงคุ้นหูกับ “ปลากัดจ้องตากันแล้วท้อง” สรุปแล้วเรื่องนี้จริงหรือไม่? คุณมนตรี สายศรี หรือ คุณตั้ม เจ้าของ “ฟิน เบ็ตต้า” ฟาร์มปลากัดเล็กๆ แต่เป็นที่รู้จักกันดีของจังหวัดอ่างทอง บอกถึงประเด็นข้างต้นว่า “ไม่เป็นความจริง” บางคนเชื่อว่า ปลากัดแค่มองตาก็ตั้งท้อง แท้ที่จริงแล้ว การเทียบปลาให้มองตากันเป็นวิธีลดความก้าวร้าวระหว่างปลาทั้งคู่ และเมื่อเห็นว่าความก้าวร้าวระหว่างคู่ลดลงแล้ว จึงจับใส่ภาชนะเดียวกัน เพื่อให้ปลาได้ผสมพันธุ์กัน ดังนั้น ความเชื่อที่ว่าปลากัดแค่มองตาแล้วตั้งท้องจึงเป็นความเชื่อที่ผิด วิธีสังเกตความพร้อมของพ่อพันธุ์และแม่พันธุ์ปลาก

ในอดีตผู้หลักผู้ใหญ่มักจะบอกว่า ปลากัดเป็นปลาที่ตายยาก มีความอดทนสูง อดอาหารได้นาน ไม่ต้องใช้เครื่องทำออกซิเจนในน้ำ เท่ากับว่า จะเลี้ยงอย่างไรก็รอด ไม่ใช่ความคิดที่ผิด เพราะปลากัดเป็นปลาที่เลี้ยงง่ายเช่นนั้นจริงๆ แต่ขั้นตอนที่ยากที่สุด เพื่อให้ปลากัดมีชีวิตรอด ไม่ใช่ช่วงเวลาที่ปลาเจริญเติบโตแล้ว แต่เป็นปลาเล็กแรกเกิดถึง 10 วัน “ระยะนั้น เป็นระยะที่อันตรายที่สุด ถ้าอนุบาลให้รอดก็รอด แต่ถ้าอนุบาลไม่ดี ก็ตายยกครอก” คุณทศพล กล่าว คุณทศพล กิ่งมะลิ เป็นคนรุ่นใหม่ที่ใช้ชีวิตวัยรุ่นอย่างเต็มที่ จนต้องกลับมาดูแลคุณย่าที่อายุมาก ในอำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ จึงต้องหาอาชีพที่ลงตัวทำสร้างรายได้ให้กับตนเอง แนวคิดของคุณทศพล คือควรทำสิ่งที่เราถนัด ชอบ จึงจะง่ายและดำเนินไปด้วยดี ซึ่งสิ่งที่คุณทศพลคิดขณะนั้น คือ อยากเลี้ยงปลากัด “ตอนเด็กๆ ผมเลยเพาะ เลี้ยง มันง่ายครับ เลยนำเงินราว 10,000 บาท ประมูลปลากัดแฟนซีมา ตั้งใจจะเพาะเลี้ยงแล้วขาย ผสมได้ เพาะง่าย ได้ลูกปลา แต่พอเป็นลูกปลาแล้ว ทำให้ลูกปลารอดไม่ได้ แม้จะพยายามหลายวิธีตามที่ได้ศึกษามาก่อนหน้านี้ สุดท้ายก็ตายเกือบหมด” 3 ปีทีเดียว ที่คุณทศพล ลองผิดลอ

ปลากัดเป็นปลาสวยงามอีกชนิดหนึ่งที่นิยมเลี้ยงกันอย่างมาก ปลากัดถือว่าเป็นปลาที่อยู่คู่บ้านคู่เมืองเรามาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน แต่ในอดีตปลากัดมักจะถูกเลี้ยงไว้เพื่อนำปลากัดมากัดกัน แสดงถึงความแข็งแกร่งของปลาแต่ละตัว แต่ละสายพันธุ์ แต่ในปัจจุบันปลากัดถูกพัฒนาสายพันธุ์มาหลายหลาก มีสีสันและลักษณะที่สวยงาม หรือที่รู้จักกันว่า ปลากัดแฟนซี จนกลายมาเป็นปลาเศรษฐกิจอีกชนิดหนึ่งเลยก็ว่าได้ ปลากัดเป็นปลาที่เหมาะสำหรับคนที่ชอบเลี้ยงปลาสวยงามขนาดไม่ใหญ่มาก การดูเเลไม่ยุ่งยาก และไม่จำเป็นต้องพึ่งออกซิเจนในการเลี้ยง คุณนิธิโรจน์ โชติจรัสรุจน์ หรือ คุณจ็อบ อายุ 29 ปี อาศัยอยู่ที่จังหวัดหัวหิน ถือว่าเป็นอีกบุคคลหนึ่งที่อยู่ในวงการสัตว์เลี้ยงสวยงาม มาเป็นระยะเวลาหนึ่งที่นานพอสมควร จนกระทั่งปัจจุบัน คุณนิธิโรจน์ เป็นเจ้าของฟาร์ม JP BETTA ปลากัดแฟนซี คุณนิธิโรจน์ เล่าว่า จุดเริ่มต้นของฟาร์มปลากัด JP BETTA ปลากันแฟนซี เริ่มจากความชอบส่วนตัว ในสมัยช่วงที่คุณนิธิโรจน์ ยังเป็นนักเรียนอยู่นั้น ได้เลี้ยงปลากัดเพราะด้วยความชื่นชอบ แต่ในยุคสมัยนั้นปลากัดสวยงามยังไม่เป็นที่นิยม คนหมู่มากที่เลี้ยงปลากัด ส่วนมากจะเล

ปลากัด จัดว่าเป็นปลาที่มีความทนทานต่อทุกสภาพแวดล้อมอย่างดีเยี่ยม เลี้ยงง่าย ตายยาก หากใครคิดจะเลี้ยงปลาแบบไม่มีเวลาดูแลมากนัก มักจะนึกถึงปลากัด แท้จริงแล้ว จากการพูดคุยกับนักเลี้ยงปลากัดหลายต่อหลายท่านที่ผ่านมา เอ่ยเป็นเสียงเดียวกันว่า เลี้ยงง่าย ตายยาก จริง แต่ต้องอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมด้วย หากสภาพแวดล้อมไม่เอื้ออำนวย โอกาสที่ปลากัดจะเลี้ยงยากและตายเร็วก็มีเหมือนกัน คุณราเชนทร์ มะแม้น หนุ่มวัยสร้างครอบครัว จบการศึกษาทางด้านรัฐศาสตร์ มีโอกาสทำงานในสายงานที่เรียนมา 7-8 ปี กระทั่งความคิดอยากทำงานอิสระที่ไม่ต้องเป็นลูกจ้างใครเกิดขึ้น จึงมองพื้นฐานความชอบของตนเองก่อนเป็นอันดับแรก และเขาก็คิดถูก เพราะเมื่อรู้ว่าความชอบของตนเองคืออะไร ก็เริ่มศึกษาและเริ่มทดลอง เพื่อก่อร่างสร้างฝันให้เป็นจริง “ผมชอบปลาสวยงาม คิดง่ายๆ ว่าเลี้ยงแล้วเพาะขาย แต่พอทำจริงๆ มันไม่ใช่ เพราะปลาเป็นสิ่งมีชีวิต ต้องใส่ใจ” คุณราเชนทร์ เริ่มต้นจากปลาหางนกยูง แต่เมื่อศึกษาจริงจังแล้วพบว่า ข้อจำกัดในการเพาะปลาหางนกยูงมีมาก โดยเฉพาะคุณภาพน้ำที่ใช้ เมื่อหันกลับมามองแหล่งกำเนิดของน้ำที่บ้าน แน่นอนว่า ไม่มีโอกาสเลี้ยงปลาหา

ปลากัด เป็นปลาสวยงามที่นับว่าสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรไทยได้อย่างดี จะเห็นได้จากสื่อโซเชียลต่างๆ ที่ปลาชนิดนี้มีการพัฒนาสายพันธุ์อยู่เสมอ จึงทำให้ปลากัดเป็นปลาที่มีสีสันสวยงามและสีสดสวย โดยการตลาดสามารถจำหน่ายได้เป็นหลายช่องทาง ทั้งตลาดในประเทศที่สร้างเป็นปลาที่มีราคาหลักสิบให้กับเด็กๆ ที่สนใจ รวมไปถึงราคาหลักร้อยและหลักพันบาทสำหรับผู้ที่มีความชำนาญต้องการนำไปพัฒนาสายพันธุ์ต่อไป   คุณวิศิษฎ์ นิ่มดิษฐ์ เกษตรกรตำบลงิ้วราย อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ได้เห็นถึงความพิเศษของปลากัดว่าน่าจะสร้างรายได้ให้กับเขาได้เป็นอย่างดี จึงได้นำปลากัดมาผสมพันธุ์อย่างต่อเนื่อง ทำให้เกิดลูกพันธุ์ใหม่ๆ ที่มีสีสันสวยงาม โดยสร้างตลาดที่หลากหลาย ทั้งเป็นตลาดที่ส่งจำหน่ายยังตลาดนัดจตุจักร และมีลูกค้าเข้ามารับซื้อถึงหน้าฟาร์มเพื่อไปจำหน่ายต่อ คุณวิศิษฎ์ เล่าให้ฟังว่า ก่อนที่จะเริ่มมาเพาะพันธุ์ปลากัดเหมือนเช่นทุกวันนี้ สมัยก่อนได้เพาะพันธุ์และเลี้ยงปลาเศรษฐกิจชนิดอื่นๆ ก่อน อย่างเช่น ปลาดุก ต่อมาประมาณ ปี 2559 ตลาดปลากัดเริ่มสร้างรายได้อย่างต่อเนื่อง จึงได้เปลี่ยนมาเพาะพันธุ์ปลากัดจำหน่าย โดยเน้นให้การเพาะพันธุ์ม