เมื่อเร็วๆ นี้ มีโอกาสไปฟังสัมมนา “เห็ดเป็นยา” จัดโดย สถาบันอานนท์ไบโอเทค ซอยไอยรา 38 ตำบลคลองสอง อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี นอกจากได้รับฟังแนวคิดการพัฒนาเห็ดเป็นยาแล้ว ดร.อานนท์ เอื้อตระกูล อดีตผู้เชี่ยวชาญอาวุโสด้านเห็ด องค์การสหประชาชาติ (ระหว่างปี 2524-2548) และผู้ก่อตั้ง สถาบันอานนท์ไบโอเทค ยังได้พาเดินชมมหัศจรรย์พันธุ์พืช ทั้งพันธุ์พืชไทยและต่างแดน ที่มีศักยภาพเป็นพืชเศรษฐกิจแห่งอนาคต
“ กำยานโอมาน ” ไม้ทำเงินที่น่าปลูก
สุดยอดสมุนไพรที่ทั่วโลกต้องการ
กำยาน (Frankincense) นับเป็นสุดยอดสมุนไพรป้องกัน รักษาอาการอักเสบ และฆ่าเชื้อ กำยานมีกลิ่นหวานหอมสะอาด อบอุ่น ช่วยคลายเครียด บรรเทาอาการหอบหืด ช่วยให้หายใจสะดวก ลดอาการไซนัส บรรเทาอาการภูมิแพ้ เจ็บคอ ไข้หวัด และหลอดลมอักเสบแล้ว ยังมีสรรพคุณช่วยฟอกอากาศ กำจัดกลิ่น ไล่มดปลวกและแมลง
กำยานเป็นไม้มงคลที่ทรงคุณค่าของชาวตะวันออกกลาง เพราะอยู่ในทุกช่วงของชีวิตตั้งแต่วันเกิดจนถึงวันตาย โดยจุดกำยานเป็นเครื่องหอม รมฆ่าเชื้อ และเป็นยารักษาโรค ในศาสนาคริสต์ นิยมจุดกำยานเป็นเครื่องหอมบูชาแทนการอธิษฐานแด่ พระคริสต์ ในวงการแพทย์ใช้กำยานเป็นส่วนผสมยาแก้อักเสบและมะเร็งในตำรับยาไทย และจีน ในต่างประเทศใช้กำยานแท้ เป็นส่วนผสมแต่งกลิ่นเหล้าและไวน์ชั้นดี ทำให้มีรสชาติกลมกล่อม และมีกลิ่นหอมแล้ว ยังมีสรรพคุณทางยาช่วยบำรุงร่างกาย และบำรุงตับ ลดพิษของแอลกอฮอลล์ที่ไปทำลายเซลล์ตับ
ต้นกำยานแท้เกิดขึ้นเฉพาะในบางประเทศแถบตะวันออกกลาง เช่น โอมาน เยเมน ที่มีอยู่ค่อนข้างน้อยมาก ผลผลิตของยางกำยานแท้ หรือบางคนเรียกว่า กำยานโอมานนั้น มีไม่เพียงพอกับความต้องการของตลาดโลก เพราะยังไม่มีการปลูกเป็นธุรกิจกันเลย ทำให้เกิดการขาดแคลนกำยานแท้ในตลาด
ทุกวันนี้ หลายคนหันมาใช้ “กำยานสุมาตรา” แทน ซึ่งความจริงแล้ว ใช้แทนกันไม่ได้ เพราะเป็นยางไม้คนละชนิด คนละตระกูลกับยางกำยานแท้ และไม่มีสารสำคัญเหมือนกัน หากต้องการใช้กำยานเข้าสูตรยา ไม่ว่าจะเป็นตำรับสมุนไพรจีนหรือตำรับยาไทยต้องใช้กำยานโอมานซึ่งเป็นกำยานแท้เท่านั้น จึงจะได้ประสิทธิภาพทางยาตามที่ต้องการ
ดร.อานนท์ เอื้อตระกูล เป็นผู้บุกเบิกนำเข้าต้นกำยานแท้จากประเทศโอมาน เข้ามาปลูกในไทยเมื่อปี 2541 พบว่า ต้นกำยานปลูกในไทยได้ทุกภูมิภาค และให้ยางที่เป็นยาดีกว่า ปลูกที่ประเทศโอมานมากกว่า 5 เท่า เนื่องจากต้นกำยานที่ปลูกในไทยสามารถผลัดใบปีละ5-6 ครั้ง มากกว่าประเทศต้นกำเนิด ที่มีการผลัดใบเพียงปีละครั้งเท่านั้น ขณะเดียวกันได้ทดลองปลูกกำยานร่วมกับเห็ดที่เป็นไมโคไรซาพบว่า มีเห็ดหลายชนิดอาศัยอยู่ตามรากของกำยานแท้ได้และสามารถให้ผลผลิตเห็ดไปด้วย
กำยานและต้นมดยอบ นับเป็นสุดยอดยาแก้อักเสบ ยิ่งต้นไหนมีกาฝาก จะยิ่งหลั่งยางออกมาได้มากและมีสรรพคุณทางยาสูง เพราะมีสารสำคัญเรียกว่า สารบอสวาลิค (Boswellic acid) ค่อนข้างสูง ด้วยเหตุนี้ กาฝากจากต้นกำยาน จึงขายได้ราคาสูงและเป็นที่ต้องการของตลาดสมุนไพร ไม่แพ้ยางกำยานชั้นดีเกรดเอ
ดร.อานนท์ทุ่มเทระยะเวลากว่า 20 ปี ในการปลูกดูแลจนกระทั่งเกิด ต้นกาฝากกำยานที่ปลูกในประเทศไทย โดยรากของกาฝากเจาะเข้าบริเวณกิ่งของกำยาน ทำให้กิ่งกำยานสร้างสาร สร้างยางออกมาต่อสู้กับกาฝาก สุดท้ายก็ได้ทั้งยางกำยาน และต้นกาฝากกำยานที่มีราคาสูง และเป็นที่ต้องการของตลาด
ดร.อานนท์ ได้ขยายพันธุ์กำยานแท้และขยายพื้นที่ปลูกให้ได้มากที่สุด เพื่อทำการผลิตยางกำยานสดป้อนโรงงานผลิตยา นอกจากนี้ได้นำยางกำยานแท้มาแปรรูปเป็นครีมทานวดบรรเทาปวดเมื่อย ชื่อ บอสกานอยด์ และใช้ยางกำยานในส่วนผสมในตำรับ “เห็ดเป็นยา ” โดยผสมในน้ำหมักเอ็นไซม์เห็ดถั่งเช่าสีทอง เพื่อเสริมสรรพคุณทางยา และใช้ยางกำยานสดเป็นส่วนผสมในการผลิตเอ็นไซม์อีกด้วย
ดร.อานนท์กล่าวว่า หากใครมีอาการไอ เจ็บคอ หรือครั่นเนื้อครั่นตัว หากนำใบ ยอดไปไปเคี้ยว อมและกลืนลงไป (หากใช้กิ่งหรือเปลือกกำยานให้อมและคายทิ้งเสีย) รสขมจากสารบอสวาลิคจะช่วยฆ่าเชื้อโรคและไวรัส ในช่องปากและทางเดินหายใจได้ ทำให้สุขภาพร่างกายกลับมาแข็งแรงได้ไว
ต้นมหาสมบัติ “ เบาบับ”
ใช้ประโยชน์ได้ตั้งแต่ใบยันราก
ต้นเบาบับ (Baobab) มีถิ่นกำเนิดอยู่ในหมู่เกาะมาดากัสก้าร์ของทวีปแอฟริกา ได้ชื่อว่าเป็น ต้นไม้มหาสมบัติ สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ทั้งหมดทุกส่วน กิ่งก้านและเปลือกมีคุณสมบัติกันไฟ สามารถนำเส้นใยมาทอเป็นเชือก และเสื้อผ้าได้ ส่วนใบใช้ปรุงรสอาหารและเป็นยารักษาโรค มีสรรพคุณช่วยบำรุงผิวพรรณ ผลเบาบับ ถูกเรียกว่า ขนมปังลิง เนื้อข้างในรับประทานได้ มีวิตามินซีสูงมาก เมล็ดรับประทานสดได้ หรือคั่วแทนกาแฟ น้ำมันจากเมล็ด มีสรรพคุณบำรุงผิว ทำให้ผิวเต่งตึง ส่วนน้ำที่บีบออกมาจากรากและลำต้นมีคุณสมบัติเป็นยาชูกำลัง แก้ร้อนใน แก้โรคมาเลเรีย โรคกระเพาะ ลำต้นเบาบับมีขนาดใหญ่และลำต้นกลวง ใช้เป็นที่พักกันแดดกันฝนได้
ดร.อานนท์ ได้นำเข้าต้นเบาบับหรือต้นมหาสมบัติ จากประเทศกาน่า มาปลูกในประเทศไทยตั้งแต่ปี 2532 โดยปลูกครั้งแรกที่ ฟาร์มอานนท์ไบโอเทค ที่คลองสอง อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี และใช้เป็นต้นแม่ขยายพันธุ์ไปปลูกที่สวนสองร้อยไร่ อ.โคกสำโรง จ.ลพบุรี
ดร.อานนท์ กล่าวว่า ต้นเบาบับเป็นต้นไม้ที่มีอายุยืนที่สุดในโลก และมีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ที่ทุกส่วนเป็นยาเพื่อสุขภาพ ปมรากเบาบับใช้เป็นยารักษาโรคกระเพาะและยาบำรุง เสริมสมรรถภาพทางเพศได้ ส่วนเนื้อหุ้มเมล็ดอุดมไปด้วยวิตามินซี และมีแคลเซียมสูงมาก สามารถนำเนื้อหุ้มเมล็ดเบาบับ มาผลิตเป็นเครื่องดื่มได้
บริษัทโค้ก ตั้งฐานผลิตที่ประเทศเซเนกัล แอฟริกาตะวันตก เพื่อนำผลเบาบับทำเป็นเครื่องดื่มสุขภาพ เพื่อส่งออกไปยุโปรและอเมริกา เป็นเครื่องดื่มจากธรรมชาติชนิดเดียว ที่ผลิตจากอเมริกาส่งไปยุโรปและอเมริกา เมื่อคราวที่แข่งฟุตบอลโลกที่แอฟริกาใต้ เครื่องดื่มจากเนื้อหุ้มผลเบาบับ ถูกจัดให้เป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพสำหรับนักฟุตบอลในการแข่งขันครั้งนั้นด้วย
ปลูกป่าแค เพาะเห็ดไมคอไรซ่า
ในอดีตสวนสองร้อยไร่ จ.ลพบุรี ปลูกอะไรแทบไม่ได้ เพราะไม่มีหน้าดิน มีแต่หินกับดินเหนียว ดร.อานนท์จึงจึงวางแผนปลูกพืชตระกูลถั่ว เช่น แค่ ก้ามปู ถั่วมะแฮะ สะเดา ไผ่กิมซุง เบาบับ กำยาน มดยอบ มารูล่า(ช้างเมา) และปลูกไม้พื้นถิ่นเช่น ต้นสะแก ต้นแจง ตะโกดำ 5 ปีให้หลัง ต้นไม้ต่างๆเติบโตเป็นป่าเขียวขจี เห็นต้นแคมีขนาดใหญ่ จึงตัดเอาต้นไปเพาะเห็ด และฟันกิ่งไปทำฟืน หลังจากนั้นความสมบูรณ์ของต้นไม้รอบข้างไม่งามเหมือนมีต้นแคที่มีชีวิตอยู่
ประสบการณ์ที่ผิดพลาดทำให้เรียนรู้ว่า ต้นแคนี่แหละ ที่ทำหน้าที่ตรึงไนโตรเจนจากอากาศมาเป็นปุ๋ยบำรุงดิน และใต้ต้นแค มีทั้งเห็ดโคน และเห็ดตับเต่าเกิดขึ้น รวมทั้งต้นไม้ที่เกิดใกล้ๆต้นแค เจริญงอกงามดีทั้งสิ้น ดังนั้น ดร.อานนท์จึงตั้งเป้าขยายพื้นที่ปลูกต้นแคกินดอก ทั้งชนิดเตี้ยและทั่วไปให้ได้มากที่สุด หลังต้นกล้าแคเจริญมาระยะหนึ่ง ก็จะเริ่มใส่เชื้อเห็ดตับเต่าเข้าไป โดยมีเป้าหมายให้ฟาร์มแห่งนี้เป็นแหล่งเพาะเห็ดตับเต่าที่สำคัญแห่งหนึ่งในอนาคต
ชวนปลูก “ย่านางแดง ”
เป็นยาสามัญประจำบ้าน
หากใครมีพื้นที่ว่าง ดร.อานนท์ชวนปลูกพืชสมุนไพรไทยคือ “ย่านางแดง ” เป็นยาสามัญประจำบ้าน เพราะผลการศึกษาของ คณะเภสัช มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์พบว่า ย่านางแดงมีฤทธิ์ในการต่อต้านเซลล์มะเร็ง ต่อต้านเชื้อเอดส์และช่วยรักษาโรคภูมิแพ้ ทุกวันนี้ คนไทยเผชิญปัญหามลพิษในอากาศสูงจาก PM 2.5 ฝุ่นละอองเล็กจิ๋วส่งผลเสียต่อสุขภาพมหาศาล ก่อให้เกิดการระคายเคือง แสบจมูก ไอ จาม มีเสมหะ หอบหืด หัวใจวายเฉียบพลัน หลอดเลือดสมองตีบ และที่อันตรายที่สุดอาจถึงขั้นเป็นมะเร็ง หากใครต้องการล้างพิษออกจากร่างกาย แนะนำให้ทำเครื่องดื่มล้างพิษจากทุกส่วนของย่านางแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ส่วนที่เป็นเถา เป็นเหง้าจะดีที่สุด นอกจากนี้น้ำสกัดน่านางแดง ยังมีสรรพคุณลดพิษไข้ได้อีกด้วย
“ดอกพุทธรักษา” เป็นทั้งอาหารและยา
ดร.อานนท์ กล่าวว่า ในหลายประเทศใช้ดอกพุทธรักษา ดอกสดหลากหลายสี มาทำเป็นสลัดผักสด บำรุงเลือด ฟอกเลือด บำรุงสายตา เหง้าใช้บำรุงร่างกาย รักษามะเร็งเม็ดเลือดได้ดีมาก ในอดีต หมอสมหมาย(นพ.สมหมาย ทองประเสริฐ) ก็ใช้เหง้าพุทธรักษา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ดอกพุทธรักษาสีแดง รักษามะเร็งเม็ดเลือด และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองเช่นกัน
ปัจจุบันสถาบันอานนท์ไบโอเทค ซอยไอยรา 38 ตำบลคลองสอง อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี เป็นฟาร์มปิด จะเปิดโอกาสให้ผู้สนใจเข้าเยี่ยมชมเฉพาะช่วงจัดกิจกรรม “อานนท์ไบโอเทคแฟร์ ” หรือช่วงกิจกรรมอบรมวิชาการเรื่องเห็ดเป็นยาเป็นหลัก สามารถติดตามความเคลื่อนไหวได้ทาง FB: Thaibiotec Mushroom หากใครสนใจผลิตภัณฑ์เห็ดเป็นยา หรือพันธุ์พืชแปลกในฟาร์มแห่งนี้ สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ เบอร์โทร 0860830202, 0858270085 ไลน์ : mushroom10 และ mushcare
การให้ปุ๋ยทางใบ (Foliar Fertilizer) คือการให้อาหารเสริมแก่พืชโดยการฉีดพ่นสารอาหารละลายน้ำลงบนใบพืชโดยตรง โดยสารอาหารจะถูกดูดซึมผ่าน ปากใบ (Stomata) และ ผิวใบ (Cuticle) เข้าสู่ระบบภายในของพืช การให้ปุ๋ยทางใบจึงเป็นทางเลือกที่ดีเมื่อต้องการฟื้นฟูพืชเร่งด่วน โดยเฉพาะธาตุอาหารรองและจุลธาตุ เช่น แมงกานีส, สังกะสี, เหล็ก, โบรอน ฯลฯ การฉีดพ่นสารอาหาร หรือสารต่างๆ ทางใบ ต้องฉีดพ่นให้ถูกเวลาและถูกวิธี เพื่อให้พืชได้ประโยชน์สูงสุดที่ฉีดพ่น แนะนำให้ฉีดพ่นตอนเช้าในช่วงเวลา 06.00-09.00 น. จะมีประสิทธิภาพดีที่สุด หรืออย่างช้าอย่าให้เกิน 10.00 น. เพราะช่วงที่มีแสงแดดอ่อนๆ แสงจะช่วยให้ใบพืชดูดธาตุอาหารได้มากขึ้น เนื่องจากใบพืชมีการสังเคราะห์แสง พืชจึงได้รับพลังงานเสริมสำหรับกระบวนการดูดธาตุอาหารไปใช้ได้ดีมากขึ้น และแสงทำให้ปากใบพืชเปิดธาตุอาหารจึงผ่านเข้าทางปากใบได้ดีอีกด้วย เน้นฉีดพ่นเข้าใต้ใบ เนื่องจากปากใบพืช 70% อยู่ใต้ใบ อีก 30% อยู่บนใบ การฉีดพ่นปุ๋ย ฮอร์โมน หรือสารบำรุงพืชทางใบจึงควรฉีดเข้าไปที่ใต้ใบ และควรฉีดพ่นตอนฟ้าเปิด แต่ถ้าช่วงที่ดอกบานหรือดอกกำลังผสมเกสร ไม่ควรฉีดพ่นปุ๋ยทางใบ เพราะจะรบกว
“ผักชี” พืชผักสวนครัวมากประโยชน์ และเป็นผักโปรดของใครหลายคน ด้วยกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน โดยเฉพาะต้นและรากที่นิยมนำมาใช้ประกอบอาหาร ไม่ว่าจะใช้ต้มทำน้ำซุป ทำน้ำซุปก๋วยเตี๋ยวให้มีรสชาติหอม หรือจะนำมาคลุกเคล้ากับเนื้อสัตว์เพื่อดับกลิ่นคาวก็ได้ หรือถ้าใครเป็นสายแซ่บ ชอบกินอาหารทะเลที่ต้องคู่กับน้ำจิ้มรสเด็ด รากผักชีถือเป็นส่วนประกอบสำคัญที่ขาดไม่ได้เลย เทคโนโลยีชาวบ้านจะมาแชร์วิธีการปลูกผักชีแบบง่ายๆ ไว้กินเอง ใช้พื้นที่ไม่มาก มีตะกร้าใบเดียวก็สามารถมีผักชีไว้เก็บกินได้ตลอด วิธีปลูกผักชีสำหรับมือใหม่ การเตรียมดิน – ดินร่วน 2 ส่วน – ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก 1 ส่วน – ทราย 1 ส่วน – แกลบดำ 1 ส่วน – แกลบเก่าหรือขุยมะพร้าว 1 ส่วน ผสมให้เข้ากัน การเตรียมเมล็ดพันธุ์ ผักชีเป็นพืชที่ขยายพันธุ์ด้วยการใช้เมล็ด ดังนั้น ก่อนที่จะปลูกต้องเตรียมเมล็ดพันธุ์ให้พร้อม – โดยการนำมาบดให้แตกเป็นสองซีก เพื่อช่วยให้เมล็ดงอกเร็วขึ้น – นำไปแช่น้ำประมาณ 2-3 ชั่วโมง – นำมาผึ่งลมให้แห้งแล้วเคล้ากับทรายหรือขี้เถ้าทิ้งไว้จนเมล็ดเริ่มงอก แล้วนำไปหว่านในแปลงปลูก หรือในภาชนะปลูกที่เตรียมไว้ วิธีป
“โคก หนอง นา โมเดล” คือ รูปแบบหรือแบบแผนการพัฒนาจัดการพื้นที่ทางการเกษตรที่มีความเหมาะสมและสอดคล้องกับสภาพธรรมชาติของแต่ละพื้นที่ให้เป็นระบบมากขึ้น เน้นแนวทางการทำเกษตรแบบอินทรีย์ และการสร้างชีวิตที่มีความยั่งยืนภายใต้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ประโยชน์ของโคก หนอง นา โมเดล มีส่วนช่วยเรื่องการประหยัด ช่วยในเรื่องการพึ่งพาตนเองจากกิจกรรมเกษตรที่มีความหลากหลายครอบคลุมทุกปัจจัย บรรเทาปัญหาด้านเศรษฐกิจครัวเรือน ที่สำคัญยังลดปัญหาน้ำท่วมหรือน้ำแล้งภายในพื้นที่ในช่วงเกิดวิกฤตทางธรรมชาติ ขนาดพื้นที่ทำโครงการโคก หนอง นา มักเริ่มจาก 1 ไร่ เพื่อสร้างกรอบการเรียนรู้ตามลักษณะองค์ประกอบที่กำหนดเป็นพื้นฐานแต่ละอย่างให้เข้าใจและปฏิบัติถูกต้องตามวัตถุประสงค์อย่างชัดเจนเสียก่อน จากนั้นผู้ดำเนินโครงการจะขยายพื้นที่ออกไปตามศักยภาพเป็นจำนวนเท่าไรก็ได้ ที่ท่าม่วง กาญจนบุรี มีอดีตสจ๊วตใช้พื้นที่ตัวเองจำนวน 1 ไร่ ทำโครงการโคก หนอง นา ได้อย่างมีประสิทธิภาพในเวลาเพียง 6 เดือน สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตรทุกชนิดนำไปใช้ในธุรกิจโฮมสเตย์ของตัวเองได้อย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย ถือเป็นการพึ่งพาตัวเองช่วยลดต้นทุนได้อย่
มะตาด หรือแอปเปิ้ลมอญ เป็นไม้ยืนต้นประเภทหนึ่งที่คนไทยเชื้อสายมอญต่างรู้จักกันมาเนิ่นนาน นิยมปลูกกันแทบทุกหลังคาเรือนในแหล่งชุมชนชาวมอญ ส่วนที่มาของชื่อ แอปเปิ้ลมอญ เนื่องจากผู้เฒ่าผู้แก่เห็นว่า ผลมะตาดสวยและมีรสเปรี้ยว ในเมื่อมีแอปเปิ้ลฝรั่งแล้วก็ต้องมีแอปเปิ้ลมอญนั่นเอง มะตาด (matat) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Dillenia indica Linn. เป็นพืชที่เจริญได้ในป่าดิบชื้น หรือป่าฝนเขตร้อนใกล้แม่น้ำ ป่าพรุ ในภาคใต้ของไทย เรียกว่า ” แส้น ” พบในจังหวัดสุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช ตรัง และพังงา และมีชื่อเรียกแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่นว่า ส้านกวาง ส้านท่า ส้านใหญ่ ส้มปรุ และ ส้าน สำหรับภาคเหนือ เรียกว่า ส้านป้าว (จังหวัดเชียงใหม่) ภาคกลางพบในจังหวัดปทุมธานี กาญจนบุรี และปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี นอกจากนี้ยังพบการกระจายตัวของ มะตาดในประเทศอินเดีย ศรีลังกา พม่า ยูนนาน ชวา คาบสมุทรมาลายู ลาว เวียดนาม กัมพูชา ฯลฯ ลักษณะทั่วไป ต้นมะตาด เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 10-15 เมตร ใบใหญ่ สีขาว ออกเป็นดอกเดี่ยวๆ ตามง่ามใบก้านดอก ลำต้นมักคดงอ เปลือกหนาสีเทา หรือน้ำตาลแดง ลอกเป็น ยาว 3-5 เซนติเมตร มีขนสาก กลีบรองกลีบดอกเป็
